یکى از مکان هاى مقدس و منتسب به امام زمان (عج) مسجد مقدس جمکران است که در شش کیلومترى شهر مذهبى قم قرار دارد. این مسجد بیش از یک هزار سال پیش به فرمان آن حضرت در بیدارى ـ نه در خواب ـ تأسیس گردید که جلوه گاه عنایات و کرامات امام زمان (عج) و میعادگاه منتظران و شیفتگان قائم آل محمد(صلى الله علیه وآله) است.
چاه موجود درجمکران هیچ قداستی ندارد،تنها جهت آسان شدن کار مردم جهت ارائه عریضه که درروایات وارد شده ایجاد گردیده است؛
درگرفتاریها وبلاها وترس از طرف پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ توصیه شده است که از دعا و توسل کمک گرفته شود. که یکی از راههای استمداد ازخدا وتسکین عریضه نوشتن است. عریضه گاه خطاب به خداوند است و در آن فرد نیازمند ضمن اشاره به مشکل و حاجت مورد نظر خود به مقام و منزلت یکی از معصومین یا همه آنها در پیشگاه خداوند متوسل می شود و یا اینکه مستقیماً به معصوم نوشته می شود تا او بواسطه ارج و منزلتی که در نزد خداوند متعال دارد از خدا برآورده شدن آن حاجت و نیاز را درخواست نماید و در واقع واسطه بین خدا و بنده خدا بشود و یا اینکه خود معصوم بواسطه ولایت و قدرتی که از ناحیه پروردگار عالم به او عطا شده است، به اذن خداوند مهربان این نیاز و گرفتاری را برطرف سازد. بدیهی است که هیچ از این امور با قیودی که به آنها ذکر شد به اموری نظیر شرک و بت پرستی و بدعت منتهی نمی شوند. در روایات و احادیث زیادی به عریضه نویسی به عنوان یکی از راه های توسل اشاره شده است که دو نمونه از آن را می آوریم:
امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند:
«هرگاه کسی حاجت و درخواستی از خداوند متعال داشته باشد و یا از موضوعی در هراس باشد آن را به این ترتیب که بیان می شود بر روی کاغذی بنویسد و در آب جاری و یا در چاه عمیقی بیندازد…»[۱]
ونقل شده: «هر کس حاجتی دارد، آنچه را که ذکر می شود در یک قطعه کاغذی بنویسد و در ضریح یکی از ائمه و یا در نهر آب و یا در چاپ آب بیندازد.»[۲]
پس آنچه از روایات فهمیده می شود، عریضه نوشتن و در چاه انداختن یکی از راه های توسل است و چاه جمکران هم فقط به خاطر اینکه نزدیک جمکران می باشد مردم بعد از بجا آوردن اعمال مسجد حاجت های خود را نوشته و درون آن چاه می اندازند و اگر مردم گریه می کنند به خاطر عشق به امام زمان ـ عج الله تعالی فرجه ـ بوده و بخاطر گرفتاری های خودشان می باشد؛ بله اگر برای چاه گریه و زاری کرده و به خود چاه متوسل شوند هم شرک بوده و هم بدعت می باشد که در روایت و مکتب اسلام مردود است.
پیامبر می فرماید: «چون درمانده و گرفتار شدی پس به حجت استغاثه کن که او تو را می یابد و برای کسی که از او استغاثه کند پناه و فریادرس است.»[۳]
پس خود دعا و ابراز مذلت در پیشگاه باری تعالی، از ویژگی های بندگی و موجب تقرب می باشد و در صورت غفلت از دعا و اغماض از آن نتیجتاً انسان از خدا دور و مهجور می شود، همانطور که اصحاب دعا غالباً از آلودگی ها و اخلاق زشت مبرا می باشند و بر عکس آنهایی که از دعا بیگانه اند آلودگی بیشتری دارند.
پس خواندن دعا خصوصیت دارد و در روایات متعددی به آن اشاره و خود خداوند هم در قرآن فرموده «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم»[۴] در حالیکه خداوند هم به اسرار درون انسان آگاه است.
ولی دعا و خواستن نشان بندگی انسان می باشد. و خداوند خوش دارد که بنده اش از او درخواست کرده و در پیشگاه او اظهار عجز و انابه نماید. و انسان فقط اجازه دارد به خدا وبه اجازه وسفارش او به ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ اظهار عجزنموده و حاجت خود را بگوید و این نه شرک و نه بدعت است ، بلکه در نزد خداوند جایگاه شایسته ای دارد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
کتاب عریضه نویسی، نویسنده:سیدصادق سیدنژاد،.
کتاب آیین نیایش، نویسنده:ابراهیم غفاری،
پی نوشت:
[۱] . قمی، شیخ عباس، کلیات منتهی الامال، اول، نشر الهادی، ۱۳۷۶، ص ۹۲۷.
[۲] . شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ص ۸۹.
[۳] . غفاری، ابراهیم، آیین نیایش، اول، استان قدس رضوی، ۱۳۷۳، ص ۳۱.
[۴] . سوره مؤمن، آیه ۶۰.
