ولوله‌اى در میان مردم افتاده است. همه مى‌خواهند زیباتر و زیباتر شوند. گویى قصه سفید برفى و هفت کوتوله است و جریان نامادرى بدجنسى که مى‌خواست از همه زیباتر باشد. تقریبا تمام زنان از قسمتى از اندام خود ناراضى هستند. در واقع مى‌خواهند مشکل خود را با جراحى پلاستیک حل کنند. سئوال این است: کدام مشکل؟!
دیگر به ندرت به افرادى برمى خوریم که در فکر جراحى زیبایى و جوان‌تر نمایاندن خود نباشند. چروک بین دو ابرو، بینى بزرگ یا عقابى یا گوشتى، چربىهاى اضافه شکم و…. کار به جایى کشیده است که بعضى بعد از تمام این جراحىها به جراحىهاى زائد و بى‌مصرفى چون برداشتن چروکهاى پشت پاشنه پا مى‌پردازند. نمى‌توان گفت که این بیمارى همه گیر، مختص قشر مرفه جامعه است.
بسیارى از ما افرادى را مى‌شناسیم که براى جراحى بینى پول قرض کرده اند. آمار نشان مى‌دهد که کسى که یک بار زیر تیغ جراح زیبایى برود، این کار را تکرار مى‌کند؛ خواه براى ترمیم جراحى اول یا یک جراحى جدید. آخر وقتى بینى زیبا باشد که دیگر با چروک زیر چشم همخوانى ندارد و بعد لبها گوشتى و گونهها برجسته مى‌شوند.
به این ترتیب دور باطلى آغاز مى‌شود که آن را پایانى نیست. ناگهان چشم باز مى‌کنیم و مى‌بینیم که جاى آن موجود طبیعى و شاید نه چندان زیبا (البته با معیارهاى دیکته شده امروزى) عروسکى در آینه مشاهده مى‌کنیم که حالات و حرکات صورتش فقط تا جایى است که جراحىهاى مختلف و کشیدن پوست و غیره به او اجازه مى‌دهند.
آیا باید همچنان منتظر بمانیم که سازندگان لوازم آرایش و افرادى که از این راه درآمدهاى میلیونى دارند، به ما دیکته کنند که چه صورتى زیباست این موضوع در اروپا به قدرى بحرانى شده است که قرار است مجلس آلمان چاپ عکسهاى قبل و بعد از عمل را ممنوع کند و همچنین افرادى که هنوز به سن قانونى نرسیده اند، اجازه جراحى زیبایى نداشته باشند. استدلال شان هم این است که این عکسها بیننده را تشویق به جراحى زیبایى مى‌کند و افراد نوجوان باید همان طور که براى گرفتن گواهینامه منتظر رسیدن به سن قانونى مى‌شوند، براى این کار هم انتظار بکشند.
مقاله زیر از مجله اما (EMMA) و از زبان آلمانى ترجمه شده است. آن را بخوانید و کمى روى آن فکر کنید. شاید این مقاله باعث شود که ارزش بیشترى براى زیبایىهاى درونى خود قائل شوید.
به تازگى مد شده است که هزاران زن، داوطلبانه زیبایى خود را به دست دارویى به نام بوتوکس مى‌سپارند. مداوا با بوتوکس، ارزان، سریع و ساده است، ولى پشت این گزارشها در مورد زنان داوطلب مسموم شده، عملیات تبلیغاتى پزشکان و صاحبان کارخانههاى لوازم آرایشى واقعیتهایى نهفته است.
بوتوکس که نام کامل آن بوتولینیوم توکسین است، یکى از قوى‌ترین کشندههاى اعصاب به شمار مى‌رود. این ماده همچنین یکى از عوامل به وجود آورنده سیاه زخم است که سال ها بازرسان سازمان ملل در عراق به دنبال آن بودند و اصلا حمله آمریکا به عراق هم به دلیل داشتن این سلاح شیمیایى بود.
بوتوکس، جدیدترین کشف در جراحى زیبایى است. پزشکان متخصص زیبایى در جهان، این سم را به طور کاملا قانونى در انبار خود نگه مى‌دارند و آن را به صورت مراجعان خود تزریق مى‌کنند تا چروکهاى چهره آنان را از بین ببرند.
