فضائل و مناقب و کرامات شیخ الائمه ، امام صادق (علیه السلام)

اشاره:

اما مناقب و صفات آن حضرت بیش از حد شمار است و عقل و فهم شخص آگاه و بصیر درباره انواع مناقبش حیران است تا آن جا که علوم سرشارى که به خاطر تقواى زیاد بر قلبش جارى بود، همه احکامى را که علل آنها براى کسى قابل درک نیست و علومى را که عقول از احاطه به حکم …

فضائل و مناقب و کرامات شیخ الائمه ، امام صادق (علیه السلام)

یکی از یاران امام صادق(علیه السلام) گفته با ایشان به سفر حج رفتم در بین راه زیر درخت خرماى خشکى نشسته بودیم. فرمود: اى نخل ما را از آنچه خداوند به عنوان روزى بندگانش در تو قرار داده است، بخوران! دیدم نخل پر از خرما شد و به طرف امام خم شد.

ابن طلحه مى گوید: (۱)

امام جعفر صادق(علیه السلام) از بزرگان و سادات اهل بیت(علیه السلام) است.

صاحب علوم کثیر، عبادت فراوان، اوراد دائم، زهد آشکار و تلاوت بسیار، معانى قرآن کریم را به دقت بررسى و از اقیانوس قرآن گوهرهاى ارزنده را استخراج مى کرد و نتایج شگفتى به دست مى آورد

و اوقاتش را به انجام طاعات گوناگون تقسیم مى کرد به گونه اى که از خود در آن باره حساب مى کشید.

دیدنش انسان را به یاد آخرت مى انداخت

و شنیدن سخنش باعث پارسایى در دنیا مى شد.

نتیجه پیروى از رهنمودهایش بهشت بود،

نور جمالش ‍ گواهى مى داد که او از سلاله نبوت است

و پاکیزگى اعمالش روشن مى ساخت که او از دودمان رسالت است.

گروهى از بزرگان مذاهب و دانشمندان برجسته آنها مانند یحیى بن سعید انصارى، ابن جریح، مالک بن انس، ثورى، ابن عیینه، ابوحنیفه، شعبه، ایوب سجستانى و دیگران از او حدیث نقل کرده اند و از دانشش بهره جسته اند. مى گوید: او چندین لقب دارد که مشهورتر از همه صادق است و از جمله آنها صابر، فاضل و طاهر مى باشد.

مناقب حضرت:

اما مناقب و صفات آن حضرت بیش از حد شمار است و عقل و فهم شخص آگاه و بصیر درباره انواع مناقبش حیران است تا آن جا که علوم سرشارى که به خاطر تقواى زیاد بر قلبش جارى بود، همه احکامى را که علل آنها براى کسى قابل درک نیست و علومى را که عقول از احاطه به حکم آنها قاصر است به او نسبت داده و از وى روایت کرده اند.گویند کتاب جفرى که در مغرب به پسران عبدالمؤمن به ارث رسیده، از جمله سخنان اوست. براستى که این خود منقبتى والا و در مقام فضایل، مرتبه بلندى است.

۱.روایتی از  ابن ابى حازم :

من در خدمت جعفر بن محمّد(علیه السلام) بودم ناگاه دربانش آمد و گفت سفیان ثورى پشت در است، فرمود: بگو بیاید. سفیان وارد شد، جعفر بن محمّد(علیه السلام) فرمود: اى سفیان تو کسى هستى که پادشاه در جستجوى تو است و من از پادشاه بر حذرم، بلند شو و از منزل محترمانه بیرون برو. سفیان عرض کرد: یک حدیث بفرمایید تا بشنوم و برخیزم. جعفر بن محمّد(علیه السلام) فرمود: ((پدرم از قول جدم براى من نقل کرد که رسول خدا (ص) فرمود: کسى که خداوند به او نعمتى داده، باید خدا را حمد و سپاس گوید و هر که دیرتر روزى اش را رساند، باید از خداوند طلب آمرزشى کند و هر که به او اندوهى رسید، باید بگوید: (( لا حول و لا قوه الا باللّه العلى العظیم )). همین که سفیان بلند شد، جعفر بن محمّد فرمود: سفیان این سه را فراگیر که بسیار مهم است.

سفیان مى گوید:

بر جعفر بن محمد(علیه السلام) وارد شدم در حالى که جامه اى از خز سیاه بر تن و عبایى از خز بر دوش داشت. با تعجب به آن حضرت نگاه مى کردم ! فرمود: «اى ثورى ! چه شده است که به ما نگاه مى کنى شاید تو از لباس ما در شگفتى؟ عرض کردم : یابن رسول الله این لباس شما و پدرانتان نیست، فرمود: اى ثورى ! آنها در زمان تنگدستى و نیازمندى بودند، به مقدار تنگدستى و نیازمندیشان عمل مى کردند و امروز هنگام فراوانى نعمت است. آنگاه آستین جامه را پس زد، زیر آن جامه پشمینه سفیدى نمودار شد که دامن و آستینش از دامن و آستین لباس رویى کوتاهتر بود، فرمود: اى ثورى! این لباس زیر را براى خداى تعالى و این لباس ‍ رویى را براى شما پوشیده ایم. آنچه براى خداست پنهان داشته ایم و آنچه براى شماست آشکار کرده ایم.»

هیاج بن بسطام مى گوید:

جعفر بن محمد(علیه السلام) بقدرى دیگران را اطعام مى کرد که براى خانواده خویش چیزى نمى ماند و همواره مى فرمود: «کار نیک به کمال نمى رسد مگر به سه چیز: تأخیر نینداختن ، کوچک شمردن و پنهان داشتن.»(۲)

از عمرو بن ابى مقدام نقل شده که مى گوید:

من هر وقت به سیماى جعفر بن محمد(علیه السلام) مى نگریستم، مى فهمیدم که او از دودمان نبوت است.

