کارکرد خانواده‌ها همواره به عنوان اصلی اساسی مطرح بوده است اما در دهه‌های اخیر به واسطه جنگ نرم غرب، شاهد تضعیف خانواده‌ها در تمام جوامع بوده‌ایم.
خانواده به عنوان هسته کوچک جامعه در همه جوامع مذهبی و غیر مذهبی، مورد توجه زیادی قرار گرفته است. در واقع خانواده به حیات اجتماعی جامعه منجر می‌شود و تمام نقش‌های مربوط به ایجاد تمدن، رشد و شکوفایی جامعه، انتقال مواریث، عقاید و اداب و رسوم و… از طریق خانواده به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود.
با توجه به اهمیت این موضوع از سال ۱۳۸۶ روز ۲۵ ذی الحجه «روز خانواده و تکریم بازنشسگان» نامیده شد. علت انتخاب این روز شأن نزول آیه «هل اتی» در سوره انسان راجع به خانواده و استحکام پایه‌های آن است. از سوی دیگر در شورای فرهنگ عمومی اتفاق نظر بر این بود که روز بازنشستگان با یک روز در تقویم ادغام شود که روز خانواده به این منظور انتخاب شد.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز با الهام از تعالیم اسلامی بر اهمیت و قداست خانواده و تحکیم آن تأکید دارد. بر اساس اصل دهم قانون اساسی: ‹از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همهٔ قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی‌های مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایهٔ حقوق و اخلاق اسلامی باشد».
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با طرح مسایل مربوط به خانواده و زن، مجموعه دولت و جامعه را مقید کرده است تا با فراهم آوردن امکانات و تدابیر و برنامه‌ریزی‌های مناسب، زمینه عملی شدن آن نظریه‌ها و آرمان‌ها را پدید آورند تا در نتیجه نهاد خانواده و رکن اساسی آن، یعنی زن جایگاه واقعی خود را در جامعه بازیابند.
اما تحولاتی که در دهه‌های اخیر در کشور مشاهده می‌شود، نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است. کارآمدی خانواده‌ها همواره به عنوان اصلی مطرح بوده است اما در دهه‌های اخیر شاهد اثر ضعف در خانواده‌های ایرانی بوده‌ایم.
البته این یک موضوع داخلی نیست و در تمام جوامع شاهد این مسئله بودیم که نهاد خانواده به صورت کمتر یا بیشتر مورد تزلزل قرار گرفته است. به طور نمونه در سال ۱۹۹۰ سمیناری در یونسکو درباره آینده خانواده برگزار شد، در این سمینار مطرح شد که سیاست‌های دولتی تاکنون در خدمت حمایت از فرد قرار داشتند. یعنی می‌گوییم اقشار آسیب‌پذیر، کودکان، سالمندان، زنان و غیره که سیستم حمایتی از این اقشار همیشه فعال بوده، در صورتی‌که تاکنون سیستم حمایتی از خانواده به عنوان یک کل منسجم شکل نگرفته است.
این در حالی است که سیستم حمایت از خانواده از افراد به دلیل اینکه نسبتی را بین این اقشار و خانواده برقرار نکرده است، گاهی حمایت از فرد به تضعیف خانواده منجر می‌شود. یعنی این اقدامات و تصمیمات سازماندهی شده تأثیرات منفی بر خانواده گذاشته است.
در جامعه کنونی بالا رفتن سن ازدواج و کاهش میل به ازدواج کردن، پایین آمدن نرخ تولد، ناپایداری خانواده و آمار طلاق، کم ظرفیتی خانواده‌ها برای حل مشکلات، کاهش احساس مسئولیت در میان افراد خانواده، بالا رفتن آمار جرم و بزه، جدا شدن فرزندان از نهاد خانواده و رو آوردن به سمت خانه‌های مجردی، ناراحتی‌های روحی و روانی در میان افراد خانواده و غیره بخش‌هایی از مشکلاتی است که جامعه‌ها را درگیر خود کرده است.
یکی از مسائل مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد هجمه غرب و نفوذ فرهنگ غرب در میان فرهنگ ما است که مشکلات زیادی را برای ما رقم زده است. غرب از همه ظرفیت‌های خود برای از همپاشی بنیان خانواده استفاده کرده است و در حال حاضر در جنگی به مراتب دشوار‌تر از جنگ سخت قرار گرفتیم.
جنگ نرمی که با رسوخ در خانواده‌ها قصد فروپاشی جامعه ما را دارد. اما در مقابل این هجمه سنگین دشمن ما چه عملکردی داشتیم؟ رسانه‌های ما به عنوان یکی از اثرگذار‌ترین وسایل ارتباط جمعی در عصر اطلاعات چگونه از هنر و خلاقیت برای فرهنگسازی استفاده کرده است؟
از سوی دیگر تحمیل فشار بالای اقتصادی بر خانواده‌ها باعث شده تا آرامش اعضا خانواده‌ها کمرنگ شده و با هر موضوع کوچکی براشفته شوند و در برخی گروه‌ها حتی شاهد بی‌اعتماد شدن به سیاست‌های دولت هستند. البته مسائلی که جوامع را در گیر خود کرده چند وجهی بوده و از علل و عوامل گوناگونی نشات گرفته‌اند.
اهمیت موضوع خانواده حتی در ادبیات فارسی نیز مورد توجه خاصی قرار گرفته است. به طور نمونه فردوسی در یکی از اشعار خود می‌گوید:
جهان را فزایش ز جفـت آفرید که از یک فـزونی نیاید پدیـد
یکی نیست جز داور کردگار که او را نه انباز و نه جفت و یار
هر آنچه آفریدست جفت آفرید گـشاده ز راز نـهفت آفـــ‌رید
اگر نیستی جفت انـدر جهــان بمانـدی توانایـی اندر نـهان
مولوی نیز عشق و محبت را اصل و اساس اتحاد زن و مرد دانسته که بقای نسل انسانی را به دنبال دارد و می‌گوید:
میل اندر مرد و زن حق زان نهاد تا بقا یابد جهان زین اتحاد
منبع: فردوس برین
