سازمان دینی و مقامهای دینی در آیین شینتو

اشاره:

دین مردم ژاپن مجموعه‌ای است از اعتقادات باستانی که از انیمیسم یا پرستش ارواح، نشأت گرفته است و این دین تا پیش از قرن ششم میلادی نامی نداشت و از آن قرن به بعد برای مقابله با طریقه‌ای بودایی که به تازگی در ژاپن رواج گرفته بود. بنام شین تو (راه خدایان) خوانده شد. این نوشته از سازمانهای دینی این آیین سخن گفته است.

دین شینتو بر خلاف اکثر مذاهب و ادیان دیگر، هیچ بنیانگذاری ندارد، لکن دارای کتاب‌های مقدسی بنام‌های «کوجیکی» و «هونجی» می‌باشد.(۱) همه مردم ژاپن از لحظه تولدشان شینتو می‌‌باشند. این دین در اساس ترکیب و مخلوطی از انواع و اقسام روحیات، نگرشها و تفکراتی است که در زندگی مردم ژاپن و نحوه برخوردشان با جهان خارج به صورت ضروریات در آمده‌اند.

سو کیوا ونو می‌گوید: دین شینتو یک اعتقاد شخصی به کامی که به معنای ارواح مردگان است، می‌باشد و هم یک زندگی اجتماعی بر مبنای طرز فکر کامی است. چیزی که در طی قرون و اعصار از بهم پیوستن و تداخل تأثیرات نژادی و فرهنگی گوناگون اعم از بومی یا خارجی، که جملگی در هم رفته و تحت نظارت خاندان سلطنتی صورت واحدی پیدا کرده‌اند به وجود آمده است.(۲)

در دین شینتو خانواده، مرکز دین است خانه و مسکن خانواده، معبد است و در مقابل ارواح نیاکان باید دعا کرد و هدایا تقدیم نمود.(۳)

همانطور که در آیین شینتو از بدو ظهور تا امروز تحولاتی صورت گرفته در نحوه اداره این آیین نیز تحولاتی رخ داده و از آنجا که در این آیین امپراطور نیز جنبه الهی داشته و مورد پرستش قرار می‌گرفت، لذا امور دینی در ژاپن گاه بر عهده امپراطوران بوده و خود آنها افرادی برای تصدی این امر انتخاب می‌کردند و گاه مردانی بنام شوگونها متصدی امور دینی می‌شدند.(۴) و در زمانی که امپراطور در رأس امور دینی واقع بود او را از نژاد خدایان می‌دانستند و هیچ ملتی را با ملت ژاپن از حیث نژاد برابر نمی‌دانستند.(۵)

بعد از آنکه حکومت ژاپن از دخالت در امور دینی کنار رفت و آن دستگاه صورت دینی و مذهبی خالص به خود گرفت، غالب مردم از روی عقیده و ایمان به آن علاقه مند شدند و در هر خانه و خاندان برای آن کانون مرکزی به وجود آوردند که آن را «کامی ـ دانا» می‌نامند.(۶)

انجمنها و مجامع ملی و محلی در هر گوشه و کنار برای حفظ و حمایت از معابد تشکیل شد و منابع و عایدات جدیدی از راه هدایا و نذورات گرد آمد. کشیشان (روحانیون دین شینتو) گروهی برای انجام مراسم دینی در معابد موظف شدند و گروهی برای تعلیم دین به افراد به کار گمارده شدند.(۷) با این که دین شینتو آئین رسمی و ملی ژاپنیان است و همیشه از سوی حکومت و اجتماع حمایت می‌شده در هر محلی ایزد کرده‌ای داشته است. اما هرگز به سطح یک سازمان کلیسای دولتی همسان مسیحیت نرسید(۸) و از این رو است که امروز ژاپنی ها با وجود اعتقاد به شین تو می‌توانند به آئین دیگری نیز معتقد شده و عمل نمایند.

اما در کل باید گفت: آئین شینتو نیز برای خود سازمانی داشته و دارد. امروزه بیش از ۸۰۰ فرقه از این آئین جدا شده و هر کدام بنحوی برای مذهب خود تبلیغ می‌کنند که همگی در راستای اساس آئین شینتو می‌‌باشند لذا زیارتگاههایی برای آئین شینتو ایجاد نموده‌اند که کاهنان این دین به منظور انجام مراسم و آداب دینی و در نتیجه اطمینان از حفظ روابط حسنه بین دنیای کامی (خدایان) و جهان انسانها، استفاده می‌کنند.

