اگر در شرف ازدواج هستید و می خواهید زندگی مشترک موفقی داشته باشید، توصیه می کنیم از مشاوره ازدواج غافل نشوید. مشاوره قبل از ازدواج، این فرصت را به شما و طرف مقابلتان می دهد که یکدیگر را بهتر بشناسید و جنبه های مختلف زندگی مشترک آینده خود را ارزیابی کرده و با ابزارهایی، تعارضات را به طور سازنده حل کنید.
ازدواج تصمیمی مهم و سرنوشت ساز
ازدواج، یک نقطه عطف و یکی از مهمترین تصمیمات در زندگی ماست. ازدواج یک آغاز است؛ آغازی از یک خانواده و تعهدی بلند مدت که به ما فرصت رشد و پرورش صفت از خودگذشتگی و کنار گذاشتن منیت را می دهد و بیش از آنکه پیوندی فیزیکی باشد، پیوندی روحی و احساسی است.
با این حال، این تصمیم زمانی باید گرفته شود که اطلاعات، دانسته ها و پختگی ما در برابر بزرگی این تصمیم کافی باشد. تصمیم های اندکی مانند ازدواج در زندگی ما هستند که با وجود مهم بودنشان سر تا سر عمر ما را تحت تاثیر قرار می دهند.
با این حال، متاسفانه بیشتر مردم، زمان و هزینه زیادی را صرف یک مراسم عروسی عالی می کنند تا یک ازدواج عالی! ازدواج اغلب موجب ایجاد حس شادی در اکثریت می شود اما با این وجود، چالش های عمیقی را هم، همراه خود دارد که نحوه مدیریت زوجین، ادامه دار بودن رابطه و یا بر هم خوردن آن را تعیین خواهد کرد.
مشاوره ازدواج و هدف اصلی آن
مشاوره ازدواج یا مشاوره پیش از ازدواج، شکلی از زوج درمانی و فرآیندی مشاوره ای است که پسر و دختر قبل از اتخاذ تصمیم نهایی درباره ازدواج با یکدیگر، به منظور ارزیابی تطابق و هماهنگی خود در زندگی مشترک و بررسی مسائل مختلف مربوط به زندگی زناشویی خود، از آن بهره می برند.
هدف اصلی مشاوره ازدواج، ارائه راهنمایی و پشتیبانی به زوجین در مراحل تصمیم گیری قبل از ازدواج است. در این فرآیند، روانشناس و مشاور، به زوجین کمک می کند تا درک بهتری از خود و یکدیگر داشته باشند، ارزش ها، اولویت ها، اهداف و انتظاراتشان را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده و به بررسی و حل مسائل مربوط به ارتباط متقابل، ارتباطات خانوادگی، نقش وظایف متقابل، مسائل مالی، برنامه ریزی زندگی مشترک و سایر جنبه های مربوطه بپردازند.
فواید مشاوره ازدواج
۱-تصمیم گیری واقع بینانه
در اکثر ازدواج ها، زوجین نسبت به تاثیر این تصمیم مهم بر زندگی آینده خود، توجه لازم را ندارند. در واقع عدم آگاهی و شناخت، باعث می شود که فرد با رؤیاپردازی های غیرواقعی، در آینده دچار یأس و افسردگی شود. در مشاوره ازدواج، تاثیرات واقعی ازدواج بر آینده شما بررسی می شود تا بتوانید تصمیم واقع بینانه تری بگیرید.
۲-آشنایی با اصول ازدواج
در مشاوره ازدواج، روانشناس اهمیت اصول پایه ای ازدواج از قبیل: هدف از ازدواج، تعهد، صداقت، وفاداری، اعتماد، ارتباط صحیح، احترام متقابل، شریک شدن قسمتی از زندگی، برابری، حمایت عاطفی، صمیمیت، محبت و … را بیان می کند. هر فردی باید با این اصول آشنایی داشته باشد و آنها بیاموزد؛ بنابراین شرکت در مشاوره ازدواج، به نفع هر دو طرف است.
