اشاره:
زکات دارای فوائد متنوع و متعدد است اگر انسان به فوائد علم پیدا کند و آثار آن در زندگی خود بچشد، با علاقه و اشتیاق زکات اموال خود را به فقرا خواهند پرداخت. این فوائد شامل فوائد مادی و معنوی است. خداوند زکات را برای مصالح و منافع جامعه و زکات دهنده تشریع نموده است و نه تنها کسی از پرداخت زکات اموالش کم نمی شود بلکه باعث ازدیاد و برکت آن می گردد.
آثار و فوائد زکات در چند مورد زیر مورد اشاره قرار می گیرد:
۱. پیش گیری از جلوه های دردناک عذاب اخروی:
در تفسیر عیاشی از امام باقر (علیه السلام) آمده است که آن بزرگوار فرمود: «شخصی که زکات مال خود را نپردازد خداوند مال او را به طوقهایی از آتش مبدل می سازد و سپس به او خطاب می شود: “همان طور که در دنیا حاضر نبودی به هیچ قیمتی آنها را از خود جدا کنی اکنون نیز آنها را به گردن خویش بیاویز”!»(۱)
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «…ثمّ انّ الزّکوه جعلت مع الصّلوه قربانا لا هل الاسلام فمن اءعطاها طیّب النفس بها فانّها تجعل له کفّاره و من النار حجابا و وقایه»
از امام باقر (علیه السلام) سؤال کردم که مراد از «سیطوقون مابخلوا به یوم القیامه» چیست؟ حضرت فرمود: «هر انسانی که از پرداخت زکات خودداری نماید، خداوند در روز جزا برای او یک افعی (اژدها) از جنس آتش قرار می دهد که بر گردن او مانند طوقی آویخته می شود و همواره از گوشت بدن او تغذیه می کند تا آن شخص از حسابرسی آن صحنه فارغ شود.»(۲)
حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: «هر کس زکات را به میل و رغبت و خوش دلی ادا نماید، برای او کفاره و پوشاننده گناهان و مانع و نگاهدارنده از آتش دوزخ است…»
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: «زکات، گناهان را از بین می برد»
حضرت رضا(علیه السلام) می فرماید: «خارج کردن خمس اموال، سبب پاک شدن از گناهان بوده و ذخیره روز بی چیزی شماست.»
امام پنجم (علیه السلام) فرمود: «خدای متعال در روز قیامت انسانهایی را از قبر برمی انگیزد در حالی که دستهای آنان بر گردنهایشان گره خورده است به گونه ای که توانایی برداشتن هیچ چیز سبک را نیز ندارند، همراه آنان فرشتگانی هستند که پیوسته آنها را سرزنش نموده و می گویند: “اینها کسانی هستند که از مال بسیاری که خداوند به آنها ارزانی داشته بود حق خدا را نپرداختند”.»(۳)
۲. جلب رحمت و عطوفت فراگیر الهی:
در برخی احادیث آمده که خداوند بر خود لازم نموده کسانی که حق او را در اموال خود نپرداخته اند مشمول رحمت بی نهایت خویش قرار ندهد.(۴)
در روایات زیادی می خوانیم.«الزکوه تزید فی الرزق» زکات روزی انسان را زیاد می کند.(۵)
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «محبوب ترین فرد نزد خداوند، سخاوتمندترین آنان است و سخاوتمندترین مردم کسی است که زکات مال خود را بدهد و از آنچه خداوند در مال او واجب نموده است، در مورد مؤمنان بخل نکند.»(۶)
۳. پیش گیری از طوفان غضب و خشم الهی:
در بعضی احادیث آمده است که دهندگان زکات از غضب ذلت آمیز خداوند در امان بوده و این کار شایسته آنان زبانه های خشم خداوند را در ساحل آرامش و خاموشی فرو می نشاند.(۷)
قال على (علیه السلام): «اللّه اللّه فى الزکوه فانّها تطفئ غضب ربّکم»؛ «خدا را خدا را (در نظر داشته باشید) در پرداخت زکات زیرا زکات دادن خشم الهى را خاموش مى کند».
حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: «خدا را خدا را درباره زکات که همانا زکات غضب پروردگارتان را فرو می نشاند.»
و از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) نیز آن را نقل می نماید: «الزّکاه تُذهبُ الذُّنُوب»(۸)
۴. پیش گیری از کفر، شرک و سلب ایمان:
در احادیث بسیاری وارد شده که تارک زکات مرتکب کفر به خدای متعال گردیده و از او سلب ایمان و ارزش می شود.(۹)
به عنوان نمونه به این حدیث توجه کنید:
نبی اکرم صلی الله علیه و آله در یکی از وصیتهای خود به حضرت امیر (علیه السلام) فرمودند: «ای علی! ده گروه از امت من به خدای بزرگ کفر ورزیده اند.»
