سخنى پیرامون مرقد سیدالشهدا (علیه السلام)
اگر چه قبر حقیقى سیدالشهدا (علیه السلام) در دلها و قلبهاست که بناى آن از دوران کودکى در سرزمین دل شیعیان و عاشقانش گذارده شد؛ اما مرقد شریف آن حضرت همواره از آثار و برکات متعددى برخوردار بوده است.
ضریح مقدس و حرم مطهر امام حسین (علیه السلام) یادگارى از جان نثارى و فداکارى او و یارانش در راه خدا مىباشد. مرقدى که جاى عترت آدمیان براى ابد و دوام خواهد بود، و سزاوار است که این بارگاه شریف و غم انگیز و شور آفرین، همواره زیارت گاه مردم جهان شده و انسانها، فداکارى و عشق و صفا را از خفتگان این مرقدهاى شریف، سرمشق گیرند.
حرم حسین کعبه دلهاست و این کعبه طوافگاه زائران و قبله امیدواران و دارالشفاى دردمندان و پناهگاه توبه کنندگان و گنهکاران است.
آرى، عاشقان کویش و دلباختگان رویش، پروانه وار خود را در اطراف ضریح مطهرش گردانیده و به آتش عشق و محبت او، پر و بال خویش را میسوزانند و اشک شوق و اشتیاق بر چهره و رخسار مىافشانند و بر مظلومى و مصیبتهاى او و خاندانش ناله سر میدهند به راستى «این چه شمعى است که جان ها همه پروانه اوست».
برگرد حریم تو، که دست طلب ماست
چون دامن شمعى است، که پروانه بگیرد
فضل و شرافت کربلا و مرقد مطهر سیدالشهدا (علیه السلام) چنان است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: «قبر ابى عبدالله الحسین (علیه السلام) از آن روزى که در آنجا دفن شد، باغى از باغهاى بهشتى است» ۱؛
با ذکر این مختصر، شایسته است جهت آگاهى و آشنایى با چگونگى حرم و مرقد شریف امام حسین (علیه السلام) و تحولات عمارت شریف، مطالبى به طور اجمال ذکر گردد.
محل دفن آن حضرت که همان گودال قتلگاه است، اکنون داراى سقفى است که روى آن صندوق مبارک نهاده شده و روى صندوق، ضریح در میان روضه منوره، و روضه نیز در بین مسجد (مسجد بالا سر و مسجد پشت سر) و در طرف پایین پا در زاویه روضه قبور شهدا میباشد این مجموعه هم اکنون حرم امام حسین (علیه السلام) را تشکیل میدهد، و حرم نیز میان رواق و رواق در وسط صحن و صحن محور آبادانى زمین کربلا بوده و میباشد.
ضریح مقدس در وسط واقع است و از نقره خالص ساخته شده که در پیش روى آن با طلا و به خط نسخ نوشته شده: «و لا تحسبن الذین قتلوا فى سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون»، و در بالاى سر، «آیه نور» نوشته شده است.
صحن مطهر حسین (علیه السلام) داراى هفت باب است که عبارتنداز:
۱- باب قبله که ساعتى بر فراز آن نصب است.
۲- باب قاضى الحاجات
۳- باب زینبیه که در حدود تل زینبیه قرار دارد
۴- باب سلطانى
۵- باب بازار بزازها
۶- باب سدره که در شمال صحن بوده و به بازار و اطراف راه دارد.
۷- باب صافى که به درب بین الحرمین نیز معروف است.
از اخبار چنین بر می‌آید که بارگاه حسینى هفت مرتبه – به غیر از عمارت موجود – بنا نهاده شده است.
عمارت اول: بارگاه سیدالشهدا (علیه السلام) پس از ساختن قبر شریف آن حضرت براى اولین بار در دوران بنى امیه بنا گردید، اخبار و روایات بسیارى آمده که در زمان بنى امیه سقفى بر روى مزار امام و مسجدى (ظاهراً توسط بنى اسد) نزدیک آن ساخته شد و تا زمان هارون الرشید (سال ۱۹۳ ) همچنان باقى بود.
عمارت دوم: بعد از تخریب مرقد شریف، توسط هارون، در زمان مأمون خلیفه عباسى، عمارت دوم بنا شد، و تا سال ۲۳۲ باقى بود.
اما از آن سال تا سال ۲۴۷ متوکل چهار بار امر به خرابى و انهدام قبر کرد، و اوقاف حایر مبارک را برد و ذخایر آن را تاراج کرد.
عمارت سوم: سومین بار مرقد مطهر امام به دست «منتصر» تجدید بنا شد، و تا سال ۲۷۳ باقى بود.
عمارت چهارم: تجدید بناى مرقد امام براى چهارمین بار به دست محمد بن زید بن حسن بن محمد بن اسماعیل بن زید بن على بن الحسین بن على بن ابیطالب، ملقب به «داعى صغیر» پادشاه طبرستان انجام گرفت.
عمارت پنجم: بناى عضد الدوله دیلمى بود، که در سال ۳۶۹ بنا شد، و در زمان او بود که رواقى به دست عمران بن شاهین معروف به «رواق عمران» در حایر حسین ساخته شد.
عمارت ششم: ششمین بار بارگاه حسین به دست حسن بن مفضل بن سهلان ابومحمد رامهرمزى، وزیر سلطان الدوله دیلمى نوسازى شد.
