حالات و صفات مؤمن در کلام امام صادق (علیه السلام)

۱۳۹۴-۰۳-۰۲

629 بازدید

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

مؤمن دارای نیروی خاصی در دین داری و دارای ایمانی همراه یقین و اطمینان، حریص در فهم احکام؛ و نشاط در راه حق و حقیقت یابی می باشد.

و در دین و دانش، خوش برخورد و استوار؛ و در بردباری و آرامش، زیرک و هوشیار؛ و در موارد شایسته، سخاوتمند؛ و هنگام توانگری، میانه رو؛ و در تنگدستی و نداری، خویشتن دار خواهد کرد.

و دارای عفو و گذشت در حال و قدرت بر انتقام؛ و فرمانبر خدا در پذیرش نصایح و دستورات؛ و پارسائی و خودداری از محرمات با وجود رغبت به آنها؛ و حریص بودن در انجام کار خیر، گرچه همراه با سختی و مشقت باشد؛ و سعی بر اقامه ی نماز حتی هنگام گرفتاری؛ و صبور و شکیبا در برابر سختی ها است.

مؤمن در پیش آمدی های سخت و لرزاننده با وقار و پایدار؛ و در ناگواری ها وتلخی ها شکیبا؛ و در حال فراوانی نعمت شکر گزار می باشد. نه غیبت کند و نه فخر فروشد و نه قطع رحم نماید.

مؤمن نه سست است و نه تندخو و نه سخت دل، چشم او از او پیشی نگیرد و بی اختیار به هر جا نگاه نیندازد؛ و شکمش او را رسوا نکند؛ و عورتش در شهوت بر او چیره نگردد؛ و به مردم حسد نورزد، سرزنش شنود ولی سرزنش نکند، اسراف و تبذیر ننماید، ستمدیده را یاری نموده و به مستمدان مهربانی کند، خودش را در زحمت اندازد و مردم از او در آسایش باشند.

در لذت های دنیا رغبت ندارد؛ و از خواری آن بی تابی نکند، در فکر آسایش مردم باشد که روی بدان آورند، در قضاوتش کوتاهی دیده نشود؛ و در رأی او سستی نباشد.

در دین و ایمانش نقصانی نیست، هر که با او مشورت نماید به راه صحیح راهنمائی شود؛ و هر که از او کمک خواهد به او یاری و کمک نماید؛ و از هرزه گوئی و نادانی هراسناک باشد.

* عن المفضل، قال: أبو عبدالله (علیه السلام): إنما شیعه جعفر من عف بطنه، و فرجه، و اشتد جهاده و عمل لخالقه، و رجا ثوابه، و خاف عقابه، فإذا رأیت أولئک فأولئک شیعه جعفر(۱).همچنین فرمود:

همانا شیعیان و پیروان امام جعفر صادق (علیه السلام) افرادی هستند که از جهت شکم و عورت، عفیف و پاک باشند؛ و در سعی و تلاش برای عبادت و اطاعت پروردگار بسیار جدی؛ و در ثواب الهی امیدوار؛ و از عقابش ترسناک باشند.

پس هنگامی که چنین افرادی را ملاقات نمودند، بدانید که آنان از شیعیان امام جعفر صادق (علیه السلام) هستند.

* مسعده بن صدقه، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): من سرته حسنته، و ساءته سیئته فهو مؤمن. (۲)

امام صادق (علیه السلام) به نقل از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

هر مسلمانی که از انجام کردار و گفتار نیک و پسندیده شادمان و خوشحال گردد؛ و از کردار و گفتار زشت و ناپسند ناراحت باشد، پس چنین شخصی مؤمن خواهد بود.

