تفسیر شریف لاهیجی تفسیر روایی نوشته بهاءالدین محمد بن علی شریف لاهیجی از عالمان قرن ۱۱ هجری قمری است. این اثر که به زبان فارسی و تفسیر قرآن است، به بیانی ساده و قابل فهم برای مخاطبان نگاشته شده است. مفسر در تفسیر آیات، روایات اهل بیت را نقل کرده و به‌اختصار شرح داده است و از این رو تفسیر لاهیجی در زمره تفاسیر روایی محسوب می‌گردد.
شریف لاهیجی
بهاءالدین (قطب‌الدین) محمد بن شیخ علی لاهیجانی از شخصیت‌های اواخر قرن یازدهم هجری است. وی مفسری امامی است که معاصر با فیض کاشانی، علامه مجلسی و شیخ حر عاملی بوده و از محضر میرداماد آموخته است. همه علمای رجال و تراجم که بر حال یا کتب وی واقف شده‌اند، به مراتب فضل و تقوا و شخصیت علمی او اعتراف نموده و از وی تجلیل کرده‌اند.[۱]
کتاب تفسیر شریف لاهیجی، کتابی است به زبان فارسی که آیات قرآن را تفسیر کرده است. مؤلف در مقدمه کتاب، غرض خویش را از تفسیر، ترجمه‌ای مختصر و قابل اعتماد برای قرآن و بر مبنای مذهب امامیه بیان می‌کند.[۲]
گفته شده که شریف لاهیجی تألیف تفسیرش را در «پنته» یا «پشا» در کشور هند در سال ۱۰۸۶ق به پایان رسانیده است.[۳]
سید ابوالقاسم رضوی قمی در کتاب تفسیری لوامع التنزیل و سواطع التأویل ضمن معرفی تفاسیر معتبر شیعه، تفسیر لاهیجی را از مدارک تفسیر خود قرار داده و گفته است «و تفسیر ملا بهاءالدین، کنایه از آن بها می‌باشد» و تا آخر به همین عنوان آن را مورد استفاده قرار داده است.
در حاشیه جلد اول «لوامع التنزیل»، بیان شده است که خلاصه‌ای از تفسیر فاتحه تا کهف) تحت عنوان «تفسیر البهیه لملا بهاءالدین الهندی» در هندوستان چاپ شده است. در این اثر، مقدمه کتاب که مؤلف کتاب را معرفی می‌کند، حذف شده است. همچنین مطالبی از تفسیر، کم و زیاد شده و تحریفاتی در آنها دیده می‌شود.[۴]
روش تفسیری
روش تفسیری شریف لاهیجی این گونه است که در آغاز چند آیه را ذکر می‌کند، آنگاه به ترجمه فارسی آمیخته که به تفسیر آن به طور اجمال نه به شکل تحت‌اللفظی می‌پردازد. عبارات آن ساده و روان و خالی از پیچیدگی و برای متوسطین از مخاطبین به خوبی قابل فهم و درک است. سپس روایات اهل بیت را در تفسیر آیه، نقل و آنها را به اختصار شرح کرده است.[۵]
تصحیح و چاپ
تصحیح و تحقیق این اثر از روی نسخه آستان قدس رضوی توسط محدث ارموی در سال ۱۳۴۰ش صورت گرفته و چاپ گردید.[۶] شکل جدید تفسیر لاهیجی بعدها در سال ۱۳۷۳ش توسط دفتر انتشار داد در تهران انجام گرفت.
پی نوشت ها:
- شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۵.
- خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱۸.
- توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، ۱۳۸۸ش؛ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱۸.
- شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۹ و ۱۰.
- توحیدی، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، ۱۳۸۸ش.
- شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۸۳.
فهرست منابع:
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، دوستان – ناهید، ۱۳۷۷ش.
- شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، تهران، دفتر نشر داد، ۱۳۷۳ش.
- توحیدی،امیر، روش تفسیری شریف لاهیجی در بهره‌گیری از اختلاف قرائات، پژوهش دینی، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش، شماره ۱۹.
