ابو عبدالله، جعفر بن محمد الصادق معروف به جعفر صادق، امام ششم شیعیان است. وی فرزند امام محمد باقر (علیه السلام) و ام‌فروه است. امام صادق (علیه السلام) در ۱۷ ربیع‌الاول ۸۳ هجری قمری (۷۰۲-۷۰۳ میلادی) در مدینه بدنیا آمد و در ۲۵ شوال ۱۴۸ هجری قمری در سن ۶۵ سالگی توسط منصور دوانیقی، خلیفه عباسی مسموم شد و به شهادت رسیدند. امام صادق (علیه السلام) بیشترین سال عمر را در میان یازده امام اول شیعیان داشته است.
آنچه در نقل ها آمده آن است که چهار هزار نفر از ایشان نقل قول کرده اند نه آنکه مانند شاگردانی به صورت مرتب خدمت ایشان می رسیدند.
با این وجود، باید به نکات ذیل توجه کرد:
۱ . زمان امامت امام صادق (ع)، دوران طلائی شیعه می باشد. به جهت درگیری هایی که بین دو جریان اموی و عباسی وجود داشت، فضای اجتماعی کمی بازتر شده و موقعیتی به وجود آمد که امام توانست در آن، شاگردان بسیاری را تربیت کند و روح تازه ای در کالبد شیعه بدمد.
۲ . برخی از مورخان و محدثان بیان داشته اند که چهار هزار نفر از امام صادق (ع)، روایت نقل کرده اند: «محدثان اسامی راویان ثقه ای که با وجود اختلاف نظرات و اعتقاداتشان، از امام صادق (ع) نقل می کردند را چهار هزار نفر دانسته اند».[۱]
همان گونه که از این نقل به دست می آید، تعداد کسانی که از ایشان نقل قول کرده اند، چهار هزار نفر بوده اند و این لزوماً بدان معنا نیست که تمام این افراد، شاگرد حضرتشان (به معنای واقعی کلمه) بوده باشند بلکه ممکن است بسیاری از آنان تنها مدت بسیار کوتاهی امام را دیده و از ایشان خبر نقل کرده اند.
۳ . در علم حدیث، ناقل (نقل کننده) و منقول عنه (کسی که خبر از او نقل می شود) را شاگرد و استاد نیز می گویند؛ لذا این احتمال وجود دارد که آنچه به عنوان وجود چهار هزار شاگرد برای امام صادق (ع) عنوان می شود، از این اصطلاح نشأت گرفته باشد. بنابر این داشتن چهار هزار شاگرد برای امام صادق (ع) بر اساس این اصطلاح خاص است ولی دلیلی در وجود این تعداد شاگرد (به معنای رایج شاگرد بودن) وجود ندارد.
۴ . طبیعی است که شاگردان آن حضرت را هر تعداد بدانیم، تأثیری در شخصیت، مقام و ارزشمندی آن امام همام برای ما ندارد و ما در هر صورت ایشان را در بالاترین درجه و مقام می دانیم.
پی نوشت:
[۱]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب (علیه السلام)، ج ۴، ص ۲۴۷، انتشارات علامه، قم، چاپ اول، ۱۳۷۹ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، النص، ص ۲۸۴، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.
منبع: اسلام کوئست
با سلام
ضمن تشکر از اطلاعات جامع شما سوال هست با وجود این دو امام عالم و مسلط بر علوم کامل و داشتن چهار هزار دانشجو چرا از هیچ کدام کتابی که خود مؤلف آن باشند ندارند در صورتی که قبل از آنها امام سجاد کتاب صحیفه سجادیه را از خود به جا گذاشته
به توانایی و کرامات امام شکی نیست علم لدنی و قلبی داشته اند اما باید با عقل و منطق مطابقت داشته باشد
شکی نیست که امامان معصوم (ع) با علم امامت خود، نیازی به اندیشیدن جهت گردآوری و تحلیل و ویرایش مطالب علمی نداشتند و در کمترین زمان ممکن می توانستند کتب زیادی تالیف نمایند، اما در این خصوص توجه به نکاتی ضروریست:
1-چنین نیست که هر دانشمندی، لزوماً باید کتابی نوشته باشد. در طول تاریخ، بسیاری از اساتید، نخبگان و دانشمندان بوده اند که از خود کتابی ننوشته اند.
2-یکی از موانع مهم نگارش کتاب توسط امام صادق (ع)، وجود خفقان و فشار سیاسی حاکمان جور در زمان ایشان است. نگارش کتاب، بهانه و سندی زنده برای حکام جائر، برای آزار و اذیت مضاعف به امامان و شیعیان بود.
3-رسالت، مأموریت، وظیفه و کار اصلی فرستادگان خدا (پیامبران و امامان) برای هدایت مردم، ابلاغ دین خداست و نه لزوما نوشتن کتاب؛ چنانکه خداوند فرموده: «مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ؛ فرستاده، وظیفه اى جز رسانیدن پیام (الهى) ندارد»(مائده/۹۹).
کارِ اصلی فرستادگان خدا برای هدایت مردم، «آدم سازی» است، نه «نگارش کتاب»! حال ممکن است که این آدم ساخته شده، یک کشاورز باشد یا یک فرمانده نظامی و یا دانشمند و فقیهی که آموخته های خود را نیز بنویسد.
4-بسیاری از دانش‌آموختگان مکتب اهل بیت(ع)، کتاب هایی در رشته های گوناگون (اصول، احکام، تاریخ، حکمت، اخلاق) نوشته اند که همان آموزه های آنان می باشد، لذا نیازی نماند که خود آنان دست قلم ببرند و با آن همه مشغله، برای نوشتن کتاب، آن هم در آن شرایط خفقان سیاسی حاکمان زمان خود، وقت بگذارند؛ همچنانکه از شاگردان دانشمند امام صادق (ع) در آن عصر، صدها کتاب نوشته شده است. بدیهی است وجود شاگردان بی شمار، که هر یک دارای کتاب یا کتاب های متعدد علمی هستند، بهترین سند برای اثبات علم استاد به شمار می رود.