* عن محمد بن زید، عن أبی بدالله (علیه السلام) قال: لا تکونون مؤمنین حتی تکونوا موتمنین، و حتی تعدوا النعمه و الرخاء مصیبه، و ذلک أن الصبر علی البلاء أفضل من العاقبه عند الرخاء.(۳)

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

مؤمن نمی باشید، مگر آن که امانت دار بوده؛ و حالت نعمت، توسعه و رفاه را مصیبت بدانید؛ و متوجه باشید که صبر و شکیبایی در برابر بلاها، از عافیت در حال تندرستی و نعمت، افضل است.

* مسعده بن صدقه، عن جعفر، عن آبائه (علیهم السلام) عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) قال: إن قوه المؤمن من قلبه، الا ترون أنکم تجدونه ضعیف البدن، نحیف الجسم، و هو یقوم اللیل، و یصوم النهار. (۴)

امام صادق به نقل از پدران بزرگوارش (علیهم السلام) از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

همانا نیرو و توان مؤمن در درون و قلب او است.

آیا نمی بینید او را که از جهت بدن، ضعیف؛ و از جهت جسم، لاغر می باشد؛ و او شبها را به عبادت و نیایش؛ و روزها را به روزه سپری می نماید.

* عن سعید بن غزوان، قال: قال أبو عبدالله (علیه السلام): المؤمن لا یکون محارفا. (۵).

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

مؤمن، بی کار و بدون شغل و حرفه نمی باشد.

* هم محمد بن الحسن العطار، عن بعض أصحابه، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: المؤمن أصدق علی نفسه من سبعین مؤمنا علیه. (۶)

امام صادق (علیه السلام):

حالت و خصلت مؤمن این است که نسبت به خود از هفتاد نفر دیگر راستگوتر خواهد بود؛ و خود را تکذیب نمی کند.

شرائط و حالات مؤمن

* عن عمرو بن شمر، عن عبید الله، عن الصادق (علیه السلام) قال: من أقر بسته أشیاء فهو مؤمن: البراءه من (الجبت و الطاغوت)، و الإقرار بالولایه، و الإیمان بالرجعه، و الاستحلال للمتعه، و تحریم الجری، و [ترک] المسح علی الخفین. (۷)

امام صادق (علیه السلام):

هر کس به شش چیز اقرار و اعتقاد داشته باشد، مؤمن خواهد بود:

برائت و بیزاری از (دو بت) جبت و طاغوت، اقرار و اعتراف به ولایت (ائمه ی دوازده گانه علهیم السلام، ایمان و اعتقاد به مسأله ی رجعت، حلال دانستن نکاح متعه، حرام بودن ماهی جری (نوعی ماهی بدون پولک و بدون استخوان می باشد)؛ و ترک مسح (در حال وضوء) بر روی دو کفش.

* عن جابر، قال: قال أبو جعفر (علیه السلام): إنما شیعه علی الحلماء، العلماء، الذبل، الشفاه، تعرف الرهبانیه علی وجوههم.(۸)

امام محمد باقر (علیه السلام) فرمود:

همانا شیعیان و پیروان امام علی (علیه السلام) کسانی هستند که بردباری، آگاهی، لبهای خشک؛ و خوف و خشیت الهی در چهره هایشان آشکار و نمایان می باشد.

* عن ابن أبی یعفور، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: إن شیعه علی کانوا خمص البطون، ذبل الشفاه، أهل رأفه و علم و حلم، یعرفون بالرهبانیه، فأعینوا علی ما أنتم علیه بالورع و الاجتهاد. (۹)

امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود:

همانا شیعیان امام علی (علیه السلام) دارای شکمهائی خالی؛ و لبهائی خشک هستند، و اهل رأفت و دلسوز، اهل علم و معرفت و بردبار و شکیبا می باشند.

راه شناسائی آنها به وسیله ی خوف و وحشت، در اعمال و گفتارشان می باشد، پس شما با ورع و کوشش (در انجام وظائف و فرائض الهی) ما را یاری و کمک نمائید.

امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود:

روزی حضرت سجاد (علیه السلام) در منزل خود نشسته بود، که درب منزل به صدا در آمد، حضرت به پیش خدمت خود فرمود: ببین چه کسی جلوی درب منزل آمده است.

