ولادت و تحصیلات
آیت الله شیخ جعفر بن علامه شیخ محمد حسین سبحانى اقبال تبریزى در سال ۱۳۴۷ ق در شهر تبریز چشم به جهان گشود. دروس ادبیات عرب، مطول، لمعه و قسمتى از رسائل و مکاسب را در تبریز فرا گرفت.
در سال ۱۳۶۵ ق به قم مهاجرت نمود و بقیه ى کتاب رسائل را در محضر حاج میرزا محمد مجاهد تبریزى و کفایه الأصول را در محضر سید محمدرضا گلپایگانى (م ۱۴۱۴ ق) و شرح منظومه و اسفار را در محضر علامه ى طباطبایى (م ۱۴۰۲ ق) آموخت و به امر ایشان جلد اول اصول فلسفه را به عربى ترجمه نمود.
وى پس از تکمیل سطوح عالى در درس خارج فقه مرحوم آیت الله سید محمد حجت کوه کمرى قده (م ۱۳۷۳ ق) و آیت الله العظمى بروجردى قده حاضر شده و همین طور از محضر بنیانگذار جمهورى اسلامى امام خمینى قده (م ۱۴۰۹ ق) در فقه و اصول استفاده هاى فراوانى برد.
وى از آیت الله العظمى حجت بصورت کتبى و از آیت الله العظمى شاهرودى بصورت شفاهى اجازه ى اجتهاد دریافت نموده و همین طور از آیت الله حجت و آیت الله مرعشى نجفى (ره) و آیت الله شیخ آقا بزرگ تهرانى (ره) اجازه نقل حدیث دریافت نموده است.
تدریس
آیت الله سبحانى از مدرسین عالیقدر حوزه ى علمیه قم مىباشد که به تدریس خارج فقه و اصول مشغول مى باشد وى به حق یکى از پیشروان تفسیر و یکى از کاوشگران خستگى ناپذیر علوم و معارف قرآنى به شمار مى آیند و از نخستین شاگردان مفسر کبیر، علامه ى طباطبایى (قده) در رشته ى تفسیر و فلسفه و از آغازگران تأسیس تفسیر موضوعى قرآن کریم در حوزهى علمیه ى قم مىباشد که سالیان متمادى به افاضات ارزنده ى خویش ادامه مىدهند.
شرکت در کنگره و سمینارها
یکى از انواع فعالیتهاى اجتماعى مؤلف، شرکت در مجامع اسلامى و کنگره ها مىباشد که به بعضى از آنها اشاره مى شود.
- چهار بار شرکت در کنگره ى جهانى امام رضا علیه السلام
- سه بار شرکت در کنگره ى نهج البلاغه
- هفت بار در کنفرانس وحدت اسلامى
- شرکت در سمینار اقتصاد اسلامى در مشهد
- سمینار تقریب بین مذاهب در تهران
- کنگره ى حج در مدینه
- سمینار مشترکات و مفترقات شیعه و سنى در اردن
- سمینار احکام سفر در استامبول
- کنفرانس مسأله ى تبعیض نژادى در اسلام در لندن
- کنگره ى شیخ انصارى در قم
- کنگره ى شیخ فضل الله نورى در نور
کنگره ى عبد الرزاق لاهیجى در لاهیجان.
ریاست و عضویت در مجامع اسلامى
همچنین ایشان رییس هیئت تحریریه ى مجله ى مکتب اسلام
- رییس هیئت تحریریه ى مجله ى کلام اسلامى
- رییس مؤسسه ى تحقیقاتى امام صادق علیهالسلام
- رییس کنفرانس علوم و مفاهیم قرآنى
- نمایندهى مجلس خبرگان قانون اساسى در سال ۱۳۹۸ ق
- از اعضاى جامعه ى مدرسین حوزه ى علمیه ى قم بوده است.
با وجود اشتغالات فراوان علمى، وى وظیفه ى تبلیغى و سخنرانى را تعطیل نکرده و در ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان وظیفه ى سنگین ارشاد و هدایت مردم را نیز انجام مىدهد.