بوتوکس که یکى از خطرناک‌ترین سمهاى شیمیایى است، میلیونها بار رقیق مى‌شود تا به صورت داروى زیبایى مورد استفاده قرار گیرد. بوتوکس در عرض چند ساعت، پیشانىهاى چروکدار را صاف مى‌کند و بسیار ارزان‌تر از لیفتینگ است.
در آمریکا و اروپا از طریق رسانههاى عمومى و نشریات زنان، تبلیغات زیادى براى بوتوکس انجام مى‌شود، یعنى زنان از حدود سى سالگى به خود سم تزریق مى‌کنند. موسسات زیبایى روى بى‌خطر بودن این ماده تاکید دارند. در این پروسه زیبایى ظاهرا حتى خونى هم جارى نمى‌شود.
اکثر زنان از ۳۰ سالگى دچار این ترس مى‌شوند که دیگر به اندازه کافى زیبا نیستند و دلشان نمى‌خواهد پیر شوند. این موضوع تازه‌اى نیست. زنان با این گونه مسائل آشنایى دارند. تاکنون تمایل به زیبا بودن، تا این اندازه در زنان شدت نداشته است.
از یک طرف تانکهاى آمریکایى به عراق حمله مى‌کنند، چون دولت این کشور متهم است که سلاحهاى شیمیایى در اختیار دارد و از طرف دیگر بوتوکس در اروپا همه گیر مى‌شود.
بوتولینیوم توکسین یک نوع پروتئین گیاهى و مشهورترین سم کشنده اعصاب است. به همین دلیل هم برادر کوچک سیاه زخم و طاعون خوانده مى‌شود. یک گرم از این ماده کافى است تا تمام سکنه یک شهر بزرگ را نابود کند و یک کیلوگرم آن براى نابود کردن تمام اروپا کفایت مى‌کند.
مدتها قبل از این که بوتوکس در مطب پزشکان زیبایى به کار گرفته شود، بوتولینیوم توکسین را در زمره سلاحهاى شیمیایى قرار داده بودند. از دهه ۸۰ است که این ماده به عنوان دارو به کار گرفته مى‌شود. یک متخصص چشم در سانفرانسیسکو از این دارو براى درمان تیک چشم استفاده کرد و نتیجه اش موفقیت آمیز بود. ۱۰ سال بعد یک خانم متخصص چشم در کانادا نیز از این دارو براى درمان تیک چشم یکى از بیماران خود استفاده کرد. او متوجه شد که بیمارش علاوه بر این که دیگر تیک ندارد، حالا داراى یک پیشانى صاف شده است.
عوارض درمان چروکها با بوتوکس
تاکنون جز سرخ شدن و تورم موقتى محل درمان، عارضه خاصى مشاهده نشده است. البته امکان دارد که با تزریق غلط، اعصاب بخش دیگرى از صورت فلج شود، اما این مشکل هم پس از سه ماه که اثر این دارو کاهش مى‌یابد، حل مى‌شود. تمام متخصصان در این مورد اتفاق نظر دارند، یعنى این اتفاق نظر به معناى این است که درمان چروکها با این دارو یا به عبارتى سم، عوارض جانبى دیگرى ندارد معلوم نیست.
بوتولینیوم توکسین فقط ۲۰ سال است که به عنوان دارو مورد استفاده قرار مى‌گیرد و از ۱۰ سال پیش هم براى از بین بردن چروکها از آن استفاده مى‌شود. این سم، پس از تزریق، به طرف نخاع حرکت مى‌کند. به دلیل مقدار ناچیزى که از این ماده در درمان چروکها استفاده مى‌شود، هنوز معلوم نیست که در دراز مدت و پس از رسیدن به نخاع، چه اتفاقى براى بوتوکس مى‌افتد. سیلیکون و روغن سویا هم سالیان سال، بدون هیچ مشکلى مورد استفاده قرار مى‌گرفت تا این که عوارض خطرناک و گاهى حتى مرگبار آنها مشخص شد.
