براى شب اوّل ماه چند عمل ذکر شده است:
۱ـ به سراغ رؤیت هلال برود که بعضى آن را واجب (کفایى) دانسته اند.
۲ـ وقتى هلال را رؤیت کرد، طبق روایتى از امام صادق(علیه السلام) رو به قبله نماید و دست ها را به آسمان بلند کند و خطاب به هلال کند و بگوید:
رَبّـى وَرَبُّـکَ اللهُ رَبُّ الْعـالَمینَ، اَللّـهُمَّ اَهِلَّـهُ عَلَیْنا بِـالاَْمْـنِ
شب اوّل ماه
پروردگار من و پروردگار تو خدا پروردگار جهانیان است خدایا این ماه را بر ما نو کن با امنیّت
وَالاِْیمانِ، وَالسَّلامَهِ وَالاِْسْلامِ، وَالْمُسارَعَهِ اِلى ما تُحِبُّ وَتَرْضى،
و ایمان و سلامتى و اسلام و پیشى گرفتن بدانچه تو دوست دارى و خشنود شوى
اَللّـهُمَّ بارِکْ لَنا فى شَهْرِنا هذا، وَارْزُقْنا خَیْرَهُ وَعَوْنَهُ، وَاصْرِفْ عَنّا ضُرَّهُ
خدایا برکت ده به ما در این ماه و خیر و خوبى و کمک آن را روزى ما کن و بگردان از ما زیان این ماه
وَشَرَّهُ، وَبَلائَهُ وَفِتْنَتَهُ.(۱)
و شر و بلا و فتنه اش را.
روایت شده که حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) وقتى که هلال ماه رمضان را رؤیت مى کرد، روى شریف را به جانب قبله مى فرمود و مى گفت:
اَللّـهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاَْمْنِ والاِْیمانِ، وَالسَّلامَهِ وَالاِْسْلامِ، وَالْعافِیَهِ
خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیّت و ایمان و تندرستى و اسلام و عافیت کامل
الْمُجَلَّلَهِ، وَدِفاعِ الاَْسْقامِ، وَ الرِّزْقِ الْواسِعِ، وَالْعَوْنِ عَلَى الصَّلاهِ
و دفاع از دردها و روزى وسیع و کمک بر نماز
وَالصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ تِلاوَهِ الْقُرْآنِ، اَللّـهُمَّ سَلِّمْنا لِشَهْرِ رَمَضانَ، وَ تَسَلَّمْهُ
و روزه و شب زنده دارى و تلاوت قرآن خدایا سالم کن ما را براى ماه رمضان و سالم
مِنّا، وَسَلِّمْنا فیهِ حَتّى یَنْقَضِىَ عَنّا شَهْرُ رَمَضانَ، وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنّا،
از ما دریافتش کن وما را در آن سالم بدار تا بگذرد از ما ماه رمضان و تو از ما گذشته باشى
وَغَفَرْتَ لَنا وَرَحِمْتَنا.(۲)
و ما را آمرزیده و مورد مهر خویش قرار داده باشى.
و از حضرت صادق(علیه السلام) نقل شده است که چون رؤیت هلال کردى بگو:
اَللّـهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ، وَقَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنا صِیامَهُ، وَاَنْزَلْتَ
خدایا ماه رمضان آمد و تو واجب کرده اى بر ما روزه این ماه را و فرو فرستادى در آن
فیهِ الْقُرْآنُ، هُدىً لِلنّاسِ وَبَیِّنات مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ، اَللّهُمَّ اَعِنّا عَلى
قرآن را که راهنماى مردم است و حجتهایى از هدایت و تمیز حق و باطل است خدایا کمک بده ما را بر
صِیامِهِ، وَتَقَبَّلْهُ مِنّا، وَسَلِّمْنا فیهِ، وَسَلِّمْنا مِنْهُ، وَسَلِّمْهُ لَنا فى یُسْر
روزه آن و آن را از ما بپذیر و سالم بدار ما را در این ماه و از این ماه و آن را نیز براى ما سالم گردان در آسانى
مِنْکَ وَعافِیَه، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، یا رَحْمنُ یا رَحیمُ.(۳)
و تندرستى که براستى تو بر هر چیز قادرى اى بخشاینده اى مهربان.
