ولادت
ولادت با سعادت او در سال ۱۳۰۵ ه در خوانسار رخ داد در کنف عنایت حمایت پدر و حمایت مادر مهربان رشد و نمو را آغاز نمود از تربیت یافتگان مکتب پربار حائرى،آیه الله العظمى حاج سید محمد تقى موسوى خوانسارى(اعلى الله مقامه الشریف)مى باشد که یکى از مشاهیر علماء وفقهاى قرن چهاردهم هجرى و زعیم بزرگ حوزه علمیه قم در آن مقطع خاص بودهاست.
تحصیلات
تحصیلات مقدماتى رادر زادگاه خویش به انجام رسانید تا اینکه در سال ۱۳۲۲ در سنین نوجوانى به عتبات عالیات رهسپارشد
اساتید
در نجف اشرف در دروس آیات عظام:آخوند خراسانى و آیه الله یزدى صاحب العروه الوثقى شرکت ورزید پس از درگذشت آن بزرگان در دروس آیاتعظام و بزرگوار شریعت،آقا ضیاء الدین عراقى و آقا شیخ على قوچانى حضور یافت،تا واقعه ثوره عشرین عراق پیش آمد و او نیز همانند دیگر روحانیان مبارز به امر مطاعمرجع عالیقدر شیعه حضرت آیه الله العظمى میرزا محمد تقى شیرازى(میرزاى دوم)پاسخ گفتند و با نیروهاى مهاجم به مقابله و مدافعه پرداختند تا در سال۱۳۳۳ از طرفمزدوران به هندوستان مستعمره وسیع بریتانیا تبعید گردید پس از سپرى ساختن چهارسال دوران تبعید و گرفتارى در سال۱۳۳۷ به زادگاه خود بازگشت،و پس از اندکىتوقف به اراک منتقل،و در دروس مرحوم آیه الله حائرى شرکت جست و همراه آن مرحوم بنا به دعوت مردم نیکوکار قم به حوزه علمیه قم مهاجرت و در تشکیل حوزه وحفظ و نگهدارى آن تشریک مساعى نمود. پس از درگذشت زعیم و مؤسس حوزه،همراه دو بزرگوار عالیقدر،آیتین علمین:آیه الله حجت و آیه الله صدر در دوران فترت،تا آمدن آیه الله بروجردى، در نگهدارى و سرپرستى حوزویان و تربیت طلاب ومحصلین کمال سعى و کوشش خود را به کار گرفتند و چه بسیار از افاضل و مراجعى کهاز حوزه تربیت و سرپرستى آن مرجع عالیقدر فارغ التحصیل گردیدهاند. یکى از نویسندگان آن روز که تالیف خود را با حال و هواى آن روزگار به نگارش در آورده است و هنوز عطر ورایحه دوران طلبگىاز کلمات و لغات آن استشمام مى گردد،درمورد فعالیت تدریسى آیه الله خوانسارى درحوزه نوبنیاد حائرىتحت عنوان جلسه درس آقا سید محمدتقى خوانسارىچنین مى نگارد: این دانشمندعالى مقدار،نظر به آن فکر عمیق و نظردقیقى که دارندمى توان گفت حوزه درسشان مخصوص یک دسته از متبحرین فضلاء است و این محضر مقدس در منزل شخصى معظم له صورت پذیر است.
نقش معظم له در نگهدارى حوزه
مرحوم آیه الله خوانسارى پس از فوت آیه الله مؤسس در آن شرائط بحرانى و حساس که کوچکترین غفلت و بىتوجهى موجب از هم پاشیدن حوزه نوبنیاد حائرى مى گشت و دشمنان داخلى و خارجى سعى و اهتمام کامل به این امر حساسى داشتندهمراه دو هم رزم و هم سنگر دیگر سیدین علمین و آیتین بارزتین:مرحوم سید محمدحجت و مرحوم سید صدر الدین صدر،سنگر استقلال و حیات حوزه را حفظ نمودندو با مجاهدات و تلاشهاى خداپسندانه در حفظ و نگهدارى این یادگار سلف صالحکوشیدند،به حدى که تا ورود آیه الله العظمى بروجردى و در کنار و معیت او نیز به انجام این امر مهم ادامه دادند و در این باره لحظه اى را به غفلت و تسامح نگذراندند وتوانستند آن را به دست امین بزرگوار،دیگرى از تبار بزرگان اسلامى صحیح و سالم بسپرند .