پزشکانى که از بوتوکس براى درمان چروکها استفاده مى‌کنند، معتقدند با این کار خود موجب خوشبختى زنان مى‌شوند. دکتر اولریش بولاتسکى هم جزو این دسته از پزشکان است. حتى همسر خود من هم براى از بین بردن چروکهاى صورتش، بوتوکس تزریق کرده است.
وقتى از او مى‌پرسیم: آیا خودتان هم این کار را کرده اید مى‌خندد و جواب مى‌دهد: معلوم است که نه. بله این سئوال فقط مى‌تواند یک شوخى باشد. دکتر بولاتسکى به وضعیت زنانى رسیدگى مى‌کند که رنج مى‌کشند! چروک صورت، آنان را پیر و خسته نشان داده و باعث از بین رفتن اعتماد به نفسشان مى‌شود.
تزریق بوتوکس در چند نقطه انجام مى‌شود و فقط چند دقیقه طول مى‌کشد، اما تاثیر آن تا سه ماه باقى مى‌ماند. زنان در طول سه دهه زندگى خود، زندگى کرده اند، رنج کشیده اند، خندیده اند، دوست داشته اند، خشمگین شده‌اند و لذت برده اند. حال باید آثار تمام این حالات روحى، از چهره آنان محو شود. شاید هم مى‌خواهند، تمام خاطرات و زندگى گذشته خود را انکار کنند.
اعصاب صورت تقریبا ۸۰ شاخه مختلف دارد که هر کدام نشان دهنده حالات مختلفى است که چهره به خود مى‌گیرد. ابتدایى‌ترین حالات صورت، مانند شادى یا غم با کوچکترین حرکت این اعصاب تعیین و مشخص مى‌شود که بر اساس تحقیقات دانشمندان، بخشى از یک زبان جهانى است. کسى که این حالات را از صورت خود حذف کند، در واقع به نوعى زبان خود را از دست داده و یکى از ارگانهاى اجتماعى خود را ناقص کرده است و در نتیجه احساس خوشبختى هم نخواهد کرد.
الگوى زیبایى، زائیده تخیلات مردان و زنان است و ارتباط بین جنسیتها را مختل مى‌کند. در عین حال تصویر تازه‌اى که از یک زن زیبا و مدرن به وجود آمده است تناقضى در خود دارد. این موضوع از مدتها پیش به اثبات رسیده است که حالات صورت یا به اصطلاح میمیک، نه تنها حالت ظاهرى دارد، بلکه بخشى از روان انسان نیز هست.
هنگام خشم یا ترس، ضربان نبض ما سریع‌تر مى‌شود. وقتى از شدت ناراحتى به پیشانى خود چین مى‌دهیم، فرکانس قلب کاهش مى‌یابد و هنگامى که خشمگین هستیم و ابروهاى خود را بالا مى‌بریم، دماى بدن افزایش مى‌یابد. تمام این کارها پس از درمان با بوتوکس دیگر امکانپذیر نیست. حتى اگر بخواهیم عدم داشتن میمیک را در نظر نگیریم، باز هم مشکلات دیگرى وجود خواهد داشت.
انسانها به صورت غریزى با دیدن حالات صورت یکدیگر، واکنش نشان مى‌دهند. بنابراین هر گونه تغییرى در این سیستم پیچیده علامت دادن، به طرز مشخصى قابل مشاهده است، درست مثل این مد جدید. مصنوعى بودن آن کاملا مشخص است. مى‌توان آن را دید و تشخیص داد.
زنان هنرپیشه و خواننده خیلى خوب مى‌دانند که طرفداران آنان بزودى تمایل پیدا مى‌کنند که درست شبیه ستارگان مورد علاقه خود شوند. آنان مى‌دانند که پیشرو هستند و قرار است الگوى نسل بعد براى زیبایى شوند. مدت درازى قبل از این که این الگوى تازه به زنان تلقین شود، از طریق پرده سینما و تبلیغات، آن را به نمایش درمى‌آورند.
یکى از پیشگامان جراحى زیبایى در دهه ۷۰ خواننده اپرا، انه لیزه روتن برگر بود. در صورت او که بارها مورد عمل جراحى قرار گرفته بود، دیگر هیچ حالت خاصى دیده نمى‌شد. هیلدگارد کنف، هنرپیشه آلمانى به جراحى زیبایى خود اعتراف و پشیمانى خود را اعلام کرد: به سالها وقت نیاز دارى که به صورت جدید خود عادت کنى.