۳ـ «سیّد بن طاووس»(رحمه الله) روایت کرده که روزى حضرت امام زین العابدین(علیه السلام) عبور مى کرد که نظرش به هلال ماه رمضان افتاد، ایستاد و گفت:
اَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطیعُ الدّائِبُ السَّریعُ، اَلْمُتَرَدِّدُ فى مَنازِلِ التَّقْدیرِ،
اى مخلوق فرمانبردار پیوسته (در حرکت) و شتابان و رفت و آمد کننده در منزلهاى معیّن
اَلْمُتَصَرِّفُ فى فَلَکِ التَّدْبیرِ، امَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ، وَاَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ،
و گردش کننده در مدار تدبیر ایمان دارم به آن خدایى که تاریکیها را به تو روشن کرد و راههاى ناپیدا و مبهم را به تو آشکار کرده
وجَعَلَکَ ایَهً مِنْ ایاتِ مُلْکِهِ، وَعَلامَهً مِنْ عَلاماتِ سُلْطانِهِ، فَحَدَّ بِکَ
و تو را نشانه اى از نشانه هاى فرمانرواییش و علامتى از علامات سلطنتش قرار داده و زمان را به تو
الزَّمانَ، وَامْتَهَنَکَ بِالْکَمالِ وَالنُّقْصانِ، وَالطُّلُوعِ والاُْفُولِ، وَالاِْنارَهِ
محدود ساخت و تو را واداشت به کمال و نقصان و طلوع و غروب و پرتوافکنى
وَالْکُسُوفِ، فى کُلِّ ذلِکَ اَنْتَ لَهُ مُطیعٌ، وَاِلى اِرادَتِهِ سَریعٌ، سُبْحانَهُ ما
و گرفتن و در تمام آنها تو در تحت فرمان او فرمانبردارى و بسوى اراده اش شتابان منزه است خدا که
اَعْجَبَ ما دَبَّرَ فى اَمْرِکَ، وَاَلْطَفَ ما صَنَعَ فى شَاْنِکَ، جَعَلَک مِفْتاحَ شَهْر
چه شگفت انگیز تدبیرى در امر تو بکار برد و چه دقیق است صنعتى که در کار تو انجام داده تو را کلید ماه
حادِث، لاَِمْر حادِث، فَاَسْئَلُ اللهَ رَبِّى وَرَبَّکَ، وَخالِقى وَخالِقَکَ،
نوى قرار داده براى کارى نو از خدا پروردگار خود و پروردگار تو و آفریدگار خود و آفریدگار تو
وَمُقَدِّرى وَمُقَدِّرَکَ، وَمُصَوِّرى وَمُصَوِّرَکَ، اَنْ یُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ
و تقدیر کننده خود و تقدیرکننده تو و صورت بخش خودو صورت گر تو خواهم که درود فرستد بر محمّد و آل
مُحَمَّد، وَاَنْ یَجْعَلَکَ هِلالَ بَرَکه لا تَمْحَقُهَا الاَْیّامُ، وَطَهارَه لا تُدَنِّسُهَا
محمّد و قرار دهد تو را ماه برکتى که روزگار از بینَش نبرد و ماه پاکیزه اى که آلوده اش نکند
الاْثامُ، هِلالَ اَمْن مِنَ الأفاتِ، وَسَلامَه مِنَ السَّیِّئاتِ، هِلالَ سَعْد لا
گناهان ماه امنیّت از آفات و سلامتى از بدیها ماه خجسته و مسعودى
نَحْسَ فیهِ، وَیُمْن لا نَکَدَ مَعَهُ، وَیُسْر لا یُمازِجُهُ عُسْرٌ، وَخَیْر لا یَشُوبُهُ
که نحسى در آن نباشد و ماه میمونى که ملالى با آن نباشد و ماه آسانى که با دشوارى مخلوط نشود و ماه خیرى که