اساتید
۱ – حاج میرزا محمد مجاهد تبریزى
۲ – سید محمدرضا گلپایگانى
۳ – علامه ى طباطبایى
۴ – آیت الله سید محمد حجت کوه کمرى
۵ – آیت الله العظمى بروجردى
۶ – امام خمینى (ره)
۷ – آیت الله مرعشى نجفى
۸ – آیت الله شیخ آقا بزرگ تهرانى
تألیفات
وى نظیر آیت الله مکارم شیرازى و آیت الله حسن زاده ى آملى از علماى معاصر، به کثرت تألیفات و تصنیفات مشهور است، و در حدود ۸۷ عنوان کتاب در ۱۲۲ جلد در مباحث متنوع و گوناگون اسلامى نگاشته است.
نخستین تألیف و اثر تفسیرى ایشان به نام تفسیر صحیح آیات مشکله ى قرآن در نقد کتاب تفسیر آیات مشکله ى قرآن موسوم بود که در سال ۱۳۸۱ ق با همکارى و پاورقى استاد سید هادى خسروشاهى چاپ و نشر گردیده است.
* تفسیر قرآن
الف/۱ (تفسیر ترتیبى)
۱ – تفسیر سوره ى رعد به نام قرآن و اسرار آفرینش.
۲ – تفسیر سوره ى فرقان به نام سیماى انسان کامل در قرآن.
۳ – تفسیر سوره ى توبه.
۴ – تفسیر سوره ى منافقون به نام دوست نماها.
۵ – تفسیر سوره ى حدید به نام قرآن و معارف عقلى.
۶ – تفسیر سوره ى حجرات به نام سیستم اخلاقى اسلام.
۷ – تفسیر سوره ى لقمان به نام مربى نمونه.
* تفسیر موضوعى
۱ – منشور جاوید قرآن (۱۴ جلد)
۲ – مفاهیم القرآن (۷ جلد)
ج ۱) معالم التوحید فى القرآن الکریم (مسائل مربوط به شرک و توحید)
ج ۲) حکومت اسلامى، برنامه ها و ویژگىها، نگارش، استاد جعفر الهادى، این کتاب تحت عنوان مبانى حکومت اسلامى توسط آقاى داود الهامى به فارسى ترجمه شده است.
ج ۳) رسالت جهانى، امى بودن، خاتمیت و زندگى پیامبر اکرم (ص) در قرآن.
ج ۴) اجر رسالت، معجزات و کرامات و شفاعت پیامبر اکرم (ص) در قرآن.
ج ۵) عصمت پیامبران و امامان، عدالت صحابه و اطاعت سلطان جائر در قرآن.
ج ۶) اسماء و صفات الهى.
ج ۷) شخصیت و زندگى پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم)
۳ – اصالت روح از نظر قرآن.
۴ – التوحید و الشرک فى القرآن الکریم.
۵ – شورا در قرآن و نهج البلاغه.
۶ – احمد موعود انجیل.
۷ – مکتب وحى (مفهوم امى بودن پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)
۸ – خاتمیت از نظر قرآن و حدیث و عقل، ترجمه ى رضا استادى.
* علوم قرآنى
۱ – مرزهاى اعجاز، ترجمه ى بخشى از تفسیر البیان مرحوم آیت الله العظمى خویى.
۲ – برهان رسالت (پیرامون قرآن و وجه اعجاز آن)
* کلام
۱ – شناخت صفات خدا.
۲ – آشنایى با اصول اسلام.
۳ – جهان بینى اسلامى (دیدگاه اسلام دربارهى هستى، دنیا، انسان در جهان)
۴ – الهیات و معارف اسلامى.
۵ – نیروى معنوى پیامبران.
۶ – رسالت جهانى پیامبران (نبوت عامه)
۷ – فى ظل أصول الإسلام.
۸ – معاد، انسان و جهان.
۹ – راه خداشناسى.
۱۰ – مصدر الوجود.
۱۱ – جبر و اختیار (نگارش، استاد على ربانى گلپایگانى)
۱۲ – حسن و قبح عقلى (نگارش، همان)
۱۳ – توسل (به عربى ترجمه شده است)
۱۴ – البداء فى الکتاب و السنه.
۱۵ – آگاهى سوم (پیرامون علم غیب ائمهى اطهار (ع)
۱۶ – رهبرى امت.
۱۷ – پیشوایى از نظر اسلام (امامت و خلافت)
۱۸ – سرنوشت از دیدگاه قرآن، حدیث و عقل.
۱۹ – شفاعت از دیدگاه قرآن، حدیث و عقل.
۲۰ – کاوش هایى پیرامون ولایت.
۲۱ – مفهوم العباده فى الکتاب و السنه.
۲۲ – رؤیه الله.
۲۳ – الزیاره.
