مهمترین پیش نیازهای ازدواج که قبل از ازدواج باید بدانید

پیش نیازهای ازدواج، موضوعاتی است که برخورداری از آن ها می تواند تا حدود زیادی، ازدواج و زندگی مشترک آینده را مطلوب و اطمینان بخش ساخته و مسیر زندگی را هموار سازد.

در ازدواج، قرار است انسان با فردی که دنیای دیگری دارد، علایق و نیازها، خصوصیات شخصیتی و خلقی متفاوتی از او دارد و به طور کلی با فردی که با او متفاوت است، زندگی کند. از این رو، برخورداری از پیش نیازهای ازدواج، به فرایند سازگاری طرفین سرعت می بخشد.

ازدواج، به عنوان یک ارتباط عاطفی طولانی مدت و متعهدانه، همان قدر که ساده به نظر می رسد، پیش نیازها و پیچیدگی های ویژه ای هم دارد. یکی از دلایلی که برخی همسران بعد از مدتی از هم جدا می شوند و نمی توانند ارتباط‌شان را حفظ کنند، ناآگاهی از همین پیچیدگی ها و پیش نیازهای ازدواج است.

هر فردی، بهترین شناخت را نسبت به خود دارد با این حال وجود برخی ویژگی ها در افراد، باعث می شود تا آنها نتوانند در زندگی مشترک به موفقیت لازم دست یابند و علاوه بر مشکلاتی که برای خود به وجود می آورند، همسرشان را نیز با چالش هایی جدی رو به رو می سازند.

به نظر می رسد اگر دختران و پسران جوان، قبل از آغاز رابطه، به پیش نیازهای ازدواج توجه لازم را داشته باشند و تلاش کنند تا ضعف ها و ویژگی های خود را بشناسند و حتی معیارها و اهداف زندگی خود را به طور مجدد و با هوشیاری بیشتر ترسیم نمایند، از بسیاری از ازدواج های ناموفق و پرخطر پیشگیری شود.

بدیهی است در فرایند بررسی پیش نیازهای ازدواج، تا زمانی که یک نفر برخی «آمادگی ها» را در خود رشد و پرورش نداده باشد، لزوما با یافتن فردی که دارای تمام ملاک های مورد نظرش است، نمی تواند ارتباط پایداری در زندگی مشترک داشته باشد، چرا که وقتی این آمادگی ها نباشد، کم کم تنش ها شروع خواهد شد، دو طرف حرف هم را نخواهند فهمید، درگیری ها بیشتر خواهد شد و روز به روز طرفین بیشتر از هم دور خواهند شد.

در ادامه این مطلب، به چند مورد از «آمادگی ها و پیش نیازهای ازدواج» اشاره می شود که شایسته است پس از اطمینان از دارا بودن آن ها، برای ازدواج اقدام شود.

۱-سلامت روان از مهمترین پیش نیازهای ازدواج

سلامت روان از مهمترین پیش نیازهای ازدواج است و بجاست بگوییم اولین موضوعی است که در زندگی مشترک، نقش به سزایی را ایفا می کند.

عدم سلامت روانی نه تنها خود فرد را دچار مشکل می سازد بلکه اطرافیان را نیز آسیب پذیر می سازد. فردی که سلامت روان نداشته باشد، در تمام کارکرد‌های اجتماعی و تعاملات خود، با مشکل و اختلال مواجه است.

این افراد در صورت ازدواج، همسرشان را به شدت درگیر مشکلات خودشان می کنند و به کرات دیده شده است که این گونه از ازدواج ها، به شکست می انجامد.

پس در بین پیش نیازهای ازدواج، هرگز سلامت روان را دست کم نشمارید و اگر دارای مشکلی در این زمینه هستید، قبل از این که تصمیم به ازدواج بگیرید، در صدد درمان کامل خود برآیید و بعد از به دست آوردن سلامتی کامل، برای ازدواج اقدام کنید.

جای تعجب است که قبل از ازدواج، انواع و اقسام آزمایش ها از طرفین به عمل می آید، اما متأسفانه هیچ گاه بلوغ روانی زوج ها مورد ارزیابی قرار نمی گیرد.

خودباوری و بلوغ در فکر و روان، از مهمترین پیش نیازهای ازدواج است و باید قبل از ازدواج، کاملا بررسی شود که آیا این دو نفر از نظر روحی آمادگی ازدواج دارند؟ این مسئله به هیچ وجه با سن مشخصی ارتباط ندارد. بعضی ها در سنین بسیار پایین، به بلوغ فکری و روانی لازم می رسند و بعضی دیگر ممکن است حتی تا میانسالی و یا پیری نیز به این مهم دست نیابند.