شَرٌّ، هِلالَ اَمْن وَایمان، وَنِعْمَه وَاِحْسان، وَسَلامَه وَاِسْلام، اَللّـهُمَّ صَلِّ
به شرّى آلوده نگردد ماه امنیّت و ایمان و نعمت و احسان و سلامتى و اسلام خدایا درود فرست بر
عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاجْعَلْنا مِنْ اَرْضى مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ، وَاَزْکى مَنْ
محمّد و آل محمّد و قرار ده ما را از خشنودترین مردمى که این ماه بر او طلوع کرده و پاکیزه ترین کسانى
نَظَرَ اِلَیْهِ، وَاَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فیهِ، وَوَفِّقْنَا اللّـهُمَّ فیهِ لِلطّاعَهِ وَالتَّوْبَهِ،
که بدان نگاه کرده و سعادتمندترین کسى که پرستش تو را در آن کرده و موفق دار ما را خدایا در این ماه به فرمانبردارى و توبه
وَاعْصِمْنا فیهِ مِنَ الاْثامِ وَالْحَوْبَهِ، وَاَوْزِعْنا فیهِ شُکْرَ النِّعْمَهِ، وَاَلْبِسْنا فیهِ
و نگاهمان دار در آن از گناهان و خطا و الهام کن به ما در این ماه شکر نعمتت را و بپوشان به مادر
جُنَنَ الْعافِیَهِ، وَاَتْمِمْ عَلَیْنا بِاسْتِکْمالِ طاعَتِکَ فیهِ الْمِنَّهَ، اِنَّکَ اَنْتَ الْمَنّانُ
این ماه سپرهاى تندرستى و منّت خود را بوسیله انجام کامل اطاعتت بر ما تمام کن که براستى تویى پر نمعت
الْحَمیدُ، وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد و آلِهِ الطَّیِّبینَ، وَاجْعَلْ لَنا فیهِ عَوْناً مِنْکَ
ستوده و درود خدا بر محمّد و آل پاکش و مقرر دار براى ما در این ماه کمکى از جانب خود
عَلى ما نَدَبْتَنا اِلَیْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طاعَتِکَ، وَتَقَبَّلْها، اِنَّکَ الاَْکْرَمُ مِنْ کُلِّ
براى انجام آنچه ما را بدان خواندى و طاعت واجب خود و بپذیر آن را که تو کریم ترین همه
کَریم، وَالاَْرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحیم، امینَ امینَ رَبَّ الْعالَمینَ.(۴)
کریمانى و مهربانتر از هر مهربانى آمین آمین اى پروردگار جهانیان.
۴ـ غسل شب اوّل ماه طبق بعضى از روایات مستحب است.(۵)
۵ـ در شب اوّل ماه امام حسین(علیه السلام) را زیارت کند، تا گناهانش بخشوده شود.(۶)
۶ـ از شب اوّل ماه، شروع به خواندن هزار رکعت نماز ماه رمضان نماید، که شرح آن قبلاً گذشت.
۷ـ دو رکعت نماز بخواند که در هر رکعت سوره حمد و سوره انعام را بخواند و از خدا بخواهد تا امور وى را کفایت کند و از آنچه که مى ترسد و از بیماریها او را حفظ نماید.(۷)
۸ـ این دعا را بخواند که در اعمال شب آخر ماه شعبان نیز آمده است: اَللّهُمَّ إِنَّ هذَا الشَّهْرُ الْمُبارَکُ… .
