محمد(صلی الله علیه وآله) خاتم پیامبران

حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) آخرین پیامبر الهی است. بعد از آن حضرت، پیامبر دیگری مبعوث نمی شود. پیامبر اسلام از آغاز دعوت، خود را خاتم پیامبران معرفی می کرد و به همین جهت مورد پذیرش مسلمانان قرار گرفت. موضوع خاتمیت در محیط اسلامی یک امر ضروری به شمار می رود و نیازی به اقامه برهان ندارد.

خاتمیت پیامبر اسلام، هم در قرآن آمده و هم در کتاب های حدیث; قرآن می فرماید:

محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست، لیکن فرستاده خدا و خاتم پیامبران است. خدا به همه چیز عالم است.[۱]

اگر «خاتم» را در این آیه به کسر تاء بخوانیم، چنان که بعضی قراء خوانده اند، به معنای پایان دهنده است و صراحت دارد که حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) آخرین پیامبر است. اما چنان چه به فتح تاء خوانده شود، به معنای چیزی است که با آن، چیزی ختم می شود. انگشتر و مُهر نیز به همین خاطر خاتم می گویند، زیرا در پایانِ نامه زده می شود و نشانه ختم آن است. با احتمال دوم نیز خاتم بودن پیامبر اسلام از آیه استفاده می شود، زیرا به عنوان مهری معرفی شده است که در پایانِ نامه رسالت می آید.

بنابراین بعد از او پیامبری مبعوث نخواهد شد. پس خاتمیت پیامبر اسلام، به خوبی از آیه مذکور استفاده می شود، چنان که مسلمانان صدر اسلام نیز همین معنا را می فهمیدند و در خاتمیت آن حضرت تردیدی نداشتند.

آیات دیگری نیز در این باره وجود دارد که نیازی به ذکر آنها نیست.

در مورد خاتمیت پیامبر اسلام احادیث فراوانی هم وجود دارد که در ذیل به نمونه هایی از آنها اشاره می شود:

سعدبن ابی وقاص از پدرش روایت کرده که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به علی(علیه السلام)فرمود:

تو نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسی هستی، جز این که بعد از من پیامبری نیست.[۲]

حدیث مذکور «حدیث منزله» نامیده می شود و به طرق متعددی در کتاب های شیعه و سنی نقل شده و بر عدم بعثت پیامبری بعد از پیامبر اسلام دلالت دارد.

از ابوهریره نقل شده است که گفت: پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود:

من برای همه مردم جهان مبعوث شده ام و با من نبوت خاتمه یافت.[۳]

ابوامامه از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل کرده که فرمود:

ای مردم! بعد از من پیامبری نمی آید و بعد از شما امتی نیست. پس خدای را پرستش کنید، نمازهای پنج گانه را به جای آورید، ماه رمضان را روزه بگیرید، حج خانه خدا را انجام دهید و زکات اموالتان را بپردازید تا نفوستان پاکیزه شود. از والیان امرتان نیز اطاعت کنید، تا داخل بهشت شوید.[۴]

امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود:

خدا پیامبر را در زمان فَترت فرستاد که در ارسال پیامبران فاصله افتاده بود و مردم در تنازع بودند. پس با فرستادن او رسالت را تمام کرد و وحی را خاتمه داد.[۵]

از این احادیث و مانند اینها استفاده می شودکه حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) خاتم پیامبران است و بعد از او پیامبری نیامده و نخواهد آمد. قبلاً نیز گفته شد که پیامبر اسلام از آغاز دعوت، خود را به عنوان خاتم انبیا معرفی می کرد و هر کس پیامبری او را می پذیرفت خاتم بودن او را نیز می پذیرفت. بنابراین اثبات خاتمیت پیامبر اسلام نیازی به دلیل جداگانه ندارد.

پی نوشت ها:

[۱] احزاب (۳۳) آیه ۴۰: (ما کانَ مُحَـمَّدٌ أَبا أَحَد مِنْ رِجالِکمْ وَلـکنْ رَسُولَ اللّهِ وَخاتَمَ النَّبِیینَ وَکانَ اللّهُ بِکلِّ شَیء عَلِـیما).

[۲] صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۸۷۰: سعدبن أبی وقاص، عن أبیه، قال: قال رسول الله صلّی الله علیه و آله لعلی(علیه السلام): «أنت منّی بمنزله هارون من موسی إلاّ أنّه لا نبی بعدی».

[۳] الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۹۲: عن أبی هریره أنّه قال: قال النبی(صلی الله علیه وآله): أرسلتُ إلی الناس کافّهً، و بی ختم النبیون.

[۴] وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۲۳: عن أبی أمامه، عن النبی(صلی الله علیه وآله) قال: أیها الناس! لانبی بعدی، و لا أمّه بعدکم، ألا فاعبدوا ربّکم، و صَلّوا خمسکم، و صوموا شهرَکم، و حجّوا بیتکم، و أدّوا زکاه أموالکم، طیبت بهانفوسُکم، و أطیعوا ولاه أمرکم تدخلوا جنّه ربّکم.

[۵] نهج البلاغه، خطبه ۱۲۹: قال أمیرالمؤمنین(علیه السلام): أرسَلَه علی حین فتره من الرسل، و تنازع من الألسن، فقضی به الرسل، و ختم به الوحی.