مدونا خواننده پاپ هم پنهان نمى‌کند که تزریق بوتوکس براى او امرى عادى به شمار مى‌رود. مى‌گویند که این خواننده ۴۴ ساله مشترى دائمى تزریق بوتوکس یک کلینیک بسیارشیک و سطح بالا در لندن است. بعد نوبت به منشى‌ها، فروشندگان و کارمندان رسید که به تقلید از ستارگان زیباى خود بپردازند.
همه مى‌فهمند
شاید بسیارى از کسانى که دست به عمل جراحى زیبایى مى‌زنند تصور مى‌کنند دیگران به حدى مجذوب زیبایى آنان شده‌اند که متوجه انجام این عمل نمى‌شوند. یک متخصص پوست که میل ندارد نامش فاش شود، مى‌گوید: در باشگاههاى ورزشى و بدنسازى مى‌توان به راحتى زنانى را که مورد درمان با بوتوکس قرار گرفته اند، تشخیص داد. محلى که بوتوکس به آن تزریق شده باشد، عرق نمى‌کند. آنان هنگام ورزش و بدنسازى عرق مى‌کنند و صورتشان سرخ مى‌شود. فقط پیشانى شان صاف و خشک مى‌ماند.
به مرور زمان، میانگین سن داوطلبان جراحىهاى زیبایى کاهش مى‌یابد. کار دختران نسل جدید، در این رابطه ساده‌تر و به عبارتى مشکل‌تر از مادرانشان است. از طرفى امکانات جراحى زیبایى در حال افزایش است، روشهاى آنها روز به روز ساده‌تر مى‌شود و قیمت جراحىها پایین‌تر مى‌آید، به طورى که امروز زنانى که درآمدهاى معمولى دارند، خیلى راحت‌تر از زنان بیست سال پیش، مى‌توانند دست به چنین اقداماتى بزنند.
از طرف دیگر این سهولت موجب ایجاد فشار دیگرى مى‌شود. به این دلیل که جراحىهاى زیبایى به سهولت قابل اجرا و هزینه آنها قابل پرداخت است، به نظر مى‌رسد که تصمیم گیرى در این رابطه بسیار راحت است. با این روند رو به رشد جراحى زیبایى، به زودى پیشانى چروکدار هم مانند موى چرب، نشان دهنده شلختگى مى‌شود.
خانم دکتر لیلى کرمر آلتگلد معتقد است: اکثر زنانى که در زندگى خود دچار بحران مى‌شوند، از ظاهر خود ناراضى هستند. زنان میل ندارند که افراد با دیدن چهره آنان از مشکلاتى که در گذشته داشته اند، مطلع شوند. زنان ۴۰ ساله به جراح زیبایى مراجعه مى‌کنند تا خود را جوان کنند و زنان ۳۰ ساله براى زیباتر شدن به آنان مراجعه مى‌کنند.
هفته نامه اشپیگل در گزارشى که به جراحىهاى زیبایى اختصاص داده بود، به متدهاى قدیمى از زمان پارینه سنگى تا مصریان باستان، الگو شدن بینى مریلین مونرو و تزریق بوتوکس پرداخت. خبرنگار اشپیگل نوشت که هیچ یک از این روشها تازه نیست، اما کیفیت این روش تازه با بقیه فرق دارد، زیرا یک سم مهلک به بدن تزریق مى‌شود. بنابراین ماده تازه‌اى وارد این بازى قدیمى شده است.
سادگى استفاده و مناسب بودن قیمت بوتوکس، زنان را وسوسه مى‌کند و نه تنها به روح، بلکه احتمالا به جسم هم آسیب مى‌رساند. همین موضوع بوتوکس را بسیار خطرناک کرده است.
شاید زنان فکر مى‌کنند که وقتى بقیه افراد خانواده از تسهیلات زندگى جدید استفاده مى‌کنند، چرا آنان نباید این کار را بکنند وقتى مرد خانه اتومبیل جدیدى مى‌خرد، پسر کامپیوتر و دختر دائم لباسهاى تازه مى‌خرند، چرا او نباید یک تزریق کوچک بوتوکس را به خود روا بدارد بعد منتظر مى‌ماند که شوهرش متوجه تغییر او شود، ولى مرد مثل همان اوقاتى که زن از آرایشگاه مى‌آید، متوجه تغییرات او نمى‌شود.
