اثبات نبوت پیامبر اسلام (ص) برای جوانان

اثبات نبوت پیامبران، یکی از امور بسیار مهم و حیاتی در حوزه اعتقادی است. وقتی کسی ادعای نبوت می کند معنایش این است که از سوی خداوند آمده است پس او باید دلیلی قطعی بر آن داشته باشد و چنین ادعای بزرگ را نمی توان بدون دلیل پذیرفت. اگر پذیرش ادعای نبوت بدون دلیل و برهان امکان پذیر بود افراد زیادی این بازار را گرم می کردند و برای خود پیروانی جمع آوری می نمودند.

یکی از پیامبران الهی پیامبر اسلام محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) است. پیامبر اسلام (ص) خاتم پیامبران یعنی آخرین پیامبری است که از سوی خداوند برای هدایت بشر فرستاده شده است.

برای هر جوان و به طور کلی هر انسانی ممکن است این سوال پیش بیاید که چگونه می توان پیامبری آن حضرت را قبول کرد و چه دلیلی بر نبوت او وجود دارد؟ در این نوشتار به صورت مختصر به دلایل اثبات نبوت یک پیامبر و از آن میان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) اشاره می شود:

دلایل اثبات نبوت پیامبر اسلام (ص)

با توجه به اینکه پذیرش نبوت بدون دلیل معقول نیست هیچ پیامبری بدون دلیل و برهان ادعای نبوت نکرده است. ولی در عین حال برخی از مردم زمان پیامبران با وجود برهان و دلایلی را که پیامبران برای اثبات نبوت خود اقامه می کردند، نبوت آنان را نمی پذیرفتند و آن ها متهم به کذب و سحر و جادو می کردند و حتی با آنان می جنگیدند.

راجع به اثبات نبوت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و سایر پیامبران به طور کلی سه راه وجود دارد.

الف: معجزه

بهترین و منطقی ترین دلیل اثبات نبوت یک پیامبر معجزه است. یعنی کسی که ادعای پیامبری می‌کند معنایش این است که او از طرف خداوند برای هدایت بشر انتخاب شده است. و این ادعا با هیچ چیزی قابل اثبات نیست جر اینکه نشانه ‌ای از خدا داشته باشد.

مثلا اگر پدر کسی در شهر دوری زندگی می‌ کند و به وسیله کسی دیگر پیامی برای فرزندش بفرستد که فلان کار را انجام دهد و یا مبلغی به پیام رسان بدهد، قطعاً فرزند او سخن پیام رسان را نمی پذیرد مگر اینکه دلیل غیر قابل خدشه ای برای او بیاورد. این دلیل جز نشانه ای از پدرش چیزی دیگری نمی تواند باشد.

یعنی پیام رسان باید از پدرش نشانه ای داشته باشد و آن را به فرزندش نشان دهد تا سخنش را بپذیرد و الا هیچ توقعی نباید از او داشته باشد. به همین دلیل پذیرش نبوت و رسالت یک پیامبر هم بدون نشانه ای از خدا ممکن نیست و نشانه نبوت و رسالت جز معجزه چیزی دیگری نمی تواند باشد؛ زیرا معجزه علامت خداوند است که هیچ کسی دیگری قادر به آوردن آن نیست.

پس نخستین و محکم ترین راه برای شناسایی پیامبر، اعجاز و امور خارق‌العاده است. و معجزه در لغت، از ریشه «عجز»  به معنای به عجز درآوردن و ایجاد عجز و درماندگی در طرف مقابل می باشد»^[۱] و در اصطلاح: حقیقتی است شگفت انگیز و بی مانند، همراه با مبارز طلبی که از طرف انبیای الهی برای اثبات نبوت آن ها آورده می شود.^[۲]

به این معنا که وقتی یک پیامبر برای اینکه ادعای نبوت خود را برای مردم ثابت کند و بگوید که او از طرف خداوند ماموریت هدایت بشر را دارد، باید ثابت کند که او راست می گوید و این راستگویی او بدون معجزه امکان پذیر نیست و به همین دلیل همه پیامبران برای اثبات نبوت خود معجزه آورده اند.