۹ـ بعد از نماز مغرب دست ها را بلند کند و این دعا را که از امام جواد(علیه السلام) نقل شده است، بخواند:
اَللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَهَ
خدایا اى که تدبیر امور بدست اوست و او بر هر چیز قادر است اى که مى داند خیانت
الاَْعْیُنِ وَما تُخْفِى الصُّدُورُ، وَتُجِنُّ الضَّمیرُ، وَهُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ، اَللّهُمَّ
چشمها را و آنچه را سینه ها پنهان کنند و دلها در خویش مستور دارند و اوست دقیق آگاه خدایا
اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ، وَلاتَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِىَ فَکَسِلَ، وَلا مِمَّنْ هُوَ
قرار ده ما را از کسانى که نیّت کنند و بدنبالش عمل کنند و قرارمان مده از کسانى که بدبخت شده و تنبلى کرد و نه از کسانى که
عَلى غَیْرِ عَمَل یَتَّکِلُ، اَللّهُمَّ صَحِّحْ اَبْدانَنا مِنَ الْعِلَلِ، وَاَعِنّا عَلى مَا
بر غیر کار و کوشش اعتماد کنند خدایا سالم گردان بدنهامان را از بیماریها و کمکمان ده بر آنچه
افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنَ الْعَمَلِ، حَتّى یَنْقَضِىَ عَنّا شَهْرُکَ هذا، وَقَدْ اَدَّیْنا
واجب کرده اى بر ما از عمل تا بگذرد از ما این ماه تو در حالیکه آنچه را بر ما
مَفْرُوضَکَ فیهِ عَلَیْنا، اَللّـهُمَّ اَعِنّا عَلى صِیامِهِ، وَوَفِّقْنا لِقِیامِهِ، وَنَشِّطْنا
واجب فرموده بودى انجام داده باشیم خدایا ما را بر روزه این ماه کمک ده و به شب زنده داریش موفقمان دار و براى خواندن نماز در این ماه
فیهِ لِلصَّلاهِ، وَلا تَحْجُبْنا مِنَ الْقِرآئَهِ، وَسَهِّلْ لَنا فیهِ ایتآءَ الزَّکاهِ، اَللّـهُمَّ لا
نشاطى بما بده و از قرائت قرآن محروممان مدار و آسان گردان بر ما پرداختن زکات را خدایا
تُسَلِّطْ عَلَیْنا وَصَباً وَلا تَعَباً، وَلا سَقَماً وَلا عَطَباً، اَللّـهُمَّ ارْزُقْنا الاِْفْطارَ
چیره مگردان بر ما خستگى و سستى و نه رنج و نه بیمارىو نه هلاکت را خدایا روزى ما کن افطار کردن
مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، اَللّهُمَّ سَهِّلْ لَنا فیهِ ما قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَیَسِّرْ ما
از روزى حلال خدایا سهل کن بر ما در این ماه آن سهمى را که از روزیت نصیب ما کرده اى و آسان گردان آنچه را
قَدَّرْتَهُ مِنْ اَمْرِکَ، وَاجْعَلْهُ حَلالاً طَیِّباً، نَقِیّاً مِنَ الاْثامِ، خالِصاً مِنَ
طبق فرمانت مقرّر داشته اى و قرارش ده حلال و پاک و پاکیزه از گناهان و خالص از
الاْصارِ وَالاَْجْرامِ، اَللّـهُمَّ لا تُطْعِمْنا اِلاَّ طَیِّباً غَیْرَ خَبیث وَلا حَرام،
معاصى و جنایات خدایا بر ما مخوران جز خوراکى پاک که نه پلید باشد و نه حرام
وَاجْعَلْ رِزْقَکَ لَنا حَلاَلاً لا یَشُوبُهُ دَنَسٌ وَلا اَسْقامٌ، یا مَنْ عِلْمُهُ بِالسِّرِّ
و قرار ده روزیت را براى ما حلال که آلوده به چرکى و بیماریها نباشد اى که داناییش به نهان
کَعِلْمِهِ باِلاَْعْلانِ، یا مُتَفَضِّلاً عَلى عِبادِهِ بِالاِْحْسانِ، یا مَنْ هُوَ عَلى کُلِّ