نماز استسقاء
یکى از حوادث مهم زندگى او که شهرت بسزایى دارد،نماز استسقاء و طلب بارانى است که در سال۱۳۶۳ هجرى قمرى در اثر خشکسالى و بى آبى رخ داد.این نماز را که با حضور هزاران نفر از مردم خداجوى قم انجام داده اند و مردم قم را ازقحطى و بى آبى نجات داده اند،بسیار معروف و مشهور است به حدى که ادباء و فضلاء را به سرودن شعر واداشته است.
ویژگیها و خصوصیات
هر کدام از مراجع عالیقدر خصوصیات روحى ویژه اى دارند که مخصوص خویشتن مى باشد یا آن خصوصیت با کیفیت بیشتر و بهتر در آنان جلوه گر مى باشد آنمرحوم نیز در قضاى حوایج مؤمنین و سعى و تلاش در انجام آنها بى نهایت ساعى وکوشا بوده است غیرت دینى و تعصب خاص روحانى و علاقه به حضور در صحنه سیاسى و اجتماعى از ویژگیهاى آن بزرگ بوده است. ایشان در مساله ملى شدن نفت وموضوع انتخابات دخالت نمودند و در مورد انتخابات با توجه به شرایط خاص آن روزاعلامیه دادند و مردم متدین را به مشارکت مؤثر در انتخابات ۱۱ شهریور ربیع الاول۱۳۷۱ دعوت نمودند.ایشان در دفاع از امر حجاب مشارکت مؤثرى با آیه الله سیدحسین قمى داشتند.
شاگردان
۱-آیه الله العظمى حاج شیخ محمد على اراکى ۲-آیه الله حاج شیخ عبد الجواد اصفهانى ۳-آیه الله العظمى حاج شیخ راضى تبریزى ۴-آیه الله حاج میرزا ابو القاسم دانش آشتیانى ۵-آیه الله حاج سید احمد خسرو شاهى تبریزى ۶-آیه الله حاج سید جلال شهیدى محلاتى ۷-آیه الله حاج میرزا رضى تبریزى ۸-آیه الله میرزا عبد الرحیم مدرسى تبریزى ۹-آیه الله سید محمد باقر سلطانى ۱۰-آیه الله شیخ ابو المکارم رشتى ۱۱-آیه الله سید احمد خرم آبادى ۱۲-آیه الله سید حسین رسولى شمیرانى ۱۳-آیه الله سید عیسى رسولى شمیرانى ۱۴-آیه الله حاج آقا عطاء الله اصفهانى ۱۵-آیه الله حاج شیخ غلامرضا اصفهانى ۱۶-آیه الله شیخ محمد ولى هرسینى ۱۷-آیه الله شهید صدوقى یزدى ۱۸-آیه الله شیخ مهدى صادقى تبریزى ۱۹-آیه الله سید مصطفى خوانسارى ۲۰-آیه الله سید هادى روحانى
تالیفات
یکى از آثار فقهى ایشان تقریرات کتاب الطهاره مىباشد.که توسط آیه الله العظمى اراکى تحریر و تنظیم شده،ولى هنوز به چاپ نرسیده است گویا خود آن مرحوم در مورد این کتاب مى فرموده است اگر چاپ شود بهتر از طهارت مرحوم حاج آقا رضا همدانى خواهد بود.
وفات
او در سال ۱۳۷۱ ه.ق،هفتم ذیحجه الحرام در شهر همدان به رحمت ایزدى پیوست و با تشییع بسیار باشکوه جنازه او به تهران و قم حمل و در بالاى سر کنار مرقدمرحوم آیه الله حائرى مؤسس حوزه و مربى و استاد خویش مدفون گردید.