شرایط اعجاز برای اثبات نبوت

معجزه ای که اثبات نبوت بر آن متوقف است دارای چند شرط است که  اگر یکی از آن ها نباشد در اثبات نبوت خدشه ایجاد می گردد. این شرایط عبارت اند از:

۱. مدعی نبوت، معجزه را برای اثبات حقانیت خود اقامه نماید؛

۲. مدعی نبوت، می باید هر آنچه را که ادعا می کند، ایجاد کند مثلا: اگر او، مدعی شفای چشم نابینایی شود، باید بینا شود؛^[۳]

۳. دیگران نتوانند آن را انجام دهند؛^[۴]

۴. در معجزات، مدعی نبوت لازم است تا دیگران را به مقابله و همانندآوری دعوت نماید.

ب : تصریح و بشارت پیامبر قبلی

راه دیگر اثبات نبوت پیامبر تصریح پیامبر قبلی بر نبوت پیامبر بعدی است؛ به طوری که از نظر سند و دلالت آن چنان قطعی و صریح باشد که برای افراد حقیقت ‌جو، موجب یقین گردد. مثلا در قرآن بیان شده است که حضرت عیسی مسیح (علیه‌ السلام) از نبوت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از خودش بشارت داده است.

قرآن کریم می فرماید: «وَ إِذْ قالَ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یا بَنی‏ إِسْرائیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْراهِ وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ یَأْتی‏ مِنْ بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْبَیِّناتِ قالُوا هذا سِحْرٌ مُبینٌ؛[۵]

و (به یاد آورید) هنگامى را که عیسى بن مریم گفت: اى بنى اسرائیل! من فرستاده خدا به سوى شما هستم در حالى که تصدیق ‏کننده کتابى[تورات‏] می باشم که قبل از من فرستاده شده است، و بشارت ‏دهنده هستم به رسولى که بعد از من مى‏آید و نام او احمد است!  هنگامى که او [احمد] با معجزات و دلایل روشن به سراغ آنان آمد، گفتند: این سحرى است آشکار»!

ج: قراین و شواهد

قراین و شواهد موجود در زمان پیامبر و دلایل متعدد دال بر ادعای پیامبری نیز از راه های اثبات پیامبری است. یعنی کسی که ادعای نبوت می کند در رفتار و کردار و اخلاقیات او شواهدی وجود دارد که نمی تواند یک دروغگو آن ها را دارا باشد.

البته دو راه اخیر برهان قطعی نیستند و ممکن است برای برخی کافی باشد ولی بدون معجزه به این شواهد و قرائن و یا بشارت پیامبر قبلی بسنده نمی شود. و داشتن معجزه برای اثبات نبوت حتمی است و بهمین دلیل همه پیامبران معجزه داشته اند.

پیامبر اسلام محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) هم دارای معجزه بوده است و هم پیامبران گذاشته از نبوت و آمدن او خبر داده و نیز شرایط موجود در آن حضرت، نیز دلالت بر پیامبری او داشته است.

معجزه اصلی پیامبر اسلام (ص)

قرآن کریم معجزه نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) است که برای همیشه تا پایان تاریخ زنده و دوام دار است. با توجه به اینکه دین پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) تا روز قیامت پاینده است معجزه اش که قرآن کریم باشد نیز تا روز قیامت پاینده است.

خداوند بر معجزه بودن قرآن کریم تاکید ورزیده و درباره تحدی پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در مورد قرآن، چنین فرموده است: «وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَهٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَدَاءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ‌؛ اگر درباره آنچه بر بنده خود پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل کردیم شک و تردید دارید یک سوره همانند قرآن بیاورید و گواهان خود را غیر از خدا بر این کار دعوت کنید، اگر راست می‌گویید».^[۶]

معجزات زیادى دیگر از آن حضرت ظاهر گشته که بعضى از آن ها به حد تواتر رسیده است و بالاخره با معجزه اى جاودانى حجت را بر جهانیان تمام کرده و آن قرآن است.

