سخن پیامبر(ص): «انی تارک فیکم الثقلین ما إن تمسکتم بهما لن تضلوا کتاب الله وعترتی اهل بیتی فانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض» که به حدیث ثقلین شهره است، یکی از معدود احادیث متواتر است که راویان و منابع حدیثی متعدد شیعه و سنی آن را گزارش کرده اند. بیش از چهل نفر از اصحاب پیامبر(ص) این سخن را نقل کرده اند که از گونه های فکری و سیاسی متفاوت هستند. بسیاری از اسناد این متن، صحیح بوده، در کتاب های بسیار مشهور و معتبر اهل سنت نقل شده اند.
رسول اکرم(ص) این سخن را در ماه های آخر عمر با برکت خویش در مکان های متعدد بیان کرده و بر آن تأکید نموده اند. گزارش هفت سخنرانی ایشان که به حدیث ثقلین تصریح شده است اکنون در دست است.
مقصود از اهل بیت در حدیث ثقلین، نیز مشخص و معلوم است. ایه تطهیر به صراحت، پاکی آنان را بیان کرده و شأن نزول آن نیز درباره پیامبر(ص) و خانواده امام علی(ع) است.
دلالت حدیث ثقلین بر عصمت اهل بیت(ع) از قرین بودن آنان با قرآن روشن می شود؛ همان گونه که قرآن «لا یأتیه الباطل من بین یدیه ولا من خلفه» است اهل بیت نیز هم بر قرآن و مصون از خطا و اشتباه هستند و همانند قرآن مرجعیت علمی برای رفع مشکلات معرفتی جامعه را بر عهده دارند و مهجوریت آنان مهجوریت قرآن تلقی و موجب انحراف و گمراهی می شود؛ از این رو، همراه با قرآن، رکن هدایت هستند.
حدیث ثقلین، استمرار امامت و امامت امام مهدی(ع) را نیز تبیین می کند؛ زیرا همان گونه که قرآن تا قیامت باقی است و هدایت مسلمانان در گرو مراجعه بدان است، امامت نیز باید باقی و یکی از آن امامان همیشه زنده باشد تا امکان مراجعه به او فراهم باشد. روشن است که تمسک به قرآن و اهل بیت با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی، تفاوت خواهد کرد؛ از این رو در دوران غیبت که امکان مراجعه مستقیم به امام عصر(ع) فراهم نیست استناد به معارف اهل بیت و پیروی از نایبان و وکیلان امام مهدی(ع) تنها راه نجات از گمراهی است.
گفتنی است برخی از مصادر اهل سنت در نقل حدیث ثقلین، به جای «کتاب الله وعترتی اهل بیتی» واژه های «کتاب الله وسنتی» را آورده اند. این متون که بدون سند و یا ضعیف هستند امکان معارضه کردن با حدیث متواتر ثقلین را نخواهند داشت. اگر چه احتمال راجح آن است که این متون، نقل به معنای حدیث مشهور ثقلین باشند که با توجه به اوضاع خفقان آلود سیاسی، این گونه گزارش شده اند.
کتاب الامام المهدی(عج) من منظار حدیث الثقلین که به کوشش ایه الله ری شهری تألیف شده است، درباره حدیث ثقلین، شناخت اهل بیت(ع) و نسبت آن با امامت امام مهدی(عج) است.
در این کتاب، طی هشت فصل، این عناوین بررسی شده اند:
«نص حدیث ثقلین؛ سند حدیث؛ صحت حدیث و صدور آن؛ مواضع صدور حدیث؛ مراد از عترت و اهل بیت؛ معنای حدیث؛ دلالت حدیث بر امامت امام مهدی(عج)؛ بررسی روایت دیگری از حدیث ثقلین»
این کتاب به تازگی و با همکاری سید کاظم طباطبائی منتشر شده است.