۳-برنامه ریزی برای بعد از ازدواج
یک ازدواج موفق، مستلزم داشتن چشم اندازی مشترک برای آینده است. در واقع نداشتن برنامه و هدف برای زندگی جدید، یکی از بزرگترین معضلات زندگی مشترک محسوب می شود.
مشاوره ازدواج، افراد را تشویق می کند تا در مورد اهداف بلندمدت خود مانند برنامه های شغلی، سبک زندگی و تشکیل خانواده صحبت کنند. این امر به نحوه مدیریت استرس در رابطه، همسو کردن دیدگاه ها برای رسیدن اهداف و ایجاد زندگی رضایت بخش کمک می کند.
۴-شناخت بهتر
در مراسم های خانوادگی پیش از ازدواج مثل جلسه خواستگاری، معمولا خجالت و حجب و حیا مانع می شود تا خود واقعیمان را به طرف مقابل و همچنین خانواده وی معرفی کنیم.
همین حیا و خجالت، باعث می شود تا دو خانواده، شناخت درستی از یکدیگر نداشته باشند و در آینده وقتی با اختلاف نظرات یکدیگر آشنا می شوند، زمینه مناقشات و اختلافات خانوادگی تقویت می شود.
مشاوره ازدواج کمک می کند تا بدون هیچ تعارف و سانسوری، خود واقعیتان باشید و مشاوران نیز با بررسی و آنالیز دقیق افکار شما درباره ازدواج، طرف دیگر را از واقعیت های وجودی شما آگاه می سازند و به شما و طرف دیگر کمک می کنند تا با آگاهی بیشتری تصمیم به ازدواج بگیرید.
روانشناس، در جلسات فردی و زوجی مشاوره ازدواج، احساسات، رفتارها و منطق هر دو طرف را به خوبی بررسی و ارزیابی می کند. این امر به شناخت بهتر شباهت ها و تفاوت های رفتاری و اخلاقی زوج ها کمک می کند. مشاوره ازدواج به شما کمک می کند تا زوایای پنهان اما مهم زندگی مشترک آینده خود را کشف کنید.
۵-بررسی میزان انتظارات
قبل از شروع زندگی مشترک، باید به این موضوع فکر کنید که چه انتظاری از همسر خود دارید و او چه انتظاری می تواند از شما داشته باشد. آیا در مورد نقش ها و مسئولیت ها، آرزوهای شغلی، تنظیم خانواده و سایر اهداف زندگی اطلاعات کافی دارید؛ آیا دقیقا می دانید از زندگی و همسر آینده خود چه می خواهید.
۶-تقویت رابطه عاطفی و ارتباط سازنده
یکی از مهمترین اهداف مشاوره ازدواج، تقویت ارتباط سازنده بین دو طرف است. در این جلسات، شما یاد می گیرید که چگونه افکار و احساسات خود را به طور موثرتری بیان کنید و به درک عمیق تری از نیازها و خواسته های یکدیگر برسید.
در این جلسات، زوج ها با شناخت ارزش ها، باورها و اهداف یکدیگر، ارتباط عمیق تری با هم ایجاد می کنند. این امر، پایه ای محکم برای رابطه عاطفی قوی تر، ازدواج پایدار و رضایت بخش ایجاد می کند.
۷-تقویت مهارت های ارتباطی
بهبود ارتباط بین زن و شوهر، یکی از محورهای اصلی مشاوره ازدواج است. هر چقدر مهارت های ارتباطی شما قوی تر باشد، به همان اندازه می توانید یک ارتباط سازنده با شریک زندگی خود داشته باشید. این مهارت ها، طیف گسترده ای دارند که برای مثال می توان به مهارت های گفتگو و گوش دادن فعال اشاره کرد.
مهارت گفتگو به شما یاد می دهد که چگونه احساسات و افکار خود را روشن و واضح برای همسرتان بیان کنید. این مهارت به شما می آموزد که چگونه و از چه کلمات و اصطلاحاتی برای انتقال پیام و خواسته خود استفاده کنید، بدون اینکه باعث سوء تفاهم و رنجش همسرتان شوید یا خود را محکوم به تحمل چیزی کنید.