عمارت هفتم: عمارت موجود است که در سال ۷۶۷ بعد از سرنگونى دولت آل بویه به سال ۳۱۰ به دستور سلطان اویس ایلخانى ساخته شد، و در سال ۷۸۶ فرزندش احمد بن اویس در تکمیل آن کوشید و تاریخ آن در بالاى محراب و نزدیک سر شریف آن حضرت نگاشته شده است. ۲
و اما آثار و برکات مرقد شریف و حرم مطهر سیدالشهدا (علیه السلام) عبارتند از:
۱- مرقد حسینى، نیروبخش است
با ذکر اجمالى تحولاتى که در عمارت مرقد مطهر امام حسین (علیه السلام) صورت گرفته است به خوبى معلوم میگردد که زیارت قبر آن حضرت در مبارزه با حکومت بنى عباس تأثیر مهمى داشته است، و به همین دلیل بود که عباسیان قبر آن امام را دشمن خود میدانستند و به ویرانى آن دست می‌زدند، زیرا این قبر شریف به مرکز تجمع مخالفان و مبارزان تبدیل شده بود.
مشاهده مزار و مرقد شهیدان کربلا و به نظر در آوردن آن مصائب جانگذار، حالت بیننده را دگرگون ساخته و استقامت حال او را به هم زده و وارونه مى‌سازد، که چگونه عدهاى قلیل در مقابل جمعى کثیر و سپاهى مجهز و مهیا تن به مرگ داده و روى عقیده و ایمان خود ثبات قدم داشته و تا آخرین قطره خون خود مبارزه و جانفشانى نمودند.
۲- محل نزول فرشتگان الهى
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ما بین قبر حسین (علیه السلام) تا آسمان، محل رفت و آمد فرشتگان الهى است». ۳
و نیز فرمود: «قبر حسین بن على (علیه السلام) بیست ذراع در بیست ذراع است. آن باغى از باغ هاى بهشت، و محل عروج فرشتگان به آسمان می باشد هیچ فرشته مقرب و پیامبر مرسلى نیست جز آنکه از خدا میخواهد که او را زیارت کند پس گروهى فرود میآیند و گروهى بالا مىروند».۴
۳- نماز قبول میشود
اگر انسان زائر، حق امام را شناخته و با معرفت و ولایت او در کنار قبر مطهرش نماز گذارد، مورد قبول حق تعالى قرار میگیرد. چنانکه امام صادق (علیه السلام) در شأن و مقام کسى که به مرقد و بارگاه شریف حضرت مشرف شده و نماز بخواند، فرمود: «خداوند متعال اجر نمازش را قبولى آن قرار میدهد». ۵
۴- تمام خواندن نماز
حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود: «نماز در چهار مکان تمام خوانده میشود (یعنى اگر چه از حد مسافت شرعى هم بیشتر باشد اما شکسته نمی‌شود): ۱- مسجد الحرام (مکه)، ۲- مسجد الرسول (مدینه)، ۳- مسجد کوفه، ۴- حرم امام حسین (علیه السلام)». ۶
و نیز روایت شده که «ابن شبل» از امام صادق (علیه السلام) پرسید: آیا قبر امام حسین (علیه السلام) را زیارت کنم ؟ فرمود: پاک و خوب زیارت کن و نمازت را در حرمش تمام بخوان. پرسید نمازم را تمام بخوانم؟ فرمود: تمام. عرض کرد: بعضى از اصحاب و شیعیان شکسته میخوانند؟ فرمود: اینان دو چندان عمل می‌کنند» ۷؛
لذا چنانکه در رساله هاى عملیه نیز آمده است، در حرم امام حسین (علیه السلام) می توان نماز را، هم شکسته خواند و هم به برکت آن حضرت تمام بجا آورد.
۵- اجابت دعا و برآورده شدن حاجت
خداوند سبحان در ازاى ایثار و فداکارى سیدالشهدا (علیه السلام) و تحمل هرگونه سختى چون تشنگى و غم و اندوه فراوان براى حفظ اسلام، در مرقد شریفش برکاتى را قرار داده که از جمله آنها اجابت دعا و برآورده شدن حاجات است. چنانکه امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هر کس دو رکعت کنار قبر حسین (علیه السلام) نماز بخواند، از خداوند چیزى را مسئلت نکند جز اینکه به او عطا شود».۸
و نیز فرمود: «خداوند در عوض قتل امام حسین (علیه السلام) امامت را در ذریه آن حضرت، شفا را در تربتش، اجابت دعا را در کنار مرقدش قرار داده، و ایام زیارت کنندگان او از عمرشان حساب نمی شود».
پى نوشت ها
۱- سیرهء امامان (ترجمهء اعیان الشیعه )، علامه سید محسن امین، ص ۲۲۰ـ و زندگانى چهارده معصوم، عمادزاده، ج ۲ ص ۱۳۷
۲- وسائل الشیعه، شیخ حر عاملى، ج ۱۰ ص ۳۲۳
۳- منتخب کامل الزیارات، ابن قولویه، ص ۱۹۵
۴- منتخب کامل الزیارات، ابن قولویه، ص ۲۵۲
۵- وسائل الشیعه، شیخ حر عاملى، ج ۱۰ ص ۵۴۹
۶- کامل الزیارات، ابن قولویه، ص ۲۴۸
۷- کامل الزیارات، ابن قولویه، ص ۱۲۳
۸- امالى شیخ طوسى، ص ۳۱۷
۹- امالى شیخ طوسى، ص ۳۱۹
منبع: علیرضا رجالى تهرانى؛ آثار و برکات سید الشهدا