آنگاه یکی از آن ده گروه را ترک کنندگان زکات نام برده و سپس فرمود: «ای علی! کسی که ذره ای از زکات اموالش را نپردازد مؤمن نیست و در درگاه الهی دارای ارزش نمی باشد.»(۱۰)
۵ . پیش گیری از اظهار ندامت و تقاضای فرصتی مجدد در هنگام حسابرسی:
امام صادق (علیه السلام) در این زمینه می فرماید: «کسی که زکات اموال خود را نپردازد هنگام مرگ آرزوی بازگشت به دنیا را می کند و این همان معنای کلام الهی است که “اذا جاء أحدهم الموت قال رب ارجعون لعلی اعمل صالحا فیما ترکت … »
شخصی به امام صادق (علیه السلام) گفت: برادرم از دنیا رفته است و زکات زیادی به عهده اش بود، من آنها را پرداخت کردم، امام فرمود: «با این عمل مشکل او بر طرف می شود.»(۱۱)
۶ . برکت در اموال :
قال رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله: «اذا اردت ان یثرى اللّه مالک فزّکه»؛ «هرگاه اراده کردى خداوند ثروت تو را زیاد نماید زکات آن را بپرداز.»
و از سوی دیگر با این عمل شایسته خود، برکات الهی را به سوی اموال خویش سرازیر می سازد.(۱۲)
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) می فرماید: «بیماران خود را با صدقه مداوا کنید و اموالتان را با زکات نگهداری نمائید.»
امام رضا(علیه السلام) می فرماید: «علت زکات به جهت…مصون ساختن و نگهداشتن دارایی ثروتمندان است.»
و حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: «ایمان خود را با صدقه، سیاست و حفظ نمایید و دارایی هایتان را با زکات دادن در پناه درآورید و گرفتاریهای پی در پی را با دعا و درخواست دور نمایید.»
امام کاظم (علیه السلام) فرمود: «اموال خود را از طریق زکات بیمه کنید.»؛ «حصّنوا اموالکم بالزکاه»(۱۳)
برکت مال، در ادای زکات است. خداوند زکات را به جهت رشد و زیادشدن روزی، واجب گردانیده است. پرداخت خمس، کلید رزق شماست.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) می فرماید: «اگر بخواهی خداوند مالت را زیاد کند، آن را پاک کن(و زکاتش را بده) و چون خواستی خداوند بدنت را صحیح و سالم نگاه دارد، صدقه زیاد بده.»
و حضرت علی(علیه السلام) فرمود: «خداوند زکات را واجب کرده تا سبب رزق باشد.»
و حضرت علی(علیه السلام) به کمیل که یکی از یارانش بود فرمود:«ای کمیل!برکت،در مال کسی است که زکات بپردازد، نسبت به مومنان ایثار داشته باشد و به خویشاوندان نیکی رساند»(۱۴)
پی نوشت:
(۱).تفسیر نمونه، ج ۳، ص ۱۹۰ و ۱۹۱.
(۲). ثواب الاعمال، ص ۵۲۹، ح ۱.
(۳).ثواب الاعمال، ص ۵۲۹، ح ۲.
(۴).وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۴ و ۵، ح ۶.
(۵).جامع الاحادیث، ج ۹، ص ۵۲ و ۶۹.
(۶).جامع الاحادیث، ج ۹ ص ۶۵.
(۷).بحار، ج ۹۳، ص ۲۰، ح ۴۴ و ص ۲۷، ح ۵۷ و ص ۱۵، ح ۳۱.
(۸).بحارالانوار، ج ۷۹، ص ۲۳۴.
(۹).وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۱۸ . ۲۰، احادیث ۱ . ۹؛ بحار، ج ۹۳، ص ۲۹ و ص ۱۱، ح ۱۲.
(۱۰).وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۱۸ و ۱۹ و ص ۱۱، ح ۱۲.
(۱۱). جامع الاحادیث، ج ۹، ص ۲۲۳.
(۱۲). مجمع البیان، ج ۱، ص ۹۷؛ بحار، ج ۹۳، ص ۵.
(۱۳). جامع الاحادیث، ج ۹، ص ۴۹.
(۱۴). تحف العقول،سخنان چهارده معصوم(علیهم السلام) ابو محمد حرانی، ص۲۵۸.