هنگامی که پیش خدمت آمد (و درب منزل را گشود، دید عده ای جلوی درب ایستاده اند؛ و) گفتند: ما عده ای از شیعیان و پیروان شما می باشیم؛ چون خبر به حضرت رسید، سریع حرکت نمود و به سوی آنها رفت، وقتی که نزدیکشان رسید، نگاهی بر آنها انداخت و سریع بازگشت، و آن گاه فرمود: دروغ گفتند! (اگر شیعه ی ما هستند) پس کجاست آثار آرامش و وقار در چهره ی آنها، کجاست آثار عبادت، کجاست نشانه های سجود؟!

همانا شیعیان و دوستان ما به وسیله ی طاعت و عبادت شناخته می شوند، به طوری که در اثر عبادت رنجور و لاغر شده، آثار سجده در پیشانی و دیگر اعضاء سجودشان آشکار بوده، شکمهایشان ضعیف و لبهایشان خشکیده است.

به درستی که عبادت صورتهایشان را لاغر و ضعیف گردانیده؛ و شب ها در عبادت و مناجات خداوند بیدار می باشند.

هنگامی که دیگران در سکوت و آرامش باشند، شیعیان در تسبیح و دعا خواهند بود؛ و موقعی که مردم در خوابند، شیعیان در حال نماز و راز و نیاز می باشند؛ و در آن لحظاتی که دیگران در شادی و سرورند، شیعیان در غم و اندوه هستند.

و سپس افزود، پیروان و شیعیان ما به وسیله زهد و رحمت در کلام، در حال فراهم آوردن مقدمات بهشت خواهند بود.

* قال (صلی الله علیه و آله و سلم): إن فی المؤمن ثلاث خصال لم تجتمع إلا فیه: علمه بالله عز و جل و علمه بمن یحب، و علمه بمن یبغض. (۱۰)

حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

همانا در مؤمن سه خصلت جمع است، که دیگران از آنها محروم هستند: علم و یقین بر وجود خداوند متعال، علم و یقین به کسانی که اطاعت از ایشان واجب می باشد؛ و علم و یقین نسبت به آنهائی که دشمنی با آنها لازم است.

* قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): ألا أنبئکم لم سمی المؤمن مؤمنا؟

لاءتمان الناس إیاه علی أنفسهم و أموالهم، ألا أنبئکم من المسلم؟

المسلم من سلم الناس من یده و لسانه، ألا أنبئکم بالمهاجر؟

من هجر السیئات و ما حرم الله عز و جل. (۱۱)

حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

آیا مایل هستید تا شما را آگاه سازم که چرا به مؤمنین «مؤمن» گفته شده است؟

به جهت آن که مؤمن برای مردم بر نفوس و اموالشان، مورد اطمینان است و امینش می دانند.

آیا مایل هستید تا شما را آگاه سازم که چرا به مسلمانان «مسلمان» گفته اند؟

برای آن که مردم از دست و زبانش در آسایش خواهند بود.

آیا مایل هستید تا شما را آگاه سازم که مهاجر کیست؟

مهاجر (در واقع) کسی است که از کردار و گفتار زشت؛ و نیز از آنچه خداوند حرام گردانیده، دوری و اجتناب نماید.

* قال علی (علیه السلام): علامه الإیمان أن توثر الصدق حیث یضرک علی الکذب، حیث ینفعک، و أن لا یکون فی حدیثک فضل عن عملک، و دن تتقی الله فی حدیث غیرک. (۱۲)

نشانه های ایمان –در سه چیز است:-

سخن راست و حقی که به ضرر توست، مقدم بداری بر دروغی که برایت سودمند است؛ سخن و گفتارت فراتر از علم و معلوماتت نباشد؛ در بیان و نقل سخن دیگران امانت و تقوای الهی را رعایت نمائی.