یک روانشناس معتقد است: اکثر زنان این کارها را براى شوهران خود انجام نمى‌دهند، بلکه بیشتر براى خود دست به این اقدامات زیباکننده مى‌زنند. او در اتاق انتظار مطب پزشکان زیبایى، شاهد صحنههایى بوده است که در آنها مردان از زنان خود مى‌خواسته‌اند که از این کار منصرف شوند.
طبیعت و اسطوره
ما در بحبوحه درگیرى شدید بین افراد ضد فمینیسم و مخالفان الگوهاى زیبایى قرار داریم.
لوسى استون، طرفدار برقرارى مساوات، در سال ۱۸۸۵ اظهار داشت: وقتى اجازه نداریم آزادانه در مورد جسم خود تصمیم بگیریم، داشتن حق راى چه فایده‌اى برایمان دارد ۸۰ سال بعد که زنان حق راى به دست آوردند، ویرجینیا وولف نوشت: هنوز دهها سال مانده است تا زنان واقعیت را در مورد جسم خود درک کنند. در این بین انقلابى رخ داده که همه چیز را دگرگون کرده است. این الگوى تازه مى‌خواهد به ما تلقین کند که کیفیتى به نام زیبایى وجود دارد. زنان باید براى به دست آوردن آن، اشتیاق داشته باشند.
الگوى زیبایى ربط زیادى به زن و زنانگى ندارد. در واقع الگویى براى رفتار و کیفیتهاى ظاهرى تعیین مى‌کند. از نظر زنان، پیر شدن به معناى زشت شدن است، زیرا بالا رفتن سن، به معناى قوى‌تر شدن است و همچنین رشتههایى که بین نسلها وجود دارد، گسسته مى‌شود. زنان مسن‌تر از زنان جوان و زنان جوان از زنان مسن‌تر وحشت دارند.
اما مهمترین مسئله این است که زنان، هویت خود را در زیبایى ببینند و به زیبایى ظاهر وابسته شوند، بنابراین معیارهاى آنان براى داشتن اعتماد به نفس، محدود به زیبا بودن مى‌شود. الگوى زیبایى در این شکل جدید، کشف تازه‌اى است.
الگوى زیبایى زائیده تخیلات مردان و زنان است و ارتباط بین جنسیتها را مختل مى‌کند. در عین حال تصویر تازه‌اى که از یک زن زیبا و مدرن به وجود آمده است، تناقضى در خود دارد. ضمن این که زنان در حال پیشرفت و القاى هویت خود هستند، مسئله معیارهاى جدید زیبایى حادتر مى‌شود. این تصور وهم انگیز ازاسطوره زیبایى، تعیین کننده زندگى زنان در غرب شده است.
به نظر مى‌رسد انسانهاى دوران جدید تحت تاثیر این تصور تازه و بیمارگونه از زنان هستند که تصویر واقعى زنان را تغییر مى‌دهد. دلیل این تمایل چیست که زنان دیگر جسم، صدا و صورت خود را دوست ندارند و مى‌خواهند خود را در سطح این تصاویر کلیشه‌اى مبتذل از زیبایى پایین بیاورند البته ترسهاى ناخودآگاه انسانها نقش مهمى در به وجود آمدن این دروغ کاذب دارد، اما در خاتمه این معیارهاى اقتصادى هستند که آن را پایدار مى‌کنند.
سیستم فعلى اقتصادى غرب وابسته به این است که زنان تسلیم الگوى جدید زیبایى شوند. امروزه دیگر در غرب نمى‌توان به زنان تلقین کرد که خانه دارى، بالاترین ارزش است، بنابراین الگوى زیبایى چیز تازه‌اى را جایگزین آن مى‌کند.
