کتاب المحجه فیما نزل فی القائم الحجه(عج) نوشته سید هاشم بحرانی است.
تحقیق و تعلیق: محمد منیر میلانی،
شماره صفحه ها:۲۸۴.
بحرانی، فقیه، مفسر، محدث و صاحب نظر در رجال بوده است.۱
شیخ یوسف بحرانی، درباره شخصیت او می نویسد:
«… کان السید المذکور فاضلاً، محدثاً، جامعاً، متتبعاً للاخبار بمالم یسبق الیه سابق سوی شیخنا المجلسی(ره) وقد صنف کتباً عدیدهً تشهد بشده تتبعه واطلاعه…». ۲
سید بحرانی، فاضل، محدث، جامع و پژوهشگر در اخبار بوده است. کسی در این فن، جز مجلسی، بر او پیشی نگرفته. کتابهای زیادی تصنیف کرده که گواه تتبع و آگاهی اوست.
گذشته از مرتبه بلند علمی، امور حسبیه را نیز بر عهده داشته است. در انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر و مبارزه با ستمگران و حاکمان ستم، هیچ گونه بیم و هراسی به خود راه نداده و عمر پر برکت خویش را در راه نشر علوم اهل بیت و خدمت به بندگان خدا به پایان برده است.
وی، در سال ۱۱۰۷ ـ ۱۱۰۸ در قریه نعیم درگذشت و در قریه توبلی، به خاک سپرده شد.
بحرانی از بزرگانی چون: سید عبدالعظیم بن سید عباس استرآبادی، شیخ فخر الدین بن طریحی النجفی، صاحب مجمع البحرین، بهره جسته است۳.
از وی، نوشته های بسیاری به جا مانده، از جمله: کتاب: المحجه فیما نزل فی القائم الحجه.
موضوع مورد بحث، این اثر، آیات قرآنی است که در روایات، به حضرت مهدی تفسیر و تأویل شده. این آیات، به ۱۲۰ عدد می رسند که از سوره بقره آغاز و به سوره مبارکه عصر، پایان می پذیرند مطالب کتاب، به صورت ترتیب سوره های قرآنی تنظیم شده اند.
نویسنده، در مقدمه کتاب می نویسد:
(در این کتاب، آیاتی که در روایات معصومین(ع) به مهدی(عج) تفسیر شده اند، آورده شده و روایات مربوط به دیگر ائمه(ع) را در تفسیر برهان باید جست.)
روایات مورد استناد در تفسیر و تأویل آیات قرآن، از مصادر آنها نقل شده است.
محقق محترم، افزون بر آیاتی که مؤلف گرد آوری کرده، با جست و جوی بسیار، به دوازده آیه از قرآن دست یافته که به گونه ای به امام عصر (عج) ارتباط دارند و آنها را به صورت استدراک در پایان کتاب، تحت عنوان: (مستدرک المحجه) آورده است.
وی، با تلاش فراوان و درخور تحسین، برای تصحیح کتاب به نسخه خطی موجود در کتابخانه آیت اللّه مرعشی، که به خط خوانا در زمان مؤلف و از روی نوشته او، نسخه برداری شده، تکیه کرده و کتاب را، اصلاح کرده است.
از جمله کارهای ارزشمندمحقق، تطبیق احادیث، با مصادر اصلی آن و نمایاندن موارد اختلاف، از نظر زیادی و نقص است.
برخی روایات، که سند مشخصی نداشته اند با جست و جو و تحقیق در منابع گوناگون، از مصادر دیگری آدرس داده است.
پی نوشت:
۱. (ریحانه الادب)، میرزا محمد علی مُدرّس ج۱، ص۲۳۳.
۲. (همان مدرک).
۳. (همان مدرک).
منبع :حوزه – مهر و آبان- آذر و دی ۱۳۷۴، شماره ۷۰ و ۷۱.
