معرفى اجمالى
«عصر زندگى و چگونگى آینده انسان و اسلام»، اثر فارسى آیت‌الله محمد حکیمى، اهداف، برنامه‌ها، ویژگى‌هاى حکومت حضرت مهدى(عج) و چگونگى ظهور آن حضرت را بیان کرده است.
کتاب با انگیزه ارائه حقایق دین براى حفظ عقاید نسل‌ها، در سال ۱۳۶۹ش نوشته شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در بیست بخش، ارائه شده است.
مؤلف با بهره‌گیرى از آیات قرآن، منابع روایى شیعه و تفاسیر عدالت اجتماعى، ابتدا تصحیح انحراف‌هاى فکرى و وحدت عقیدتى و مرامى را در حکومت امام مهدى(عج) بررسى کرده و سپس رفاه اقتصادى و سامان‌یابى زندگى، مساوات، امنیت اجتماعى، رشد تربیت انسانى و حاکمیت فراگیر جهانى را از اهداف حکومت آن حضرت برشمرده است.
در ادامه، مسئله انتظار و سیره عملى امام(ع) بیان شده است.
گزارش محتوا
مقدمه، نام کتاب را بررسى کرده است. این نام نخست، این سؤال را برمى‌انگیزد که مگر بشر در روزگاران طولانى خویش، به «عصر زندگى» و دوران حیات گام ننهاده و مگر اعصار گذشته و کنونى زندگى او، دوران مرگ و مردگى بوده است؟
نویسنده، به روشن ساختن همین حقیقت نظر دارد که زندگى راستین و حیات انسانى، با همه ویژگى‌هایى که براى آن برشمرده‌اند و شایسته انسان و اجتماعات انسانى مى‌باشد، تاکنون تحقق نیافته است.
بخش اول، به بررسى این امر پرداخته است که چگونه عدالت اجتماعى، اخلاق فردى و روابط درونى و پیوندهاى روحى انسان را بهبود بخشیده و درون آدمى را از زشت‌خویى سالم مى‌سازد.
نویسنده معتقد است، گسترش عدالت در سراسر گیتى و ریشه‌سوزى بیداد از همه آبادى‌هاى زمین، در رأس آرمان‌هاى انقلال امام مهدى(عج) قرار داشته و از هدف‌هاى اساسى تحول عظیم جهانى است. این حرکت سازنده سرآغاز اقدامات در آن انقلاب بوده و این موضوع در احادیثى که درباره آن حضرت رسیده، همواره به صراحت یاد شده است.
وى جنگى تمام عیار با تمام انسان‌نماهاى خون‌آشام را از کارهاى حتمى امام موعود(عج) دانسته و این مسأله که هدایت انسان و ساختن جامعه بشرى با دعوت اخلاقى و تربیت درست امکان‌پذیر است و نیازى به خونریزى و جنگ نیست را در دوم و فصل سوم، مورد بررسى قرار داده است.
در فصل چهارم، قاطعیت و سازش‌ناپذیرى آن حضرت در برخورد با مجرمان به تصویر کشیده شده و نویسنده معتقد است امام مهدى(عج) در راه و کار خود، سازش‌ناپذیر بوده و در اجراى حدود و احکام الهى و مبارزه با ستمگران، قاطعیت خدایى دارد؛ چشم‌پوشى و مسامحه‌اى در راه و روش او نیست، از ملامت ملامت‌گران نمى‌هراسد، بدون هیچ گونه ملاحظه‌اى تبهکاران را کیفر کرده و صالحان را در مصادر امور مى‌گمارد.
وى عدم پذیرش توبه را از شیوه‌هاى آن حضرت براى محو طاغوتان و جباران دانسته و معتقد است این موضوع عامل بسیار مهمى است که از نفوذ عناصر ناباب، نالایق، دوگانه و متظاهر در صفوف انقلابیون جلوگیرى مى‌کند.
از اقدامات مهم امام(ع)، علاوه بر تصحیح انحراف‌هایى که در تفسیر احکام و توجیه مبانى دین به مرور ایام روى داده، حذف برداشت‌هاى غیر اسلامى و نادرستى است که به نام اسلام، به اذهان القا شده و در مبانى دین، تحریف معنوى یا موضعى پدید آورده است. نویسنده در پنجم، به بیان چگونگى این امر پرداخته است.
وى بر این باور است که جهان‌بینى‌هاى گوناگون و متضاد، تفرقه و ناسازگارى اجتماعى پدید آورده و از وحدت و یگانگى مردمان مانع مى‌گردد، لذا در ششم، جهان‌بینى و اعتقاد واحد را یک امر ضرورى براى تشکیل جامعه واحد و امت واحده دانسته است.
از برنامه‌ها و اقدامات امام مهدى(عج)، پدید آوردن رفاه در کل جامعه بشرى است و نویسنده در هفتم، به بررسى برخى از علل و عواملى پرداخته که ممکن است در رستاخیز انقلاب مهدى(عج) به کارگرفته شود و با تکیه بر آنها، بودجه و منابع عظیم براى چنین اقدامى تأمین گردد.
این عوامل، عبارتند از برقرارى عدالت اجتماعى، اجراى اصل مساوات، عمران و آبادى زمین، پیشرفت فنون، باران‌هاى مفید و پیاپى، برنامه‌ریزى درست و از یک نقطه، بهرهبردارى از معادن و منابع زیرزمینى، بازپس‌گیرى ثروت‌هاى غصب شده، استفاده از همه اموال عمومى و خصوصى براى پیشبرد اهداف انقلاب و کنترل و نظارت دقیق مرکزى.