همانند داناییش به آشکار است اى که بر بندگانش به احسان تفضل فرمود اى که او بر هر
شَىْء قَدیرٌ، وَ بِکُلِّ شَىْء عَلیمٌ خَبیرٌ، اَلْهِمْنا ذِکْرَکَ، وَجَنِّبْنا عُسْرَکَ،
چیز تواناست و به هر چیز دانا و آگاه است ذکر خود را به ما الهام کن واز دشواریت ما را برکنار دار و به
وَاَنِلْنا یُسْرَکَ، وَ اهْدِنا لِلرَّشادِ، وَ وَفِّقْنا لِلسَّدادِ، وَ اعْصِمْنا مِنَ الْبَلایا،
دستورات آسانت برسانمان و به کارهاى صواب راهنماییمان کن و به کارهاى محکم و درست موفقمان بدار و از بلاها محفوظمان دار
وَصُنّا مِنَ الاَْوْزارِ وَالْخَطایا، یا مَنْ لا یَغْفِرُ عَظیمَ الذُّنُوبِ غَیْرُهُ، وَلا
و از گناهان و خطاها نگاهمان دار اى که نیامرزد گناهان بزرگ را جز او
یَکْشِفُ السُّوءَ اِلاَّ هُوَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، وَاَکْرَمَ الاَْکْرَمینَ، صَلِّ عَلى
و برطرف نکند بدیها را جز او اى مهربانترین مهربانان و کریمترین کریمان درود فرست بر
مُحَمَّد وَاَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبینَ، وَاجْعَلْ صِیامَنا مَقْبُولاً، وَبِالْبِرِّ وَالتَّقْوى
محمّد و خاندان پاکش و روزه ما را مقبول درگاهت فرما و به نیکى و پرهیزکارى
مَوْصُولاً، وَ کَذلِکَ فَاجْعَلْ سَعْیَنا مَشْکُوراً، ]وَ حَوْبَنا مَغْفُوراً[ وَ قِیامَنا
پیوندش ده و هم چنین کوشش ما را مورد تقدیر و گناهان ما را مورد بخشش قرار ده و شب زنده داریمان را
مَبْرُوراً، وَ قُرْانَنا مَرْفُوعاً، وَدُعآئَنا مَسْمُوعاً، وَاهْدِنا لِلْحُسْنى، وَجَنِّبْنَا
نیک پذیرفته و قرآن ما را (که خوانده ایم) بالا رفته و دعامان را مقرون به اجابت فرما و ما را به کار نیک هدایت فرما
الْعُسْرى، وَیَسِّرْنا لِلْیُسْرى، وَ اَعْلِ لَنَا الدَّرَجاتِ، وَ ضاعِفْ لَنا
و از دشواریها برکنارمان دار و مهیامان بدار براى آسانها و درجات ما را بالابر و حسنات ما را دو
الْحَسَناتِ، وَاقْبَلْ مِنَّا الصَّوْمَ وَالصَّلاهَ، وَاسْمَعْ مِنَّا الدَّعَواتِ، وَاغْفِرْ لَنَا
چندان کن و روزه و نماز ما را بپذیر و دعاهاى ما را بشنو و خطاهاى ما را بیامرز
الْخَطیئاتِ، وَتَجاوَزْ عَنَّا السَّیِّئاتِ، وَاجْعَلْنا مِنَ الْعامِلینَ الْفائِزینَ،
و از گناهان ما درگذرو قرار ده ما را از عمل کنندگان کامیاب
وَلا تَجْعَلْنا مِنَ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاَ الضّآلّینَ، حَتّى یَنْقَضِىَ شَهْرُ
و قرارمان مده از غضب شدگان و نه ازگمراهان تا بگذرد از ما ماه
رَمَضانَ عَنّا، وَ قَدْ قَبِلْتَ فیهِ صِیامَنا وَ قِیامَنا، وَ زَکَّیْتَ فیهِ اَعْمالَنا،
رمضان و تو روزه و شب زنده داریمان را پذیرفته باشى و اعمال ما را پاک و پاکیزه کرده
وَغَفَرْتَ فیهِ ذُنُوبَنا، وَ اَجْزَلْتَ فیهِ مِنْ کُلِّ خَیْر نَصیبَنا، فَاِنَّکَ الاِْلهُ
و گناهانمان را آمرزیده باشى و بهره ما را در این ماه از هر خیر و نیکى به حد کامل داده باشى که براستى تویى معبود
الْمُجیبُ، وَالرَّبُّ الْقَریبُ، وَاَنْتَ بِکُلِّ شَىْء مُحیطٌ.(۸)
اجابت کننده و پروردگار نزدیک و تو بر هر چیز احاطه دارى.
