سید احمد خوانساری(ره)

ولادت

حاج سید احمد خوانساری فرزند سید یوسف و نوه سید حسن معروف به «میرزا بابا» امام جمعه خوانسار که نسب شریفشان با سی واسطه به حضرت امام موسی بن جعفر (ع) می رسد. از مراجع بنام جهان تشیّع و اساتید معروف حوزه ها بود. سید احمد، در ۱۸ محرم ۱۳۰۹ ق. در شهر خوانسار، در خانواده ای روحانی دیده به جهان گشود. پدرش سید یوسف از فقها و علمای معروف خوانسار بود.

تحصیلات

وی تحصیلات خود را در اصفهان نزد آیت الله ملا حسین علی تویسرکانی به پایان برد و به خوانسار مراجعت کرد و به تبلیغات دینی و افاضات روحی اشتغال ورزید.

اساتید

ایشان مقداری از ریاضیات و علوم مقدماتی و سطح را در زادگاه خویش از محضر علمای بزرگ آن سامان، چون: برادر والامقام خود آیت الله سید محمّد حسن (متوفای ۱۳۳۷ ق) و نیز شوهر خواهرشان آیت الله سید علی اکبر خوانساری فرا گرفت. سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان مهاجرت نمود و در آن شهر از محضر آیات: سید محمّد صادق اصفهانی «خاتون آبادی» و ملا عبدالکریم گزی و میرزا محمّد علی تویسرکانی، خارج فقه و اصول خواند. سپس در اراک در ابحاث فقه و اصول آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی شرکت جست و نهایت استفاده را نمود.

 اقامت در قم

بعد از این که آیت الله حایری (ره) به قم آمد و حوزه علمیه را تأسیس نمود، مردم اراک از ایشان تقاضا نمودند که خوانساری به جای ایشان اقامه جماعت کند و امور دینی مردم را اداره نماید. آیت الله حایری هم با این تقاضا موافقت کرد.

آیت الله شیخ محمّد علی اراکی نقل فرموده بودند که: حایری تقریباً بعد از شش ماه از عزیمت شان به قم در جلسه ای فرمودند که: ما می خواستیم آقای سید احمد خوانساری اعلم علمای شیعه باشد و لکن ایشان قناعت کردند که اعلم علمای اراک باشند. به مجرد این که خوانساری این قضیه را شنیده و متوجه شدند که رضایت حایری در این است که ایشان در قم باشند، همان روز عازم قم شده و در این شهر اقامت گزید.

وی دروس حکمت را از محضر حکیم متأله میرزا علی اکبر حکمی یزدی «تجلّی» بهره مند شد. خوانساری پس از دو ماه از ورودشان به قم، آیت الله حایری محل اقامت نماز جماعت خود را ـ در مدرسه فیضیه ـ به ایشان تفویض کرد، و در اولین نماز جماعت هم شرکت جست و به ایشان اقتدا نمود.

خوانساری در مدتی که در حوزه مقدسه قم توقف داشت، از احترام خاصی برخوردار بود، و از مدرسان و فضلای بزرگ حوزه به شمار میرفت. و علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول، از مدرسان فلسفه و ریاضیات نیز شمرده می شد.

 اقامت در تهران

در رابطه با عزیمت ایشان به تهران، علامه شیخ آقابزرگ تهرانی (ره) می نویسد: در محرم ۱۳۷۰ ق. که علامه حاج یحیی سجادی وفات کرد،
اهالی تهران از آیت الله بروجردی تقاضا کردند که: شخصیت با کفایتی را به تهران اعزام دارند تا در مسجد حاج سید عزیزالله، اقامه نماز کرده و به امور دینی مردم بپردازد. آیت الله بروجردی، ایشان را به تهران فرستاد.

خوانساری تا آخر عمر پُر برکتش در مسجد سید عزیزالله تهران به اقامه نماز جماعت و تدریس خارج فقه مشغول بود و عمر پُر ثمر خود را در خدمت به اسلام و حوزه های علمیه سپری نمود. آیت الله سید عبدالله شبستری جزو ملازمان خاص ایشان بود و سال ها از درسشان بهره مند شده اند.

 مرجعیت

بعد از وفات مرجع کبیر آیت الله بروجردی (ره)، جمع کثیری از مردم ایران و برخی از کشورهای دیگر، به ایشان رجوع کرده و از ایشان تقلید نمودند. شهرت علمی اش بر کسی پوشیده نبود و همواره فقهای نجف نیز احترام خاصی برایش قایل بودند.

تألیفات

از تألیفات ایشان می توان به عناوین زیر اشاره کرد:

۱ ـ العقاید الحقه، در علم کلام.

۲ ـ جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، که فقه استدلالی منقّح و
مهذّبی است و جامع بین وجازت لفظ و دقت و تحقیق در مطالب می باشد، در
هفت جلد.

۳ ـحاشیه بر عروه الوثقی.

۴ ـحاشیه بر مناسک حج (اثر شیخ انصاری).

۵ ـرساله عملیه، به زبان های فارسی و عربی.

۶ ـرساله مناسک حج.

وفات

سرانجام این عالم بزرگوار پس از ۹۶ سال عمر با عزت و عزلت، بر اثر کسالت در اولین ساعات بامداد روز شنبه ۲۷ ربیع الثانی ۱۴۰۵ ق. مطابق با ۲۹ دی ۱۳۶۳ ش. در پی بیماری ندای حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت. ارتحالش عالم اسلام و حوزه های علمیه را عزادار ساخت.مردم مسلمان تهران که از ارتحال این عالم جلیل القدر اطلاع حاصل کردند، اطراف بیت ایشان اجتماع کرده، و به سینه زنی و عزاداری پرداختند. سپس با احترام فراوان و شرکت گسترده در تشییع، پیکر پاکش، جهت خاکسپاری به شهر قم انتقال یافت و بعد از تشییعی کم نظیر، با شرکت مراجع تقلید و علما و طلاب حوزه علمیه و کلیه طبقات، حضرت آیت الله گلپایگانی بر جنازه اش نماز گزارد و در حرم حضرت فاطمه معصومه (س) در قم مقدس به خاک سپرده شد. روحش شاد.