ولی در عین حال انبیای پیشین بشارت بعثت آن حضرت را داده بودند به طوری که سخن از رسالت پیامبری در منطقه مکه سخن رایج بین اهل کتاب بوده است و به علت همین خبرهای پیامبران گذشته از آمدن محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) (صلی الله علیه و آله و سلم) یهودیان در منطقه مدینه و مکه جمع شده بودند که به مجرد آمدنش از او پیروی کنند.

حتى در تورات و انجیل فعلى تحریف شده هم مطلب فوق وجود دارد؛  مثلا در انجیل یوحنا آمده است که حضرت عیسی (علیه‌ السلام) از آمدن فارقلیطا بعد از خودش بشارت داده است.

کلمه «پارقلیط» سریانی است. این کلمه در زبان عربی «فارقلیط» تلفظ شده است و در زبان یونانی «پریکلتوس» ترجمه شده است که به معنای بسیار ستوده است. کسی را که حضرت عیسی (علیه السلام) بشارت آن را داده است بر حسب نقل انجیل، شرعش ابدی و حکومتش برای همیشه باقی خواهد بود:

«و بسیار چیزهای دیگر دارم به شما بگویم لیکن اکنون طاقت تحمل آن ها را ندارید ولی چون او، یعنی روح راستی آید، شما را به جمیع راستی هدایت خواهد کرد زیرا که از خود تکلم نمی‌کند بلکه به آنچه شنیده است سخن می‌گوید و از امور آینده به شما خبر می دهد.»[۷] ، «من از پدر خواهم خواست که او فارقلیطای دیگری به شما خواهد داد که تا ابد با شما باشد.»[۸]

این جملات به دلایلی متعددی  بر هیچ کسی جز پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) قابل تطبیق نیست.

نتیجه گیری

از آنچه بیان شد این نتیجه حاصل گردید که اثبات نبوت بدون دلیل ممکن نبوده و ادعای نبوت بدون معجزه، قابل پذیرش نیست؛ زیرا هر کسی بدون دلیل می تواند ادعای نبوت کند. بنابراین نبوت یک پیامبر فقط با معجزه ثابت می شود و معجزه نشانه ای از سوی خداوند است که به پیامبران خود می دهد و کسی دیگری آن را ندارد. قرائن و شواهد هم دلایل دیگری است اما به صورت منطقی و برهانی نمی تواند نبوت را ثابت کند.

نویسنده: حمیدالله رفیعی

پی نوشت ها

[۱]. مجمع البیان، ج ۴، ص ۲۸۷ ؛ کشف المراد، ص ۲۷۵.

[۲]. ر.ک: الاتقان فی علوم القرآن، ج ۴، ص ۳.

[۳] . البیان فى تفسیر القرآن‏، ص ۳۵.

[۴] .ر.ک: سوره شعرا، آیات ۴۵-۴۸.

[۵] . سوره صف، آیه ۶.

[۶] . سوره بقره، آیه ۲۳.

[۷] . یوحنا، باب ۱۶: ۱۲و ۱۳.

[۸] . انجیل یوحنا، باب ۱۴: ۱۶

منابع

۱. قرآن کریم.

۲. کتاب مقدس.

۳. طبرسی، ابی علی الفضل بن الحسن، مجمع البیان، تعلیق سیدهاشم‏رسولی محلاتی، تهران، مکتبه العلمیه الاسلامیه، بی تا ؛

۴. علامه حلی، حسن، کشف المراد، تحقیق حسن زاده آملی، قم، جامعه مدرسین،  چ۷ ،۱۴۱۷ ق.

۵. سیوطی جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن ، قم، منشورات رضی، ۱۳۶۳ ق.

۶. خویی، ابوالقاسم،  البیان فى تفسیر القرآن‏، قم، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی‏، چ۱، ۱۴۳۰ ق.