در مهارت گوش دادن فعال نیز یاد می گیرید که چگونه بدون قضاوت و با تمرکز به حرف های همسرتان گوش کنید. این مهارت باعث می شود تا پیش داوری نداشته باشید و جانبداری نکنید.
۸-شناسایی و حل تعارضات
اختلاف نظر در هر رابطه ای وجود دارد و نمی توان از آن اجتناب کرد؛ اما چیزی که اهمیت دارد، نحوه برخورد با این تعارضات است. مشاور به شما کمک می کند تا زمینه های بالقوه تعارضات را در مواردی همچون امور مالی، تقسیم کارها، مسئولیت ها و… شناسایی کنید. در این صورت می توانید استراتژی هایی برای مدیریت موثر‌تر این مسائل در نظر بگیرید تا احتمال بروز اختلافات در آینده کاهش یابد.
برای اینکه ازدواج موفقی داشته باشید باید یاد بگیرید که مشکلات احتمالی را به درستی مدیریت کنید. مشاوره ازدواج، به راهکارهای حل تعارضات می پردازد و به شما می آموزد که چگونه اختلافات را به روشی موثر حل کنید.
۹-افزایش صمیمت و اعتماد
در جلسات مشاوره ازدواج، در مورد خواسته ها، مرزها و انتظارات هر دو طرف صحبت می شود و این امر، به ایجاد همدلی، اعتماد عمیق تر و صمیمیت بیشتر زوجین کمک می کند.
ایجاد و حفظ صمیمیت عاطفی در ازدواج، به معنای برقراری ارتباط عمیق و صادقانه بین همسران است. این صمیمیت به عنوان پایه ای برای ارتباطات موثر، اعتماد و ایجاد ارتباطات عاطفی قوی و پایدار در زندگی زناشویی عمل می کند.
محتوای جلسات مشاوره ازدواج
۱-بررسی آمادگی اولیه برای ازدواج
در مشاوره قبل از ازدواج، ابتدا آمادگی زوجین برای این تصمیم بزرگ و سرنوشت ساز بررسی می شود؛ مثلا اینکه آیا فرد آمادگی لازم برای ازدواج را دارد یا خیر؟ آیا ترس از ازدواج در زوجین وجود دارد یا خیر؟
۲-بررسی تفاوت ها و اختلاف ها
در مرحله بعد، مشاور به بررسی ویژگی های شخصیتی طرفین و تفاوت ها و اختلافات بین آنها می پردازد و طرفین را از این چالش ها آگاه می کند و در نهایت چگونگی رویارویی با این مشکلات و اختلافات را به زوجین آموزش می دهد تا از بروز مشکلات حاد و جدی در زندگی مشترک آینده جلوگیری شود. در این قسمت به برخی از اختلافات احتمالی موجود بین زوجین اشاره می کنیم:
الف) اختلاف در ویژگی های شخصیتی
ویژگی های شخصیتی و رفتاری بسیار زیادی وجود دارد که می تواند بر زندگی مشترک زوجین تاثیر منفی بگذارد. برخی از این ویژگی های شخصیتی باید در طرفین یکسان باشد تا بتوانند با یکدیگر ازدواج کرده و زندگی خوبی داشته باشند و الا باعث می شود در آینده مشکلات جدی مانند طلاق عاطفی به وجود آید.
مثلا اگر یکی برون گرا و دیگری درون گرا باشد، فرد درون گرا تمایل به تنهایی دارد و از شرکت در جمع های مختلف بیزار است و فرد برون گرا از تنهایی گریزان است و تمایل به شرکت در جمع های شلوغ و مهمانی را دارد؛ یا مثلا ممکن است یکی از طرفین اهل پس انداز و خرج کمتر در زندگی باشد و دیگری اهل بریز و بپاش و ولخرجی.
ب) اختلاف طبقاتی
اختلاف طبقاتی از جمله مواردی است که در ازدواج، بسیار چالش زاست و در مشاوره قبل از ازدواج، طبقه اجتماعی طرفین با توجه به شغل و درآمد آنها، مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. تحقیقات نشان می دهد که هرچه اختلاف طبقاتی طرفین زمان ازدواج کمتر باشد، زوجین زندگی موفق تری را تجربه خواهند کرد.