امروزه دیگر جنون زیبایى با تمایل به زیبا شدن سابق تفاوت دارد. زندانى که ما حالا در آن هستیم، درى ندارد که از پشت قفل شود. جنون زیبایى در درون ما لانه کرده است، جسم زنان را نابود مى‌کند و شیره روح آنها را مى‌مکد. اگر زنان بخواهند از شر آن خلاص شوند، نیازى ندارند که مانند زنان قرن نوزدهم، تظاهرات کنند و شعار بدهند. فقط کافى است یاد بگیرند که نگاه تازه‌اى به این جنون زیبایى پیدا کنند.
۱۴ و ۴۱ سالگى
به تازگى مد شده است که دختران جوان، خود را به دست تیغ جراحان پلاستیک مى‌سپارند. درست به همان سادگى که گوشهاى خود را سوراخ مى‌کنند. طى ۱۰ سال اخیر در آلمان، جراحىهاى زیبایى با یک رشد ۱۵۳ درصدى به ۷ میلیون مورد رسیده است. در عین حال تعداد بیماران زیر ۱۸ سال دو برابر شده است. دیگر نباید پیر، چروکیده و ثروتمند بود تا اقدام به جراحى زیبایى کرد.
بر اساس آمار انستیتوى فورسا، براى عمل جراحى زیبایى حتما نباید پیر شد. در حالى که فقط ۶۰ درصد از زنان بین ۴۹ تا ۵۹ ساله حاضر به تغییر جسم خود در اتاق عمل هستند، این آمار در زنان بین ۳۰ تا ۴۴ ساله به ۷۴ درصد مى‌رسد. ۸۲ درصد از زنان بین ۱۶ تا ۳۰ ساله آمادگى دارند که روى تخت جراحى قرار بگیرند تا زیباتر یا خوش اندام‌تر شوند.
در قدیم جراحىهاى زیبایى را به صورت سیاه و سفید در تلویزیون نشان مى‌دادند، چون حال تماشاگران از دیدن مناظر تهوع‌آور آنها به هم مى‌خورد. امروزه هر نوجوان ۱۰ ساله‌اى مى‌داند که مراحل ساکشن چربى چگونه است.
تا چندى پیش با جنون لاغرى و انواع رژیمها به جسم خود حمله‌ور مى‌شدیم، حالا ماجرا جدى‌تر شده است و خود را به تیغ جراح زیبایى مى‌سپاریم. این پدیده جدید موجب مى‌شود که زنان از جسم خود ناراضى باشند و خلاءهاى درونى خود را در نازیبا بودن ببینند.
اوا دخترى ۲۳ ساله است. بر اساس اظهارات خودش قبل از عمل، بینى بسیار زشتى داشته است. در کودکى هنگام بازى، خواهرش ناخواسته راکت بدمینتون را محکم به بینى او مى‌کوبد. به علاوه بینى او کج و دراز بوده است.
اوا سالها در آرزوى جراحى کردن بینى خود بود. در عکسهایى که اوا از قبل از جراحى به ما نشان مى‌دهد، زن جوان زیبایى را مى‌بینم که موهاى بلوندى دارد و بینى معمولى یا به عبارتى کاملا عادى او باعث مى‌شود، صورتش حالتى عروسک‌وار به خود نگیرد.
اوا مى‌داند که جز خودش، هیچ کس از بینى او ناراضى نبوده است. جراح براى درست کردن بینى کج او، عملى روى آن انجام داد. قبل از عمل، کاغذى به اوا دادند که در آن خطرات احتمالى بعد از عمل تشریح شده بود؛ مانند آسیب دیدن غدههاى اشک، ولى اوا اصلا به آن توجهى نکرد. البته این اطلاعات در مراکز مختلف زیبایى با هم تفاوت دارد، اما واقعیت این است که جراحى زیبایى به این دلیل براى افراد در سن بلوغ، خطرناک‌تر است که بدن آنان بعد از عمل باز هم رشد مى‌کند.
بنابراین احتمال یک عمل مجدد بیشتر مى‌شود. به علاوه وضعیت مالى دختران نوجوان، مانند زنان شاغل نیست و امکان مراجعه آنان به پزشکان غیر متخصص یا تازه کار بیشتر است. همین امر موجب خطرناک‌تر شدن وضعیت آنان مى‌شود.
منبع: ماهنامه (ویژه‌نامه ماه) همشهرى؛ مهشید میرمعزى
