غذاى حرام، یکى از مؤثّرترین عواملى است که مانع قبولى عبادات و استجابت دعا می‌شود. سفارش به کسب روزى حلال و پرهیز از غذاى حرام، در کلام گهربار اهلبیت علیهم السلام ظهور برجسته‌اى دارد و آن ذوات مقدّس براى این موضوع اهمیت ویژه‌اى قائل بوده‌اند.
از اهل بیت معصومین نقل شده که «أَطِبْ کَسْبَکَ تُسْتَجَبْ دَعْوَتُکَ فَإِنَّ الرَّجُلَ یَرْفَعُ اللُّقْمَهَ إِلَی فِیهِ حَرَاماً فَمَا تُسْتَجَابُ لَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً».[۱]یعنی کسبت را پاک گردان تا دعایت مستجاب شود همانا کسی که لقه حرام وارد دهنش می کند تا چهل روز دعایش مستجاب نمی شود.
نبی مکرم اسلام (ص) در مورد رفع موانع دعا فرمود: مَنْ احَبَّ انْ یسْتَجابَ دُعائُهُ فَلْیطَیبْ مَطْعَمَهُ وَ کسْبَهُ؛[۲] هر کس دوست دارد که دعایش مستجاب شود، باید محل غذا و درآمد خود را حلال و پاکیزه کند.
خداوند متعال انسانهای کسل و تنبل را دوست ندارد و از افراد فعال و خدوم و پرتلاش راضی است و آنان را می ستاید. بنابراین، کسانی که بدون کار و تلاش می خواهند به دعا متوسل شوند و گره های زندگی شان را باز کنند، کاری عبث و بیهوده انجام می دهند.
حضرت صادق (ع) فرمود: برخی افراد هرگز دعایشان مستجاب نخواهد شد. و از جمله فرمود: رَجُلٌ جَالِسٌ فِی بَیتِهِ یقُولُ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فَیقَالُ لَهُ أَ لَمْ آمُرْک بِالطَّلَبِ؛[۳] مردی که در خانه اش نشسته و مدام می گوید: خدایا! به من روزی عطا کن! به او گفته می شود: آیا تو را به طلب روزی فرمان نداده ام!
در روایت دیگر آمده است مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و عرض کرد دوست دارم دعایم مستجاب شود،و آن حضرت فرمود:« طَهّرْ مَأکَلَکَ وَ لا تُدْخِلْ بَطْنَکَ الْحَرَامَ »[۴]؛ غذای خود را پاک کن و از هر گونه غذای حرام بپرهیز.
همچنین از امام صادق (ع) نقل است که فرمودند: «انّ اللهَ لا یرفَعُ دعاءَ عبدٍ و فی بطنِهِ حرامٌ أو عندَهُ مظلمهٌ لأحدٍ من خلقِهِ»[۵] بدرستی که دعای بنده ای که حرام خورده و یا حقّی از مردم بر گردن اوست، مورد استجابت پروردگار واقع نمی شود.
فقهاى وارسته و علماى گرانقدر نیز همواره مراقب حلیت غذاى خود و خانواده و اطرافیان خود بوده اند. نقل مى کنند مرحوم آیت الله العظمى سید محمد باقر درچه اى (رحمه الله) که از مفاخر اصفهان به شمار می‌رفت، با اصرار فراوان دعوت به یک میهمانى را مى پذیرد. بعد از صرف غذا، صاحب منزل قباله اى نزد آیت الله العظمى درچه‌اى (رحمه الله) مى آورد که وى امضاء یا تأیید نماید. مرحوم آیت الله درچه‌اى (رحمه الله) درمى یابد که غذایى که خورده است شبهۀ رشوه داشته است.
بنابراین مثل انسان مار گزیده به خود مى‌لرزد و رنگ او تغییر مى‌کند و به صاحب منزل مى‌گوید: من با تو چه کرده بودم که این زهرمار را به خورد من دادى؟ بعد هم از جلسه خارج مى شود و غذاى خورده شده را برمى گرداند.
ولى تا مدّتى در اثر خوردن این غذاى شبهه ناک آرام نمى گیرد و اظهار پریشانى و ناراحتى مى کند. نگرانى این مرد متّقى، از درک والایى که از اثر سوء غذاى حرام دارد، سرچشمه مى گیرد.
کسى که غذاى حرام مى خورد، نه تنها توفیق سیر و سلوک و عروج به مقامات عرفانى پیدا نمى کند، بلکه ممکن است در اعتقادات خود سست و بى‌دین شود. لقمۀ حرام، اثرات سوء فراوانى دارد و آفات بى شمارى به همراه خواهد داشته، که از آن جمله مى توان به تجمّل گرایى اشاره کرد.
بسیارى از مردم به زندگى تجمّلى مبتلا شده اند و با این استکبار و خودخواهى که مى ورزند، انتظار استجابت دعا هم دارند. دعاى آنان در اثر مال اندوزى حرام و خودگرایى مستجاب نمى شود و بدبختى بدتر این است که خداوند متعال را در گرفتارى ها و مستجاب نشدن دعاى خود، مقصر مى دانند.
عدم پرداخت دیون شرعى نظیر خمس و زکات، رشوه خوارى، رباخوارى، کم کارى در اداره، غش در معامله و عدم رعایت انصاف در خرید و فروش، غذاى انسان را حرام مى کند و مانع استجابت دعا مى شود.
حتی انسان باید از خوردن غذای شبهه ناک که قطع به حرمت آن ندارد نیز اجتناب کند تا روح او لطیف و پاک بماند. در میان مردم و علما هستند کسانی که از خوردن غذاهای بازاری و خرید از مغازه های که مال او شبهه آلود است خودداری می‌کنند.
پی نوشت ها
[۲]. عدهالداعى، ص ۱۲۸ .
[۳]. اصول کافى، باب من لاتُسْتَجاب دعوته، ح ۲.
[۴].وسایل الشیعه، ج۱۴، باب ۴۶۷.
[۵].بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۳۲۱.