در ادامه به چند نمونه از مواردی که به بازنگری و اصلاح ساختار فکری و شخصیتی فرد نیاز دارد اشاره می کنیم:

الف) معیارها و اهداف نادرست

اگر فرد توانایی شناخت ویژگی ها و معیارهای درست را ندارد، می بایست با دیگران و در صورت لزوم با مشاوران خانواده مشورت کرده و از این طریق به اصلاح ساختار فکری خود بپردازد.

اگر هدف فرد از ازدواج، رسیدن به پول و مادیات است، باید بداند ممکن است به آن دست پیدا کند اما هیچ گاه به خوشبختی زناشویی دست پیدا نخواهد کرد؛ و یا اگر معیارش از انتخاب همسر، چهره و ظاهر زیباست و هیچ ملاک دیگری را مد نظر ندارد، باید بداند ممکن است با انتخاب همسری زیبا که دارای سایر شرایط و ویژگی ها نیست، سال ها در کنار همسری زیبا، اوقاتی ناخوشایند را تجربه کند.

از این رو، کسی که قصد ازدواج دارد باید به معیارها و اهداف خود به عنوان یکی از پیش نیازهای ازدواج، توجه داشته و در صورت مشاهده خطا در آن، به بازنگری و اصلاح بپردازد.

ب) اعتیاد

تردیدی نیست که اعتیاد، یکی از بزرگترین عوامل فروپاشی نهاد خانواده است و شخص معتاد، قطعاً توانایی اداره مناسب یک خانواده را ندارد و ممکن است همسر و فرزندانش را نیز به منجلاب اعتیاد بکشاند.

افراد معتاد غالباً در خود تغییراتی چون خواب آلودگی، کاهش میل جنسی، افزایش پرخوری، بدبینی، پر حرفی و … را احساس می کنند و باید بدانند که تمام این تغییرات، احساس خوشبختی آنها را خواهد گرفت.

پاکی و سلامت فرد از اعتیاد، یکی از پیش نیازهای ازدواج است و با اعتیاد به هر نوعی از مواد، نباید پای شخص دیگری را به زندگی خود باز کرد خصوصا به این امید که بعد از ازدواج، اعتیاد ترک خواهد شد. نباید پایه های زندگی را بر ستون هایی سست، بنا کرد.

ج) وابستگی

اگر فرد در خود می بینید که به هیچ نحو قدرت تصمیم گیری ندارد و برای کوچکترین موردی مانند انتخاب لباس و… نیازمند حضور پدر و مادر است و یا اگر از لحاظ اقتصادی، کاملا به خانواده خود متکی است، مطمئن باشد در آینده، زندگی راحتی نخواهد داشت.

ازدواج، آغاز یک زندگی تازه است که فرد وابسته در آن، چون توانایی جدا شدن و مستقل زندگی کردن را ندارد، نمی تواند فردی قابل اعتماد و تکیه گاه مناسب برای همسر آینده اش باشد. در ادامه، خواهیم گفت که استقلال فکری، یکی از پیش نیازهای ازدواج است.

د) عدم مسئولیت پذیری

ازدواج، مسئولیت و تعهد در قبال یک زندگی مشترک است؛ پس اگر کسی احساس مسئولیت پذیری نداشته و نمی تواند در قبال خانواده ای که تشکیل داده و همسری که انتخاب کرده مسئول باشد، نباید اقدام به ازدواج کند.

تردیدی نیست که مسئولیت پذیری، یکی از پیش نیازهای ازدواج است. اگر فرد در زمان گرفتاری ها، توانایی اداره خود را ندارد چه برسد به افراد دیگر، باید برای ازدواج دست نگه دارد. این قبیل افراد، غالباً دیگران را مسئول مشکلات زندگی خود می دانند و نمی پذیرند که خود هم در مشکلاتشان نقش داشته اند.

فرد باید توانایی اداره اقتصادی و عاطفی یک زندگی و مدیریت آن را به عنوان یکی از پیش نیازهای ازدواج داشته باشد تا بتواند یک ازدواج موفق و زندگی مشترک مطلوبی را تجربه کند.

ه) خشم و پرخاشگری

کسی که سر هر مسئله کوچکی، از کوره در می رود، داد و بیداد به راه می اندازد و دست به یقه می شود، اگر افکار هیجانی به او هجوم می آورد و در قبال خانواده پدری و دوستانش، بددهن و پرخاشگر می شود، ابتدا باید بر روی خود کار کند تا چنین صفت ناپسندی را در یک زندگی جدید، با خود به همراه نداشته باشد.

