ولادت و تحصیلات
حضرت آیت الله محمد محمدى دعوی‌سرایى مشهور به گیلانى در سال ۱۳۰۷ در روستای دعوى سرا از توابع شهرستان رودسر در استان گیلان در میان خانواده‌اى متدین و دوستدار خاندان پاک پیامبر(ص) به دنیا آمد. پدر او محمدجعفر نام داشت و در همان روستا زندگى می‌کرد و از راه کشاورزى روزگار می‌گذرانید.وى در شش سالگى به مکتب خانه رفت و قرآن مجید و کتابهاى معمول در ادبیات فارسى را فرا گرفت. سپس با تأسیس نخستین دبستان دولتى در نزدیکى روستاى دعوى سرا در سال ۱۳۱۵ به دبستان رفت و در کلاس سوم دبستان پذیرفته شد. با به پایان بردن دوره دبستان و شروع جنگ جهانى دوم در سال ۱۳۲۰ مجبور به ترک مدرسه شده، به خدمت پدر رفت و چند سال به کشاورزى مشغول شد.
اساتید
در سال ۱۳۲۳ همزمان با تأسیس حوزه علمیه رودسر توسط مرحوم حجه الاسلام والمسلمین آقاى حاج سید محمد هادى روحانى به حوزه علمیه رودسر رفت و جامع المقدمات را فرا گرفت. آنگاه در سال ۱۳۲۵ به حوزه علمیه قم مشرف شد و به تکمیل دروس ادبیات و فراگیرى دروس دوره سطح پرداخت. با پایان یافتن دوره سطح، به درس خارج آیه‌الله العظمى بروجردی(ره) راه یافت و در مدت دوازده سال کتاب صلوه را در محضر ایشان به اتمام رساند. به موازات آن در درس اصول فقه امام خمینی(ره) نیز حضور پیدا کرد و از آن بهره‌های بسیار برد. در طول این مدت در درس اسفار و شفاى علامه سید محمدحسین طباطبایى نیز به مدت هفت سال شرکت نموده است. او در سالهاى تحصیل خود با استادان و فضلاى بسیارى رابطه دوستى داشته که برخى از اعضاى جامعه مدرسین از آن جمله‌اند.
فعالیتهاى سیاسى
آیه‌الله محمدى گیلانى از فعالان سیاسى در پیش از انقلاب و پس از آن بوده است. او با حضور در جلسات جامعه مدرسین و امضاى اعلامیه‌ها و نامه‌هاى آن و نیز سخنرانیها و افشاگریها سهم بسزایى در پیروزى انقلاب داشته است. پس از انقلاب نیز به دستور امام تشکیل دادگاه انقلاب را بر عهده گرفت و پس از تشکیل شوراى عالى قضایى به عضویت این شوراى در آمد. برخی از مسئولیتهاى وى پس از انقلاب اسلامى به شرح زیر است: ـ حاکم شرع و ریاست دادگاههاى انقلاب اسلامى به امر رهبر کبیر انقلاب اسلامی. ـ عضو فقها و دبیر شوراى نگهبان. ـ نماینده حضرت امام (ره) و ریاست شوراى مرکزى نمایندگان حضرت امام(ره) در دانشگاه‌ها ـ رئیس هیأت عفو حضرت امام(ره). ـ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام. ـ عضو شوراى بازنگرى قانون اساسی. ـ نماینده مردم تهران در سه دوره مجلس خبرگان رهبری.
فعالیتهاى علمى و فرهنگى
آیه‌الله محمدى گیلانى در سالهاى عمر خود تا به امروز خدمات فرهنگى بسیارى را به انجام رسانده است. او بسیارى از کتب دوره سطح در فقه و اصول و حکمت و تفسیر را بارها تدریس کرده است. از این رهگذر شاگردان بسیارى تربیت و به عالم اسلام تقدیم شده‌اند.
تألیفات
آیه‌الله محمدى گیلانى تا به امروز کتابهاى بسیارى تألیف کرده که برخى به شرح زیر است: ۱ ـ قضا و قضاوت در اسلام ۲ ـ حقوق کیفرى در اسلام ۳ ـ شرح زیارت اربعین ۴ ـ شرح مناجات شعبانیه ۵ ـ المعاد فى الکتاب و السنه ۶ ـ الامامه و الخلافه فى الکتاب و السنه ۷ ـ شرح زیارت امین الله ۸ ـ تکمله شوارق الالهام ۹ ـ حدیث الطلب و الاراده ۱۰ ـ قرآن و سنن الهى در اجتماع بشر ۱۱ ـ درسهاى اخلاق اسلامى ۱۲ ـ امام راحل و فقه سنتى ۱۳ ـ خلق جدید پایان‌ناپذیر (ترجمه رساله «قوه و فعل» علامه طباطبائی) ۱۴ ـ ترجمه کتاب شفاء ۱۵ ـ اسم مستأثر در وصیت امام و زعیم اکبر ۱۶ ـ سروش قلم (مجموعه مقالات) ۱۷ ـ شرح زیارت وارث ۱۸ ـ در سایه حکمت (ترجمه و شرح گزیده‌اى از سخنان حکمت‌آمیز امیر مؤمنان علی علیه السلام). همچنین از وى مقالات بسیارى با عناوینى چون وجوه شرعى در نظام اسلامى، بیمه و موسیقى در مجله فقه اهل بیت به چاپ رسیده است. آیت الله محمدى گیلانى هم اکنون در تهران به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال دارد.
وفات
آیت محمدی گیلانی در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ به دلیل مشکل ریوی در بیمارستان پارس تهران بستری شده بود در ۱۸ تیرماه ۱۳۹۳ مصادف با ۱۱ ماه مبارک رمضان سال ۱۴۳۵هـ ق در سن ۸۶ سالگی دار فانی را وداع گفت..