ج) اختلاف قد
اختلاف قد، امری سلیقه ای است اما در کشور ما ایران، بسیاری از افراد بر این باورند که قد مرد می بایست از زن بلند تر باشد. اگر زن و مرد هم قد باشند یا زن قد بلند تر از مرد باشد، برای بسیاری چالش برانگیز است. عدم توجه به این موضوع، می تواند مشکلاتی در زندگی زوجین ایجاد کند. مشاور می کوشد تا راهکار مناسب برای حل این گونه مشکلات را به شما آموزش دهد.
د) اختلاف در میزان تحصیلات
نتایج تحقیقات نشان می دهد زوجینی که میزان و سطح تحصیلات مشابه و یا نزدیک به یکدیگر دارند، در زندگی زناشویی خود، کمتر دچار اختلاف شده و احتمال وقوع طلاق در آنها، اندک است.
در صورتی که اختلاف میزان تحصیلات در طرفین زیاد باشد، ممکن است در زندگی آینده مشکلاتی برای زوجین به وجود آید. مشاور می کوشد تا طرفین را از این مشکلات آگاه کرده و چگونگی حل این مشکلات را به آنان بیاموزد.
ه) اختلاف در عقاید مذهبی
هر فردی عقاید مذهبی خود را دارد. به طور کلی، افرادی که با عقاید مذهبی مشابه با یکدیگر ازدواج می کنند، زندگی موفق تری نسبت به زوجین با عقاید مذهبی متفاوت دارند.
گاهی اختلافات عقیدتی و مذهبی آن قدر زیاد می شود که ممکن است زندگی مشترک آینده طرفین را تهدید کند و حتی خانواده طرفین را تحت شعاع قرار دهد. در صورت وجود این گونه اختلافات، مشاوره ازدواج به شما کمک می کند تا بهترین تصمیم را بگیرید.
۳-برخی پرسش ها در مشاوره ازدواج
مشاور ممکن است با توجه به شرایط شما و انتظاراتی که از ازدواج دارید، برایتان سوالات اختصاصی در نظر بگیرد؛ اما به طور کلی سوالات مشاوره ازدواج شامل موارد زیر است:
۱-در مورد پس انداز پول و سرمایه گذاری چه نظری دارید؟
2-چقدر پس انداز دارید؟ آیا بدهی دارید؟
3-بودجه ماهانه شما چقدر است؟
4-می خواهید امور مالی خود را چگونه مدیریت کنید؟ جدا، مشترک یا ترکیبی از هر دو روش؟
5-چه احساسی نسبت به خرج کردن پول دارید؟ آیا عادت های شما در زمینه خرج کردن، با یکدیگر سازگار است؟
6-آیا به فرزندآوری تمایل دارید؟
7-دوست دارید چند فرزند داشته باشید؟
8-می خواهید از چه زمانی تلاش برای بارداری را شروع کنید؟
9-چگونه فرزندان خود را تربیت خواهید کرد؟
10-اگر در باردار شدن مشکل داشته باشید چه می کنید؟ آیا آمادگی فرزندخواندگی را دارید؟
11-رابطه جنسی چقدر برای شما مهم است؟ انتظارات شما در مورد رابطه جنسی چیست؟
12-چگونه مشکلات مربوط به رابطه جنسی را با یکدیگر مطرح خواهید کرد؟
13-چه ویژگی های مثبتی را در طرف مقابل خود می بینید؟
14-برای چه چیزی در رابطه خود ارزش قائل هستید؟
15-رابطه شما با خانواده تان چگونه است؟ چگونه با خانواده همسرتان ارتباط برقرار خواهید کرد؟
16-دوست دارید همسرتان چگونه عشق و علاقه خود را ابراز کند؟
17-نظر شما در مورد تقسیم کارهای خانه چیست؟
18-چگونه با مشکلاتی که قابل حل کردن نیستند برخورد می کنید؟