* فلسفه
۱ – اصول الفلسفه (ترجمهى جلد اول، درسهاى استاد علامه ى طباطبایى)
۲ – فلسفه اسلامى و اصول دیالکتیک.
۳ – نظریه المعرفه، نگارش: حسن مکى عاملى.
۴ – سرنوشت از دیدگاه علم و فلسفه.
۵ – شناخت در فلسفهى اسلامى.
۶ – هستى شناسى در مکتب صدر المتألهین.
۷ – تحلیلى از فلسفه ى مارکس.
۸ – نیروى محرک تاریخ.
* فقه
۱ – المواهب فى أحکام المکاسب، نگارش: آقاى سیف الله یعقوبى.
۲ – المختار فى أحکام الخیار.
۳ – نظام الإرث فى الشریعه الإسلامیه الغراء، نگارش: آقاى سید محمدرضا پیغمبرپور.
۴ – نظام الطلاق فى الشریعه الإسلامیه الغراء، نگارش: آقاى سیف الله یعقوبى.
۵ – نظام المضاربه فى الشریعه الغراء.
۶ – نظام القضاء و الشهاده فى الشریعه الغراء.
۷ – کتاب الخمس.
۸ – البلوغ و تلیه رساله فى تأثیر الزمان و المکان.
۹ – قاعدتان فقهیتان: لا ضرر و لا ضرار، نگارش: حسن مکى عاملى.
۱۰ – الاعتصام بالکتاب و السنه.
۱۱ – نظام النکاح فى الشریعه الإسلامیه الغراء.
۱۲ – سبع مسائل (پیرامون ۷ مسألهى فقهى اختلافى میان شیعه و سنى)
۱۳ – حکم الأرجل فى الوضوء.
* اصول
۱ – تهذیب الأصول، ۳ جلد، تقریرات درس اصول حضرت امام خمینى قدس سره.
۲ – المحصول فى علم الأصول، ۴ جلد، تقریرات درس اصول استاد سبحانى، نگارش: سید محمود جلالى مازندرانى.
* تاریخ
۱ – فروغ ابدیت، ۲ جلد، تجزیه و تحلیل کاملى از زندگانى پیامبر اکرم (ص). این کتاب به عربى، اردو، انگلیسى، ترکى و اسپانیولى ترجمه شده و در سراسر جهان منتشر گردیده است.
۲ – فروغ ولایت، تجزیه و تحلیل زندگى امیر المؤمنین على علیه السلام.
۳ – زندگانى امامان به زبان ساده (به عربى ترجمه شده است)
۴ – الأئمه الاثنى عشر.
۵ – تاریخ اسلام.
* رجال
۱ – کلیات فى علم الرجال.
* درایه
۱ – اصول الحدیث و أحکامه.
* عقاید
۱ – بحوث فى الملل و النحل، ۷ جلد.
ج ۱) تاریخ عقاید اهل الحدیث، حنابله و سلفیه.
ج ۲) تاریخ امام اشعرى، شخصیتها و عقاید ایشان.
ج ۳) ماتریدیه، مرجئه، جهمیه، کرامیه، ظاهریه و معتزله.
ج ۴) زندگى ابن تیمیه و محمد بن عبد الوهاب و عقاید وهابیها.
ج ۵) تاریخ خوارج، عقاید و مذاهب آنها.
ج ۶) تاریخ تشیع، عقاید و مذاهب آن.
ج ۷) تاریخ زیدیه، عقاید و شخصیتهاى آن.
۲ – فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامى، ۴ جلد.
۳ – مع الشیعه الإمامیه فی عقائدهم.
۴ – الشیعه فى موکب التاریخ.
۵ – الشیعه و علم الکلام عبر القرون الأربعه.
۶ – آیین وهابیت (به اردو ترجمه شده است)
۷ – الوهابیه فى المیزان.
۸ – الأسماء الثلاثه: الإله و الرب و العباده.
۹ – منشور عقاید امامیه.
۱۰ – اسماء و صفات.
* متفرقات
۱ – بازگشت به عصر ایمان.
۲ – رمز پیروزى مردان بزرگ.
۳ – پرسشها و پاسخها.
* تراجم
۱ – شخصیتهاى اسلامى شیعه، ۲ جلد، نگارش آقاى مهدى پیشوایى، این کتاب به عربى ترجمه شده است.
۲ – زندگى بزرگان شیعه (در شماره هاى مختلف مجله ى مکتب اسلام)