هشتم، اجراى اصل مساوات در حکومت مهدوى را بررسى کرده است. مساوات با ابعاد گوناگون و در زمینه‌هاى مختلف، در تعالیم اسلامى آمده و از آغاز دعوت اسلام آموزش داده شده است. نویسنده معتقد است، مساوات در چندین زمینه زیر ممکن است جریان یابد که این زمینه‌ها، بنیاد و پایه مساوات در زمینه‌هاى دیگر است:
۱- در نظام تکوین آفرینش.
۲- در برابر قانون.
۳- بهرهبردارى از مواهب طبیعى.
۴- تقسیم بیت المال..
در نهم و دهم، تشکیل حکومت فراگیر جهانى و تحقق بخشیدن به آرمان والا و الهى حکومت فرودستان و عقب نگه‌داشته شدگان به تصویر کشیده شده است. نویسنده تحقق این دو امر را از برنامه‌هاى اصلى و اقدام‌هاى تردید ناپذیر امام موعود(عج) دانسته و به این نکته اشاره کرده است که چنین آرمانى، هدف اصلى همه ادیان آسمانى به ویژه اسلام است.
حضرت مهدى(عج) تحکیم‌بخش دین اسلام و گسترنده قانون قرآن در سراسر گیتى است و ناگزیر باید اسلام و تعالیم آن را به اجتماعات بشرى عرضه کند، پس چگونه در برخى از احادیث وارد شده که ایشان آیین جدید براى بشریت به ارمغان مى‌آورد؟ در یازدهم، این امر تشریح و نقاط مبهم آن تبیین گردیده است.
دوازدهم، رشد عقلى و تکامل علم را از جمله اقدامات امام زمان(عج) دانسته و نویسنده معتقد است یکى از اهداف اصلى رسالت پیامبران(ع)، نشر دانایى و آگاهى در میان جامعه انسانى است.
در سیزدهم، امنیت اجتماعى در عصر مهدوى بررسى شده است. امنیت اجتماعى، امنیت در بخش‌هاى گوناگون زندگى اجتماعى را شامل مى‌شود و نویسنده شرط لازم رشد و تکامل فرد و جامعه را تحقق آن در زمینه همه فعالیت‌هاى درست و مفید اجتماعى؛ از جمله در بخش‌هاى اقتصادى، سیاسى، دفاعى، فرهنگى و… دانسته است.
با توجه به این نکته که جزء اصلى در تشکیل اجتماع صالح انسانى، خود انسان است، چهاردهم، همه برنامه‌هاى حضرت مهدى(عج) را در ارتباط با تکامل تربیت و بلوغ انسان دانسته و نویسنده بر این باور است که اصلاحات، تحولات و انقلاب‌ها، نخست باید از درون انسان آغاز گشته و در حوزه وجودى او صورت گیرد و سپس به برون جامعه سرایت کند.
امام مهدى(عج) چون نیاکان خویش از یارانش بیعت گرفته و با آنان پیمان مى‌بندد و نویسنده در پانزدهم، اصولى که شیوه و روش امام(ع) در حکومت را تبیین مى‌کند، توضیح داده است. این اصول عبارتند از: احترام به ارزش و حقوق انسان، دادگرى و عدالت گسترى، دورى از هر گونه مال اندوزى و گرایش به سرمایه‌دارى، ساده‌زیستى و همسانى با توده‌هاى محروم و…
شانزدهم، به بررسى وضع معابد در دوران ظهور اختصاص دارد. در دوران ظهور، مذهب به سوى هدف اصلى هدایت مى‌شود و جهت‌گیرى و حرکت مذهبى، در راه سعادت و تعالى انسان قرار مى‌گیرد و از قشرى‌گرى و تجمل‌گرایى زائد، دور مى‌گردد. نویسنده معتقد است براى تحقق این اهداف، در آن دوران، تزیین معابد و مساجد و ظاهرسازى‌هاى بى‌محتوا به نام مذهب و دین، ممنوع گردیده و همه مظاهر این گونه معابد، ویران مى‌شود.
در هفدهم، ویژگى‌هاى اجتماعات و انسان‌هاى پیش از ظهور بیان شده و رفتارها و معیارهایى که مایه تزلزل، بى‌ثباتى، ناامنى، فساد، تباهى و مرگ واقعى حیات فردى و اجتماعى، بررسى شده است. این ویژگى‌ها عبارتند از: انحراف در معیارها براى شناخت حق، گسیختن روابط انسانى، انگیزه‌هاى غیر انسانى در روابط اجتماعى، تضییع عبادات، کنار گذاشتن اصول و چنگ زدن به فروع و…
هجدهم، مفهوم انتظار را بررسى کرده است. نویسنده انتظار را در درجه نخست، ویژه حیات و زندگى دانسته و معتقد است، زندگى انسان با انتظار و امید به آینده عجین شده است، به گونه‌اى که بدون انتظار، زندگى مفهومى نداشته و شور و نشاط لازم براى تداوم آن در کار نیست.
در دو بخش پایانى، سیره عملى و روش شخصى امام موعود(عج) بررسى شده و آن حضرت تداوم‌بخش راه پیامبران و تحقق دهنده اصول رسالت‌هاى الهى دانسته شده است؛ او در خط اصلى وحى‌آوران گام برداشته و تمام تعالیم آنان را عینیت مى‌بخشد.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهاى کتاب آمده است.
پاورقى‌ها به ذکر منابع و توضیح برخى کلمات و عبارات متن پرداخته است.
منابع
۱- مقدمه و متن کتاب.
۲- پارسا با مشارکت بنیاد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمکران، (۱۳۸۸)، «امام مهدى(عج) در آینه قلم کارنامه منابع پیرامون امام مهدى(علیه‌السلام) و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع رسانى اسلامى مرجع، ج۱ ص۳۷۵.