19-چگونه بین شغل و زندگی خانوادگی خود تعادل برقرار می کنید؟
20-انتظارات یا مرزهای شما در مورد روابط خارج از ازدواج از جمله رابطه با دوستان یا همکاران چیست؟
21-انتظار دارید به عنوان یک زوج متاهل چگونه با دوستان خود تعامل داشته باشید؟
22-چرا ازدواج برای شما مهم است؟
23-ازدواج و تعهد برای شما چه معنایی دارد؟
24-خیانت برای شما چه معنایی دارد؟
25-چه احساسی نسبت به دین دارید؟ اعتقادات مذهبی یا معنوی چقدر برای شما مهم هستند؟
26-از همسر خود چه انتظاری دارید؟
27-چگونه از همسر خود حمایت می کنید؟ اگر تصمیم بگیرید بچه دار شوید، چگونه از فرزندانتان حمایت می کنید؟
28-آیا با سبک زندگی شریک زندگی خود (رژیم غذایی، ورزش، عادت های خواب، فعالیت ها، سرگرمی ها و…) موافق هستید؟
29-چگونه همسر خود را در تصمیم گیری های شخصی یا مهم، مشارکت می دهید؟
30-انتظار دارید چقدر با یکدیگر وقت بگذرانید؟ چگونه اوقات فراغت خود را با هم یا به صورت جداگانه سپری خواهید کرد؟
31-ازدواج شاد و رضایت بخش را چگونه تعریف می کنید؟
32-برای ازدواج از چه کسی الگوبرداری می کنید؟ زندگی مشترک چه کسی را تحسین می کنید؟ چرا؟
وظیفه عمومی مشاورین در مشاوره ازدواج
۱-گوش دادن به زوجین
یکی از مهمترین وظایف مشاور ازدواج، گوش دادن به زوجین است. برخی از زوجین به دلیل اینکه نمی توانند به خوبی مشکلات خود را بیان کنند، دچار تنش های زیادی هستند. اگر در یک جلسه درمانی، هم مرد و هم زن بتوانند به راحتی و با آرامش خاطر، مشکلات خود را بیان کنند، بسیاری از قطعات پازل که باعث بروز مشکلات در میان زن و مرد می شوند، مشخص خواهند شد.
۲-شناسایی موانع و مشکلات میان زوجین
پس از اینکه مشاور ازدواج به خوبی به صحبت های زوجین گوش داد، نوبت به شناسایی موانع و مشکلات میان زوجین می رسد. این کار، نیاز به چندین جلسه درمانی دارد و حتی ممکن است لازم باشد تا هر یک از طرفین در جلسات مشاوره مجزا شرکت کنند. گاهی اوقات منشاء مشکلاتی که در میان زوجین وجود دارد، به گذشته و دوران کودکی آنها باز می گردد.
۳-تشخیص مشکلات و ارائه راه حل های درمانی
وظیفه مشاور ازدواج، شناسایی مشکلات است. ممکن است برای تشخیص مشکل میان زوجین، چندین جلسه مشاوره نیاز باشد. حتی در برخی از موارد، در هر جلسه یک مشکل جدید با منشاء متفاوت توسط مشاور کشف می شود که نیاز به توجه و بررسی دقیق دارد.
پس از بررسی مشکلات، نوبت به طرح راه حل ها می رسد. راه حل ها باید بر اساس مشکلات و ویژگی های هر فرد ارائه شوند و روش درمانی ارائه شده برای یک زوج با روش درمانی پیشنهادی برای زوج دیگری، متفاوت است.
۴-هماهنگی و یا ارجاع زوجین به متخصصین دیگر
در اکثر موارد، مشکلات زوجین با همین جلسات مشاوره ازدواج قابل درمان کرد؛ اما در برخی موارد، لازم است تا به تشخیص مشاور، مراجعان به متخصصین دیگر مانند روانپزشک، کارشناس تغذیه، متخصص ناباروری و … ارجاع داده شوند.
