شورای سقیفه ریشه و اساس مذهب اهل‌سنت

شورای سقیفه بنی ساعده در تاریخ اسلام حادثه بسیار مهم و قابل توجه است. شورای سقیفه درست در هنگام رحلت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) از سوی برخی از انصار و مهاجرین که از اصحاب پیامبر خدا محسوی می گردیدند جهت تعیین رهبر و امام امت اسلامی تشکیل گردید.

مسئله امامت در دین اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین دلیل اختلاف و چندگانگی مذاهب اسلامی از اختلاف در مسئله امامت ناشی شده است. از طرف دیگر اساس  مذهب حق باید بر قرآن و احادیث نبوی مبتنی باشد. اگر مذهبی از مذاهب اسلامی هیچ استنادی به قرآن و احادیث نبوی نداشته باشد، نمی توان اتصال آن را با خدا و پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) ثابت کرد.

بنابراین هر مذهبی که چنین وضعیتی داشته باشد ریشه آن در خارج از آموزه های قرآن و احادیث نبوی است و پیروی از آن هیچ الزام عقلی و شرعی ندارد بلکه شباهت به گروه های سیاسی ملت های مختلف خواهد داشت.

در این راستا مذهب اهل ‌سنت در مسئله امامت و اصل وجود خود کمترین استنادی به آیات قرآن کریم و احادیث و سفارشات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نداشته؛ بلکه  نسبت به این مبانی و منابع اصیل دینی غفلت ورزیده و در مقابل عمل انجام شده‌ای که توسط خلفای صدر اسلام به وقوع پیوسته، قرار گرفته و اصولی را در مسئله امامت و خلافت مطابق با این حوادث و وقایع تدوین نموده و به آن معتقد شده‌اند.

اساس عقیده اهل ‌سنت درباره امامت و خلافت را شورای سقیفه رقم زده است که هیچ ارتباطی به قرآن و احادیث نبوی ندارد و در شورای سقیفه است که اولین امام مسلمین بعد از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) انتخاب و تعیین گردید. بنابراین امامت در اهل سنت پس از انتخاب ابوبکر به عنوان امام و خلیفه مسلمین پدید آمده است.

عایشه همسر رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) داستان خلیفه شدن ابوبکر را که در صحیح بخاری نقل گردیده چنین بیان می‌کند: «زمانی که رسول خدا رحلت کردند، ابوبکر در مدینه حضور نداشت و عمر برخاست و به مردم گفت: به خدا قسم رسول خدا نمرده است؛ تا اینکه ابوبکر آمد و فوت پیامبر را تایید کرد و به مردم توصیه‌ هایی انجام داد. در این هنگام خبر رسید که عده ‌ای در سقیفه بنی‌ساعده اطراف سعد بن عباده جمع شده و می‌گویند از ما (انصار) یک امیر و از شما (قریش) یک امیر باشد. سپس ابوبکر و عمر و ابو عبیده جراح به سوی آنان رفتند. در ابتدا عمر برای آنان ایراد سخن نمود و سپس ابوبکر او را ساکت کرده و خود به سخن گفتن آغاز کرد و در ضمن سخنان خود خطاب به انصار گفت ما امیران هستیم و شما وزیران، ولی حباب بن منذر گفت نه، به خدا قسم یک امیر از ما و یک امیر از شما باشد.

ولی ابوبکر گفت نه خیر امیران ما هستیم و شما وزیران هستید و آنان (قریش) وسط عرب و از نظر نژاد عرب ‌تراند. سپس خود با عمر بیعت کرد؛ ولی عمر گفت ما با تو بیعت می‌ کنیم و تو آقای ما و بهترین ما و دوست داشتنی ترین ما نزد رسول خدا هستی و عمر دست ابوبکر را گرفت و با او بیعت کرد و سپس دیگران با او بیعت کردند. یکی از میان جمع گفت که با این کار سعد را کشتید، عمر گفت خدا او را بکشد».[۱]

این تمام چیزی است که اساس و بنیاد امامت را در مذهب اهل‌سنت تشکیل می‌ دهد. ملاحظه می‌ شود که در این جلسه و شورای تعیین امامت و خلافت نه به هیچ حدیثی از رسول خدا‌ (صلی الله علیه وآله و سلم) استناد شده‌است و نه به آیه ‌ای از قرآن کریم؛ بلکه به صراحت تمام، مسئله عربیت و حسب و نسب معیار و ملاک خلافت قرار داده شده‌است.

سوالات ما

با توجه به مطالب فوق و کیفیت خلیفه شدن ابوبکر در شورای سقیفه سوالات زیر متوجه اهل سنت می شود:

۱. اهل سنت با چه وسیله ای می تواند اساس مذهب خود را به خدا و پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله و سلم) وصل کنند؟

۲. آیا امامت و خلافت اگر به خدا و پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وصل نباشد و مورد تایید خداوند نباشد چگونه مشروعیت خود را به دست می آورد؟

۳. آیا پیامبر اسلام در تعیین امام و خلیفه کوتاهی کرده و پس از ۲۳ سال تحمل زحمات و تلاش برای ترویج و حفظ دین اسلام، امت مسلمان و اسلام را به حال خودش رها کرده است؟

۴. آیا شورای سقیفه بنی ساعده پدید آور مذهب اهل سنت نیست؟ که اگر این درست باشد که درست هم هست، پس این مذهب در آموزه های قرآن و احادیث نبوی هیچ ریشه ای ندارد. بنابراین آیا این مذهب از خارج آموزه های اسلامی که همان شورای سقیفه باشد بر اسلام تحمیل نشده است؟

نویسنده: حر

پی نوشت ها

[۱] . محمد بن اسماعیل بخاری،صحیح بخاری، ج۳، ص۱۳۴۱،دار ابن کثیر الیمامه، چ۳، ۱۴۰۷ق.