۱۰ـ در شب اوّل، این دعا را که از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است بخواند:
اَللّـهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ، مُنَزِّلَ الْقُرْآنِ، هذا شَهْرُ رَمَضانَ، اَلَّذى
خدایا اى پروردگار ماه رمضان و فرو فرستنده قرآن این ماه رمضان است که
اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، وَاَنْزَلْتَ فیهِ آیات بَیِّنات مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ، اَللّـهُمَّ
در آن قرآن را نازل فرموده اى و در آن آیه هایى است که آنها حجتهاى هدایت و تمیز حق و باطل است خدایا
ارْزُقْنا صِیامَهُ، وَاَعِنّا عَلى قِیامِهِ، اَللّهُمَّ سَلِّمْهُ لَنا وَسَلِّمْنا فیهِ، وَسَلِّمْهُ مِنّا
روزه اش را روزى ما گردان و بر شب زنده داریش به ما کمک کن خدایا این ماه را براى ما سالم بدار و ما را در آن به سلامت دار
فى یُسْر مِنْکَ وَمُعافاه، وَاجْعَلْ فیما تَقْضى وَتُقَدِّرُ مِنَ الاَْمْرِ الْمَحْتُومِ،
و آن را در آسانى و تندرستى کاملى از جانب خود از ما دریافتش کن و قرار ده در آن قضا و قدر حتمى خود
وَفیـما تَفْرُقُ مِنَ الاَْمْرِ الْحَکیمِ فى لَیْلَهِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضآءِ الَّذى لا یُرَدُّ
و در آن دستور حکیمانه که جدا کنى در شب قدر از آن قضا و قدر حتمى و مسلّمى که برگشت ندارد
وَلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَنى مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ،
و تغییرپذیر نیست که نام ما را بنویسى در زمره حاجیان خانه محترمت (کعبه) آنان که حجشان پذیرفته
اَلْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، اَلْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، وَ اجْعَلْ
و سعیشان مورد تقدیر و گناهانشان آمرزیده و بدیهاشان جبران شده است و قرار ده
فیما تَقْضى وَتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْرى، وَتُوَسِّعَ عَلىَّ مِنَ الـرِّزْقِ الْحَلالِ.(۹)
در آنچه مقدر فرمایى که عمرم را طولانى فرموده و از روزى حلال خود بر من توسعه دهى.
۱۱ـ دعاى بسیار نورانى چهل و چهارم «صحیفه سجّادیّه» نیز مربوط به این شب است.
۱۲ـ از امور مهمّه در این ماه، تلاوت قرآن مجید است که با شروع ماه رمضان، سزاوار است قرآن بسیار تلاوت شود. روایت شده است که حضرت امام صادق(علیه السلام) در وقت تلاوت قرآن قبل از قرائت، این دعاى بسیار پرمعنا را مى خواندند:
اَللّـهُمَّ اِنّى اَشْهَدُ اَنَّ هذا کِتابُکَ الْمُنْزَلُ مِنْ عِنْدِکَ عَلى رَسُولِکَ، مُحَمَّدِ
خدایا من گواهى دهم که این کتابى است که نازل شده از نزد تو بر فرستاده ات محمّد
بْنِ عَبْدِاللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَکَلامُکَ النّاطِقُ عَلى لِسانِ نَبِیِّکَ،
بن عبداللّه صلى الله علیه و آله و کلام گویاى توست که بر زبان پیغمبرت جارى گشته