مهارت کنترل خشم، هیجانات و احساسات، یکی از مهمترین پیش نیازهای ازدواج است و نباید به هیچ عنوان از آن غافل شد. کسی که فاقد این مهارت است، در واقع می خواهد با خشم خود، دیگران را کنترل کند و به همین دلیل، افرادی که در کنار او زندگی می کنند، همواره باید در حال کنترل رفتار خود باشند تا مبادا او را به خشم بیاورند.

حال تصور کنید همسر آینده وی جه سختی هایی را در کنار او تجربه خواهد کرد.

۲- انگیزه و هدف

طبیعی است که افراد مختلف انگیزه های مختلفی دارند اما همین انگیزه های مختلف می تواند پیش بینی کننده یک رابطه و ازدواج موفق و یا ناموفق باشد. انگیزه و هدف از ازدواج، یکی از مهمترین پیش نیازهای ازدواج است.

انگیزه شما از ازدواج چیست؟ خیلی مهم است که بدانید چرا می خواهید ازدواج کنید: رسیدن به آرامش؟ رابطه جنسی؟ فرار از تنهایی؟ بالا رفتن سن؟ ادامه نسل؟ ثروت؟ تجربه جدید؟ داشتن حامی و …

تردیدی نیست اگر ازدواج با انگیزه ای نادرست صورت پذیرد، دیر یا زود تازگی و طراوت خود را از دست داده و طرفین دچار بحران های شدیدی خواهند شد.

۳- صداقت و راستی

یکی دیگر از پیش نیازهای ازدواج، داشتن صداقت و راستی است. اگر می خواهید ازدواج موفقی داشته باشید، قبل از ازدواج، آنچه را که لازم می دانید طرف مقابل باید در مورد شما بداند، با او در میان بگذارید.

به خود نگویید بهتر است این مسئله را فعلاً عنوان نکنم چون با عنوان کردنش، شاید تمامی آرزوهای من بر باد برود. به یاد داشته باشید ماه همیشه زیر ابر پنهان نمی ماند، صادق باشید و از طرف مقابلتان هم بخواهید که همین طور با شما باشد.

۴-استقلال فکری و مالی

برقراری ارتباط عاطفی مناسب با همسر، نیاز دارد شما در بسیاری از ابعاد زندگیتان از خانواده مستقل شده باشید. در واقع انرژی روانی شما باید به سمتی برود که کمتر از خانواده خود نیرو بگیرید.

به بیان دیگر، شاید شما هم بارها شنیده اید که انسان ها غیر از این که «بند ناف جسمانی» دارند، «بند ناف روانی» هم دارند. جنین تا زمانی که در رحم مادر است، به بند نافی نیاز دارد که تمام زندگی اش را از آن می گیرد و درست بعد از تولد، همان چیزی که تمام زندگی اش بود، قطع می شود تا بتواند خودش را با شرایط جدید سازگار کند و به گونه ای دیگر زندگی کند.

تا مرحله ای از رشد، انسان ها به حمایت روانی خانواده نیاز دارند، این همان «بند ناف روانی» است که ما برای رشد به آن نیازمندیم؛ حمایت همه جانبه ولی درست مثل «بند ناف جسمانی»، از مرحله ای به بعد باید «بند ناف روانی» را هم قطع کرد؛ زیرا برای رشد روانی، نیاز به استقلال از خانواده داریم.

استقلال و عدم وابستگی، یکی از مهمترین پیش نیازهای ازدواج است و وابستگی های قبل از ازدواج، باید برطرف شده باشد یا به حداقل برسد: وابستگی های مالی، وابستگی های عاطفی و وابستگی های حمایتی.

بعد از ازدواج، مسئولیت همسر و در آینده فرزندان‌ خود را به عهده خواهید داشت، آیا قدرت و توان مالی لازم را دارید؟ تا زمانی که مطمئن نشده اید که می توانید یک رفاه نسبی را برای خانواده خود فراهم کنید، دست به ازدواج نزنید.

۵-رعایت تناسب های مختلف

از دیگر پیش نیازهای ازدواج، در نظر داشتن همخوانی و تناسب است. سعی کنید از جهات مختلف به ویژه معیارهای ازدواج، با همسر خود همخوانی و تناسب داشته باشید. در غیر این صورت بعد از ازدواج، با مشکلات جدی رو به رو خواهید شد.