در اوایل منصب روحانی یک مقام موروثی بود، اما این سنت در سال ۱۸۶۸ م منسوخ گردید و همه روحانیون شینتویی به صورت کارمندان دولت در آمدند و زیر نظر وزارت کشور فعالیت نمودند و پس از جنگ جهانی دوم، کشیشان به صورت شهروندان خصوصی که در استخدام یک معبد خاص بودند در آمدند.

روحانیون دین شینتو آموزش خود را به یکی از سه صورت زیر می‌بینند:

۱. یا این که به دانشگاه مذهبی کوکوگاکویین در توکیو می‌روند

۲. یا این که به یکی از حوزه‌های علوم دینی می‌پیوندند

۳. یا این که آموزش های دینی لازم را بسادگی از یک فرد روحانی قبل از خود فرا می‌گیرند.(۹)

بنابراین آئین ژاپنی‌ها امروزه در معابد سازماندهی شده و هر معبد تعدادی از افراد را برای ترویج و انجام مراسم دینی به استخدام خود می‌آورند و این معابد همچنین سلسله مراتب دارد معابد بزرگ ملی موسوم به معبد ایزه در جنوب ژاپن و بزرگترین معابد شینتو یعنی گور خدای آفتاب (آما تراسو) وجود دارد.(۱۰) امور دینی و سازمان دینی بر عهده روحانیون است و به همین خاطر بعد از این که دولت از امور دینی کنار کشید، دستور العملی بدین مضمون صادر شد که «هر گونه سرپرستی، حمایت، تبلیغ و گسترش، کنترل و اشاعه‌ دین شینتویی توسط حکومت های محلی، منطقه‌ای و محلی ژاپن و یا مقامات دولتی، زیر دستان … بکلی قدغن بوده و باید بی درنگ متوقف شود».(۱۱)

در سال ۱۹۴۶ م «انجمن معابد شینتویی» تأسیس گردید. از تمام معابد دعوت به عمل آمد که در این انجمن شرکت نمایند که بیش از ۸۰۰۰۰ معبد این دعوت را پذیرفتند. این انجمن را مجمع مشاورینی که از سازمانهای منطقه‌ای شینتویی تشکیل یافته، اداره می‌کند. ایشان از بین خود یک نفر را به مقام دبیر کل اداری مجمع انتخاب می‌کنند که مسئول تمام تصمیم گیریهای مهم است. در سطح محلی، معابد را کشیشان محلی و کمیته‌ای از اهالی محل که در آن معبد عبادت می‌کنند، اداره می‌کنند و دانشگاه کوکاگاکویین هم که تنها دانشگاه شینتویی در سرتاسر ژاپن می‌باشد با انجمن معابد شینتویی یاد شده همکاری نزدیکی دارد.(۱۲)

بنابراین آیین شینتو امروزه در ژاپن توسط سازمانی بنام (انجمن معابد شینتویی) اداره می‌شود و سایر معابد زیر نظر این انجمن که بصورت انتخابی ریاست آن را انتخاب می‌کنند، تعیین می‌شود و روحانیون هم سلسله مراتب دارد و بر اساس اهمیت معابد و بزرگی آنها کار می‌کنند.

پی نوشت:

1. ایزدپناه، مهرداد، آشنایی با ادیان چین و ژاپن، تهران، انتشارات محور، ۱۳۸۱، ص ۷۹.
2. ریچارد بوش، جهان مذهبی (ادیان در جوامع امروز)، ترجمه عبد الرحیم گواهی، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، ج۲.
3. همان، ص ۸۴.
4. جان، ناس، تاریخ جوامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، انقلاب اسلامی، ۱۳۷۰، ص۴۰.
5. همان، ص ۴۳۱.
6. همان، ص ۴۴۳.
7. همان، ص ۴۳۷.
8. ماسه هارو آنه ساکی، دین شینتو، ترجمه: ع. پاشایی، مجله هفت آسمان، سال دوم، ۱۳۷۶، شماره پنجم، ص۷۳.
9. ریچارد، همان، ص ۵۴۰.
10. رضایی، عبدالعظیم، تاریخ ادیان جهان، تهران، انتشارات علمی، ۱۳۸۰، ج۳، ص۲۵۰.
11. ریچارد، همان، ص ۵۴۹.
12. همان.

منبع: سایت اندیشه قم