اشاره:
«اسرار الصلاه» نوشته‌ای است از عارف کامل و عالم عامل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی. اصل کتاب به زبان عربی است و آقای رضا رجب زاده آن را به فارسی برگردانده است. مرحوم میرزا جواد آقا در تبریز متولد شده است، پس از تحصیل مقدمات و سطوح به نجف اشرف عزیمت کرد. فقه را نزد مرحوم حاج آقا رضا همدانی، اصول را از آخوند خراسانی و علم درایه را از محدث نوری فرا گرفت و در اخلاق حدود ۱۴ سال از محضر ملا حسینقلی همدانی استفاده برد. در سال ۱۳۲۰ به ایران مراجعت و اول در تبریز و بعد در قم سکنی گزید، و مشغول تدریس فقه و اخلاق و انجام دادن سایر وظایف شد.
مرحوم ملکی به تمام معنا اهل عبادت و تهجد بوده و از بکائون زمان خویش محسوب می‌شود. در مقام و منزلت او همین بس که حکیم و فقیه نامدار شیخ محمد حسین اصفهانی معروف به کمپانی طی نامه‌ای از وی تقاضای دستور العمل می‌کند. مرحوم ملکی در سال ۱۳۴۳ ه ق دار فانی را وداع و به ریاض قدس پر کشید و در مقبره شیخان قم به خاک سپرده شد.
آثار مؤلف
۱. اسرار الصلاه (کتاب حاضر)
۲. المراقبات
۳. رساله لقاء الله
۴. کتابی در فقه
۵. حاشیه فارسی بر غایه القصوی
در ارزش آثار قلمی ایشان توصیه ی حضرت امام خمینی رحمه‌الله‌علیه در کتاب « سر الصلاه » به مطالعه ی کتاب‌های او، ما را کفایت می‌کند.
فهرست کتاب
موضوع کتاب همان طور که از اسم آن پیداست، در بیان رموز و اسرار نماز است و در سر هر یک از اعمال و آداب نماز، مطالب ارزنده‌ای را به خواننده ارائه می‌دهد.هر چند تبویب و فصل بندی کتاب بصورت حرفه‌ای انجام نگرفته و قسمتی از فصول آن شماره گذاری نشده است، اما با نگاهی کلی می‌توان دریافت که کتاب در سه بخش تدوین شده است.بخش اول: در مقدمات نماز. بخش دوم: در مقارنات و حقیقت نماز.بخش سوم: در تعقیبات نماز.
بخش اول
بخش اول در بیان بعضی از اسرار طهارت که مشتمل بر دو باب و چندین فصل است. [۱]
باب اول: در اشاره به آنچه که عاقل را از تفکر در حقیقت طهارت لازم می‌آید. باب دوم: در آداب تخلی ، که دارای فصول متعددی است. [۲]
فصل اول: در آداب ظاهری آن، چه واجب چه مستحب. فصل دوم: در عبرت و تفکر در این امر.فصل سوم: در وضو که دارای دو باب است. باب اول: در بیان بعضی از آداب ظاهری آن.باب دوم: در فضیلت مسواک زدن و فوائد و کیفیت و اوقات آن. فصل چهارم: در تیامن. فصل پنجم: در آداب دعا. فصل ششم: در عبرت هنگام رؤیت آب و استعمال آن. فصل هفتم: در بیان موارد وجوب وضو. فصل هشتم: در بیان غسل و حکمت آن.فصل نهم: در بیان حمام. فصل دهم: در گرفتن ناخن. فصل یازدهم: در گذاشتن ریش و گرفتن شارب. فصل دوازدهم: در بیان عطر زدن. فصل سیزدهم: در بیان تیمم. فصل چهاردهم: در بیان لباس پوشیدن. فصل پانزدهم: در مستحبات لباس پوشیدن. فصل شانزدهم: در بیان اوقات. فصل هفدهم: در اهتمام به اوقات شریفه. فصل هجدهم: در مکان نمازگزار. فصل نوزدهم: در آداب ظاهری مسجد.
بخش دوم
بخش دوم در خود نماز ، و دارای فصول متعددی است. [۳]
فصل اول: در معنای نماز.فصل دوم: در بیان آیاتی که گویای این حقیقت است که مقصود از نماز تنها اعمال ظاهری آن نیست. فصل سوم: در بیان بعضی از آنچه از نماز معصومین علیهم‌السّلام رسیده است. فصل چهارم: در بیان احوالی که نماز بواسطه آن کامل می‌شود. فصل پنجم: در بیان رو به قبله نمودن.فصل ششم: در بیان لزوم خوف و فضیلت آن. [۴]
فصل هفتم: در علاج خوف. فصل هشتم: در بیان خوف از سوء خاتمه کار انسان. فصل نهم: در بیان رجاء و امیدواری و حقیقت آن. فصل دهم: در اسباب رجاء و امیدواری. فصل یازدهم: درباره ی قیام. فصل دوازدهم: درباره ی نیت. فصل سیزدهم: در اذان و اقامه. فصل چهاردهم: در بعضی از اخبار شهادت بر ولایت و امارت مؤمنین برای علی بن ابیطالب علیه السلام. فصل پانزدهم: در حکم اذان و اقامه.فصل شانزدهم: استحباب با وضو بودن در اذان و اقامه. فصل هفدهم: در عبرت‌های اذان و اقامه. فصل هجدهم: در حقیقت نماز (این فصل گسترده‌ترین فصل کتاب است که از تکبیرات تا سلام بحث می‌کند).
بخش سوم
بخش سوم در تعقیبات نماز است.
نسخه شناسی
این نسخه، ترجمه ی کتاب «اسرار الصلاه» است که توسط آقای رضا رجب زاده ترجمه و به همراه مقدمه ی کوتاهی از مترجم و فهرست مطالب در ۵۱۲ صفحه در قطع وزیری و با جلد گالینگور به همت انتشارات پیام آزادی، سال ۱۳۷۸ در تهران برای بار هشتم به چاپ رسیده است.
منابع:
۱. سر الصلاه (معراج السالکین و صلاه العارفین)، امام خمینی، مؤسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه‌الله‌علیه ، چاپ ششم، تابستان ۱۳۷۸، یک جلد.
۲. سیمای فرزانگان، رضا مختاری، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم، بهار ۶۶، چاپ اول، یک جلد.
۳. طبیب دل‌ها، صادق حسن زاده، انتشارات استاد احمد مطهری، قم، چاپ اول، بهار ۷۹، یک جلد.
پی نوشت:
۱.أسرار الصلاه، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص۳.
۲.أسرار الصلاه، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص۱۲.
۳.أسرار الصلاه، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص۱۷۵.
۴.أسرار الصلاه، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص۲۰۳.
منبع: ویکی فقه