جَعَلْتَهُ هادِیاً مِنْکَ اِلى خَلْقِکَ، وَحَبْلاً مُتَّصِلاً فیـما بَیْنَکَ وَبَیْنَ عِبادِکَ،
و آن را راهنماى خود بر خلق خویش قرار دادى و رشته پیوسته اى در مابین خود و مابین بندگانت گردانیدى
اَللّـهُمَّ اِنّى نَشَرْتُ عَهْدَکَ وَکِتابَکَ، اَللّـهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَرى فیهِ عِبادَهً،
خدایا من باز کردم (پیش رویم) عهد و کتاب تو را خدایا پس قرار ده نظر مرا در آن عبادت
وَقِرآئَتى فیهِ فِکْراً، وَفِکْرى فیهِ اعْتِباراً، وَاجْعَلْنى مِمَّنِ اتَّعَظَ بِبَیانِ
و قرائتم را در آن از روى اندیشه و فکرم را در آن عبرت آور و بگردانم از کسانى که پند گیرد به بیان
مَواعِظِکَ فیهِ، وَاجْتَنَبَ مَعاصیکَ، وَلا تَطْبَعْ عِنْدَ قِرائَتى عَلى سَمْعى،
پندهاى تو در آن و از معصیتهایت دورى کند و مُهر مَزَن هنگام خواندنم بر گوش من
وَلا تَجْعَلْ عَلى بَصَرى غِشاوَهً، وَلا تَجْعَلْ قِرائَتى قِرائَهً لا تَدَبُّرَ فیها،
و مینداز بر دیده ام پرده و مگردان خواندنم را خواندنى که تدبر در آن نباشد
بَلِ اجْعَلْنى اَتَدَبَّرُ ایاتِهِ وَ اَحْکامَهُ، آخِذاً بِشَرایِـعِ دینِکَ، وَ لا تَجْعَلْ
بلکه چنانم کن که تدبر کنم در آیات و احکامش و در برگیرم دستورات دین تو را و قرار مده
نَظَرى فیهِ غَفْلَهً، وَ لا قِرائَتى هَذَراً، اِنَّکَ اَنْتَ الرَّؤُوفُ الرَّحیمُ.
نظر مرا در آن نظر بى خبرى و نه قرائتم را بیهوده که براستى تو رؤوف و مهربانى.
و بعد از قرائت قرآن مجید این دعا را مى خواندند:
اَللّهُمَّ اِنّى قَدْ قَرَأْتُ ما قَضَیْتَ مِنْ کِتابِکَ، اَلَّذى اَنْزَلْتَهُ عَلى نَبِیِّکَ
خدایا من خواندم آنچه را حکم کرده بودى از کتابت همان کتابى که نازل فرمودى بر پیامبر
الصّادِقِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَلَکَ الْحَمْدُ رَبَّنا، اَللّهُمَّ اجْعَلْنى مِمَّنْ یُحِلُّ
راستگویت درود تو بر او و آلش پس حمد خاص توست اى پروردگار ما خدایا بگردانم از کسانى که حلال مى شمرد
حَلالَهُ، وَیُحَرِّمُ حَرامَهُ، وَیُؤْمِنُ بِمُحْکَمِهِ وَمُتَشابِهِهِ، وَاجْعَلْهُ لى اُنْساً فى
حلالش را و حرام داند حرامش را و ایمان دارد به محکم و متشابه آن و آن را همدم من در
قَبْرى، وَاُنْساً فى حَشْرى، وَاجْعَلْنى مِمَّنْ تُرْقیهِ بِکُلِّ ایَه قَرَأَها دَرَجَهً
قبرم و همدمم در روز محشرم قرار ده و قرار ده مرا از کسانى که بالا برى او را به هر آیه از آن که بخواند به درجه اى
فى اَعْلى عِلِّیّینَ، امینَ رَبَّ الْعالَمینَ.(۱۰)
در بالاترین جایگاههاى بهشت اجابت فرما اى پروردگار جهانیان.
پی نوشت
۱. اقبال، صفحه ۱۸.
۲. اقبال، صفحه ۱۷.
۳. همان مدرک، صفحه ۱۸.
۴. اقبال، صفحه ۱۷.
۵. زاد المعاد، صفحه ۹۹.
۶. همان مدرک.
۷. اقبال، صفحه ۲۲.
۸. اقبال، صفحه ۲۲.
۹. اقبال، صفحه ۲۳.
۱۰. بحارالانوار، جلد ۸۹، صفحه ۲۰۶، حدیث ۲.
