حداقل ۲۰ درصد بچه‌هاى ۲ تا ۶ سال به این عادت دچارند. وقتى فرزند شما نوزاد است، انگشت مکیدن او براى شما بسیار جالب و جذاب است. اما حالا که به سن مهدکودک یا مدرسه رسیده، نگران شده‌اید که چرا انگشت او دایم در دهانش است. شما احساس خجالت می‌کنید. اگر دیگران ببینند، چه فکرى می‌کنند؟ در مهدکودک، مربی‌هاى مهد چه فکرى می‌کنند؟
مدام به او می‌گویید که انگشتانش را در دهان نکند اما هیچ فایده‌اى ندارد. بدانید که شما تنها نیستید حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد کودکان دو تا شش سال، انگشت شست خود را می‌مکند.
به ظاهر انگشت شست، خوشمزه‌تر از سایر انگشتان است! اما احتمالا به این دلیل که این انگشت، راحت‌تر از سایر انگشتان به دهان می‌رسد، اغلب کودکان شست خود را براى مکیدن انتخاب می‌کنند. درباره علت این عادت در کودک، بحث‌هاى زیادى شده است اما بیشتر متخصصان معتقدند که مکیدن انگشت، به کودکان احساس آرامش و امنیت می‌دهد.
در نوزادان، این عادت فقط براى رهایى از احساس گرسنگى است و در میان ۹۰ درصد آنها دیده شده می‌شود. اما به طور معمول بعد از سن شش ماهگى، کم و سپس ناپدید می‌شود. اما عده‌اى از آنها همچنان به انگشت مکیدن خود ادامه می‌دهند.
در بعضى از این کودکان که بیش از دو سه سال سن دارند، مکیدن انگشت براى ایجاد احساس امنیت و آرامش است. آنها اغلب در هنگام نگرانى، ناراحتى و یا خستگى انگشت خود را می‌مکند. اما عده‌اى دیگر فقط به صورت یک عادت این کار را انجام می‌دهند.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، معلوم شده که مکیدن انگشت، بیشتر در کودکانى دیده می‌شود که در سنین خیلى پایین، از مادر جدا شده‌اند و مادر، ساعت‌هاى طولانى در کنارشان نبوده است. در کودکانى که در سال‌هاى اولیه عمر، مادر در کنارشان حضور داشته، این امر کمتر به چشم می‌خورد.
آثار خطرناک
اگر عادت مکیدن انگشت ادامه پیدا کند، موجب بروز مشکلاتى در دهان و دندان‌هاى کودک می‌شود. در سنین سه تا شش سالگى، هنوز استخوان‌هاى کودک نرم هستند و انگشت مکیدن، موجب تغییر در شکل استخوان فک می‌شود. دندان‌هاى جلویى بالا به سمت بیرون و دندان‌هاى جلویى پایین به سمت داخل رانده می‌شود.
با فشار انگشت روى دندان‌ها، جابه‌جایى در دندان‌ها به وجود می‌آید. فشار مداوم انگشت شست، موجب ایجاد تغییراتى در سقف دهان می‌شود. به طور مثال، سبب گودترشدن سقف دهان می‌شود و همین امر نیز مشکلات دیگرى به وجود می‌آورد. به طور مثال، اختلالاتى در جویدن فرد به وجود می‌آید و بلعیدن و تکلم وى نیز دچار مشکل می‌شود. در هنگام جفت‌کردن دندان‌ها روى هم، مشخص می‌شود که دندان‌هاى جلو از هم فاصله گرفته‌اند.
چاره چیست؟
متخصصان معتقدند که نباید کودک را از انگشت مکیدن منع کرد (حداقل تا زمانى که به سن آموزش نرسیده). نکته‌اى که همه درباره آن اتفاق نظر دارند این است که بهترین راه براى این که کودک به انگشت مکیدن ادامه دهد، این است که به او بگویید این کار را نکند! تقویمى روى یخچال بچسبانید. هر روز که او این کار را نکرد، برایش علامتى بگذارید و اگر تعداد این روزها زیاد شد، به او جایزه بدهید.
به او بگویید که انصاف نیست که بقیه انگشت‌ها را نمی‌‌مکی! به او بگویید که مدتى هم بقیه انگشت‌ها را بمکد. به او اجازه بدهید که او فعلا این کار را در مقابل جمع انجام ندهد و در مواقع تنهایى اشکالى ندارد. تکه‌اى از دستکش پلاستیکى را نوک انگشت شست او بکنید. ماده بدمزه‌اى را نوک شست او بمالید. دستان کودک را با وسیله یا اسباب‌بازى مشغول نگه دارید.
بعضى وسایل دهانى ساخته شده‌اند که روى سقف دهان قرار می‌گیرند. در این حالت، لذت کودک از مکیدن انگشت کم می‌شود. در مواردى که اضطراب و نگرانى، علت اصلى انگشت مکیدن است، باید مشکل اصلى یعنى علت اضطراب را پیدا کرد و در صدد حل مشکل برآمد. بر سر او داد نزنید. این کار فقط او را عصبى و نگران خواهد کرد و انگشت مکیدن شدیدتر خواهد شد.
ناخن‌هایتان را نجوید، لطفا!
ناخن جویدن، عادتى است که در آن، فرد ناخن‌هاى دستش را در شرایط گرسنگى، خستگى یا نگرانى می‌جود. این عادت، گاهى اوقات ارادى است. اما گاهى خود شخص هم متوجه ناخن جویدن خودش نیست و حتى گاهى در خواب هم ممکن است این کار را انجام دهد. در حدود ۳۰ درصد کودکان ۷ تا ۱۰ سال، دچار این مشکل هستند اما در افراد بزرگتر هم زیاد دیده می‌شود. باید گفت که این عادت، شایع‌ترین نوع در میان عادت‌هاى عصبى است.
انواع دیگر عادت‌هاى عصبى شامل مکیدن انگشت، دست کردن در بینى، لوله‌کردن مو، دندان قروچه و جویدن است. گاهى اوقات این عادت‌ها با هم می‌آیند. به طور مثال، اگر دیدید که کودک به یک دست ناخن می‌جود و با دست دیگرش موهایش را حلقه می‌کند، زیاد تعجب نکنید!
چه باید کرد؟
اگر ناخن جویدن به علت نگرانى و اضطراب کودک است، باید علت اصلى را رفع کرد. همچنین توصیه شده که نباید کودکان را تنبیه کرد چون در بسیارى مواقع، خود او هم از کارش آگاه نیست. در مواردى هم پوشاندن سطح ناخن‌ها با یک ماده تلخ و بدمزه و یا دستکش پوشیدن، راه‌هاى خوبى براى رفع این عادت است. راه دیگر این است که عادت کم‌خطر دیگرى را جایگزین ناخن جویدن کرد؛ به طور مثال، گاز زدن هویج و یا آدامس جویدن در هنگام نگرانی.
آیا ناخن جویدن خطرى دارد؟
ناخن جویدن، موجب ترک خوردن یا لب‌پر‌شدن میناى دندان می‌شود. فشارى که بر اثر ناخن جویدن مداوم ایجاد می‌شود، از حد تحمل میناى دندان بیشتر است و گاهى نیز به ترمیم‌هاى دندان، براى بازسازى دندان لازم می‌شود. گاهى نیز جویدن ناخن، سبب صدمه به لثه می‌شود.
منبع: تبیان؛ دکتر آیدا روشن ضمیر