مثلا سن ازدواج، عامل مهمی است که می توانند رضایت از زندگی مشترک را تحت تاثیر قرار دهد. هر چند این عامل به تنهایی نمی تواند تعیین کننده باشد اما عامل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

همچنین ویژگی های شخصیتی، بسیار متنوع و متعدد هستند، اما برخی از آنها، دخالت بیشتری در رضایت از زندگی مشترک دارند. مثلا افراد درونگرا تمایل زیادی به گذراندن اوقات خود به تنهایی دارند در حالی که برای افراد برونگرا، تحمل چنین شرایطی بسیار سخت و آزاردهنده است.

افراد درونگرا، سرگرمی هایی چون مطالعه و … دارند در حالی که افراد برونگرا در شرایط جمعی و سرگرم کننده لذت می برند. از این رو، ازدواج فرد درونگرا با فرد درونگرا، موفقیت آمیزتر خواهد بود تا ازدواج درونگرا با فردی برونگرا.

همچنین سلطه جویی یک ویژگی است که حتما باید ناهمسانی آن در طرفین مورد توجه قرار گیرد. طبیعتا دو فرد سلطه جو در زندگی مشترک، اصطکاک بیشتری با هم خواهند داشت تا ازدواج فردی سلطه جو با فردی سلطه پذیر.

۶-توانایی پذیرش علایق فرد دیگری در زندگی

در ازدواج، قرار است با فردی که دنیای دیگری دارد، علایق و نیازها، خصوصیات شخصیتی و خلقی متفاوتی از شما دارد و به طور کلی با فردی که با شما متفاوت است زندگی کنید و سازگار شوید. یکی از پیش نیازهای ازدواج، توانایی پذیرش سلایق و علایق فرد دیگر است.

افسانه ها و ضرب المثل های عامیانه را کنار بگذارید، این که «من و تو باید ما شویم» یا «من و تو یک روح هستیم در دو بدن» به درد ازدواج بلندمدت نمی خورد!

در واقع این عقاید نه تنها مفید نیست بلکه می تواند به رابطه آسیب هم برساند. وقتی طرفین رابطه ازدواج «فردیت» خود را به نفع «رابطه» کنار بگذارند، نه تنها بهبودی در رابطه ایجاد نمی شود بلکه پس از مدتی، نارضایتی از رابطه شروع و اختلاف ها به شکل شدیدتری دیده می شود.

برای همین است که روانشناسان توصیه می کنند افرادی که «کاملا شبیه» ما هستند و افرادی که «اصلا شبیه» ما نیستند، گزینه های مناسبی برای ارتباط نیستند.

در روابط زندگی مشترک سالم، طرفین، فردیت دیگری را به رسمیت می شناسند، علایق و نیازهای او را می پذیرند و آن ها را نادیده نمی گیرند.

اشکال کار از جایی آغاز می شود که شما توانایی کنار آمدن با تفاوت های طرف مقابلتان را ندارید و بنابراین سعی می کنید او را شبیه خودتان کنید، تغییر دهید و یا کنترل و محدودش کنید.

۷-خودشناسی برای حذف رفتارهای اشتباه

یکی دیگر از پیش نیازهای ازدواج، خودشناسی است. اگر فکر می کنید بعد از ازدواج، همه مشکلات رفتاریتان برطرف می شود، سخت در اشتباهید! هیچ فردی این توانایی را ندارد که همه عیب های شما را حذف کند.

بنابراین قبل از ازدواج، دست به خودشناسی بزنید، ویژگی های شخصیتی و خلقی تان را بشناسید، الگوهای ناکارآمد ارتباطی تان را شناسایی کنید و به اصلاح آن بپردازید و ضعف ها را تا جای ممکن برطرف کنید، در غیر این صورت، در زندگی مشترک با مشکلات زیادی مواجه خواهید شد.

۸-احساس خوشبختی و زندگی شاد

احساس خوشبختی و خوشحالی نیز از پیش نیازهای ازدواج است. اگر در دوران مجردی، احساس شادی نمی کنید و از زندگی لذت نمی برید، احتمالا با ازدواجتان نیز اتفاق خاصی نخواهد افتاد و نباید انتظار داشته باشید با ازدواج، میزان رضایت تان از زندگی به ۱۰۰ درصد برسد.

توجه داشته باشید که خوشبختی و خوشحالی واقعی، امری درونی است و از درون به وجود می آید و اتفاق ها و افراد بیرونی، لزوما نمی توانند شادتان کنند.