چالش های مشاوره ازدواج
مشاوره ازدواج با وجود اهمیت، ضرورت و فواید مهمی که در فرایند تصمیم گیری برای ازدواج دارد، با چالش هایی نیز همراه است که به مهمترین آنها اشاره می کنیم:
۱-هزینه
با توجه به وضعیت فعلی اقتصاد و معیشت خانواده ها، پرداخت هزینه مشاوره ازدواج برای بسیاری از آنها دشوار است؛ اما باید توجه داشت که مشاوره ازدواج، یک سرمایه گذاری گرانبها و ارزشمند برای زندگی مشترک آینده و سلامت روان زوجین است و علاوه بر تقویت روابط آنها، موجب تقویت حس قدرت و اعتمادشان در دنبال کردن اهداف مورد نظر زندگیشان می شود.
۲-ترس از ندانسته ها و ناگفته ها
مشاور در طول برگزاری جلسات مشاوره ازدواج ممکن است با چالش های فراوانی روبرو باشد، برای مثال ممکن است در ابتدا یکی از زوجین، از شرکت در جلسات مشاوره ازدواج اجتناب کند و نتواند ترس و اضطرابی که به دلیل بیان مسائل ناگفته که قرار است مطرح شود را تحمل کنند، بدیهی است در مشاوره ازدواج، قرار است موضوعات و مسائل حساس و مهمی مطرح بشود.
۳-جریحه دار شدن احساسات
یک مشاور و روانشناس خوب، با ایجاد محیطی امن در جلسات مشاوره ازدواج، این حس را به مراجعان خود می دهد که به دور از قضاوت، در مورد عقایدشان صحبت کنند. اما بیان افکار و احساسات گاهی می تواند موجب جریحه دار کردن احساسات و ایجاد یک تعارض در رابطه شود.
صداقت در بیان انتظاراتتان، نگرانی و شک هایتان و اهداف آینده تان، شاید موجب تعارضی کوتاه مدت شود، اما این پایان راه نیست و شما مانند بسیاری از زوجین می توانید از این مسیر عبور کنید و با کمک مشاور، رابطه تان را دائمی و قوی تر کنید.
چند نکته پیرامون مشاوره ازدواج
۱-دو نفری که برای مشاوره ازدواج مراجعه می کنند، باید با شفافیت و صداقت کامل مسائل خود را با مشاور در میان بگذارند تا بهترین نتیجه را از مشاوره ازدواج بدست آورند.
۲-هدف از مشاوره ازدواج فقط و فقط ارتقای سطح آگاهی طرفین، ارزیابی معیارهای انتخاب و تصمیم گیری آنها، روشن سازی نقاط مورد اختلاف و بررسی دیدگاه های طرفین است و مشاور به هیچ عنوان حق تصمیم گیری و اعمال نظر شخصی خود مبنی بر تایید یا رد ازدواج را ندارد.
۳-اگر بیماری خاصی دارید و داروی خاصی مصرف می کنید یا زمینه ژنتیکی برای ابتلا به بیماری های خاص را دارید، بهتر است این مسئله را در طول جلسات مشاوره ازدواج با مشاور خود در میان بگذارید.
۴-اگر در رفتارهای شریک زندگیتان به موارد خاصی برخورد نمودید که با فرهنگ و آداب و رسوم شما تناسبی نداشت، بهتر است آن را با مشاور خود در میان بگذارید.
نتیجه گیری
مشاوره ازدواج، شکلی از زوج درمانی و فرآیندی مشاوره ای است که پسر و دختر قبل از تصمیم نهایی درباره ازدواج با یکدیگر، به منظور ارزیابی ابعاد مختلف زندگی مشترک آینده خود و دریافت راهنمایی و پشتیبانی پیرامون آن، به روانشناس مراجعه می کنند. در جلسات مشاوره ازدواج، ویژگی های شخصیتی، اخلاقی و تفاوت های طرفین، مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد و در صورت پیش بینی اختلافات شدید در زندگی مشترک آینده، به آنها اعلام می شود که ازدواجشان پرخطر (های ریسک) است.
گردآوری و تنظیم: حسین فاضلی
منابع اقتباس: تبیان؛ کلنیک روانشناسی انتخاب نو؛ ایمپو پلتفرم حوزه سلامت زنان؛ درمانکده؛ وبسایت دکتر شقایق درویشی