اگر در دوران مجردی و تنهایی، به اندازه کافی نیرومند هستید که با مشکلات و اتفاق ها کنار بیایید، از زندگی لذت ببرید و با ویژگی های خودتان کنار بیایید، احتمالا با ازدواج نیز می توانید این کار را بکنید وگرنه باید قبل از ازدواج، این مشکل را حل کنید.

۹-پذیرفتن گذشته

همه ما گذشته ای داریم که طبیعتا فرد جدیدی که وارد زندگی ما می شود، باید آن را بپذیرد ولی قبل از آن، خود ما باید با گذشته مان کنار آمده باشیم و قادر باشیم آن را کنار بگذاریم.

امکان دارد برخی افراد در گذشته، ارتباط های عاطفی ناموفقی داشته باشند اما حالا مهم این است که برای ازدواج، با آن کنار آمده باشند.

اگر هنوز با خودتان کنار نیامده اید، نسبت به ارتباط گذشته تان عصبانی هستید یا هنوز نمی دانید چه می خواهید، کمی صبر کنید. ضمن این که مهم است بین رابطه قبلی که داشته اید و رابطه متعهدانه جدید، برای ازدواج که در پی ایجاد آن هستید، فاصله زمانی مناسبی سپری شده باشد.

بنابراین از پذیرش گذشته خود، سرسری عبور نکنید و به آن به عنوان یکی از پیش نیازهای ازدواج، توجه لازم را داشته باشید تا زندگی مشترک آینده شما از این جهت، متزلزل و آسیب پذیر نباشد.

۱۰-آمادگی به اشتراک گذاشتن زندگی شخصی

وقتی می خواهید ازدواج کنید، در واقع با دوستان، خانواده، عادات، علایق و موقعیت های اجتماعی طرف مقابل نیز ارتباط برقرار می کنید و از طرفی او نیز با شما ارتباط برقرار می کند.

تردیدی نیست که «حریم خصوصی»، مهم است ولی باید با آمادگی اجازه دهید، دیگری در زندگی روزمره شما وارد شود و برای او زمان بگذارید.

در واقع «ازدواج»، پلی بین زندگی های طرفین است. این توانمندی در ارتباط گیری، یکی از پیش نیازهای ازدواج است و روشن است وقتی افراد به جای کشیدن پل، «دیوار» بین زندگی های شخصی خود بکشند، باید منتظر تنش های جدید باشند.

مشاوره قبل از ازدواج

شکی نیست که مشاوره قبل از ازدواج، می تواند فرد را در حل هر چه سریعتر مشکلات و موانعی که در مسیر ازدواج او قرار دارند یاری دهد.

مواردی که در بالا به آن اشاره کردیم، صفات و خصوصیاتی است که اگر جنبه منفی آن (خشم، اعتیاد، خودشناسی ناکافی، عدم پذیرش گذشته و…) در فردی وجود داشته باشد، ابتدا باید توسط خود فرد، پذیرفته شود تا بتواند آن را برطرف نموده و زندگی خوبی را آغاز نماید.

خیلی اوقات آگاهی، انگیزه و تلاش فرد برای بکارگیری راهکارها در جهت برطرف کردن مشکلات کافیست اما گاهی اوقات، تلاش او به تنهایی کافی نبوده و نیاز به مساعدت و کمک یک متخصص دارد که در این صورت فرد باید از روانشناس و مشاور کمک بگیرد.

همچنین در مشاوره قبل از ازدواج، ضمن توجه به پیش نیازهای ازدواج، به ملاک های ازدواج و روشن ساختن آن می پردازند تا مسیر درستی برای انتخاب همسر پیموده شود و راهنمایی لازم در این مورد ارائه گردد.

نتیجه گیری

پیش نیازهای ازدواج، موضوعاتی است که برخورداری از آن ها می تواند تا حدود زیادی زندگی مشترک آینده را مطلوب و اطمینان بخش ساخته و از وقوع بسیاری از چالش ها در زندگی مشترک زوجین پیشگیری کند. در این راستا به ده موضوع به عنوان مهمترین پیش نیازهای ازدواج، اشاره شد و در پایان توصیه گردید در صورت عدم موفقیت جهت احراز هر یک از این پیش نیازهای ازدواج، از روانشناس و مشاور خانواده کمک گرفته شود.

گردآوری و تنظیم: حسین فاضلی

منابع: تبیان؛ مجله موفقیت؛ شماره ۱۵۶؛ سعید بورنجان شیرازی؛ میگنا (دانشنامه روانشناسی و علوم تربیتی)؛ علیرضا عبدی؛ کارشناس ارشد مشاوره خانواده