برذون بن شبیب نهدى که اسم اصلى اش جعفر بود مى گوید:

از جعفر بن محمّد(علیه السلام) شنیدم که مى فرمود: «درباره ما همان حقى را رعایت کنید که عبد صالح حضرت خضر درباره یتیمان رعایت کرد که پدر و مادرشان صالح بودند.»

از صالح بن اسود نقل شده که مى گوید:

از جعفر بن محمد(علیه السلام) شنیدم که مى گفت: «از من بپرسید پیش از آن که مرا نیایید زیرا هیچ کس بعد از من براى شما چون من حدیث نخواهد گفت .»

۷ رد و بدل شدن سخن:

میان جعفر بن محمد(علیه السلام) و عبدالله بن حسن در اول روز سخنى رد و بدل شد و عبدالله بن حسن با امام به درشتى سخن گفت. بعد که جدا شدند و راهى مسجد گشتند، جلو مسجد به هم رسیدند. ابوعبداللّه جعفر بن محمد(علیه السلام) رو به عبداللّه بن حسن کرد و فرمود: امروز را چگونه گذراندى اى ابا محمد؟ وى مثل یک آدم عصبانى جواب داد: خوب . فرمود: اى ابا محمّد! آیا مى دانى که صله رحم حساب را سبک مى کند؟ عبداللّه گفت : تو همواره چیزى مى گویى که من نمى فهمم ! فرمود: بنابراین براى تو قرآن مى خوانم، گفت : آن را بگو! فرمود: بسیار خوب، گفت: پس ‍ بگو! این آیه را تلاوت کرد: « والذین یصلون مآ امر اللّه به ان یوصل و یخشون ربهم و یخافون سوء الحساب»

عبداللّه پس از این سخنان عرض کرد: پس از این مرا نخواهى دید که قطع رحم کرده باشم .(۳)

۸ در ارشاد مفید رحمه اللّه آمده است که:

امام صادق، جعفر بن محمّد بن على بن حسین بن على بن ابى طالب(علیه السلام) از میان برادرانش، جانشین و وصى پدرش بود و پس از وى عهده دار امامت شد و بر همه آنها برترى داشت و از همگى پرآوازه تر و ارجمندتر و در نظر عامه و خاصه والامقام تر بود و مردم بقدرى از علوم آن حضرت نقل کرده اند که از هر سو به نزد او مى شتافتند و آوازه اش در همه جا پیچیده بود و دانشمندان به قدرى که از آن حضرت روایت کرده اند از هیچ یک از اهل بیت، روایت نکرده اند و از هیچ یک از عالمان و صاحبان آثار و ناقلان اخبار به اندازه امام صادق (علیه السلام) حدیث نقل نشده است تا جایى که محدثان ، نام راویان مورد وثوقى را که از آن حضرت روایت کرده اند، بر شمرده و شمار آنان را از اهل آراء و عقاید گوناگون، چهار هزار تن بر آورد کرده اند. که این خود یکى از دلایل روشن امامت آن حضرت است که عقلها را حیران ساخته و زبان مخالفان را از ایراد شبهات درباره امامتش لال کرده است .(۴)

۹. حافظ ابونعیم مى گوید:

براستى که ابوعبداللّه، جعفر بن محمّد الصادق(علیه السلام) به عبادت و خضوع در پیشگاه خدا رو آورده بود و کناره گیرى از دنیا و خشوع را برگزیده و از ریاست و اجتماعات گریزان بود.(۵)

بعضى گفته اند:

تصوف، بهره گرفتن از نسب و ترقى کردن به وسیله اسباب است .(۶)

ابن جوزى مى گوید:

جعفر بن محمّد(علیه السلام)از حب ریاست و روگردان و سرگرم عبادت بود.(۷)

از ابن حمدون نقل شده است که:

منصور دوانیقى در نامه اى به جعفر بن محمّد(علیه السلام) نوشت : چرا شما مثل سایر مردم نزد ما رفت و آمد نمى کنید؟ در پاسخ نوشت: نه ما کارى کرده ایم که به خاطر آن از تو بیم داشته باشیم و نه تو از امور آخرت چیزى دارى که به آن امید نزد تو آمد و رفت کنیم و نه در نعمتى هستى که به تو گوارا باد بگوییم و نه مصیبتى را مى بینیم که تو را تسلیت بدهیم پس نزد تو بیاییم چه کنیم ؟ مى گوید: منصور با شنیدن این پاسخ، نوشت، همراه ما باش تا ما را نصیحت کنى! جواب داد: کسى که هدفش دنیا باشد تو را نصیحت نمى کند و آن که هدفش آخرت است، همراه تو نمى شود. منصور گفت : به خدا سوگند که این سخن، جایگاه مردمى را که هدفشان دنیاست از مردمى که طالب آخرتند در نزد ما مشخص کرد و براستى که جعفر بن محمّد(علیه السلام) خود طالب آخرت است نه طالب دنیا.(۸)

کرامات

کرامت اول:

در«کشف الغمه» به نقل از کتاب ابن طلحه (۹) آمده است که مى گوید: عبداللّه بن فضل بن ربیع از پدرش نقل کرده، مى گوید: منصور، در سال ۱۴۷ سفر حج کرد و بعد به مدینه رفت و به ربیع گفت : کسى را به دنبال جعفر بن محمّد(علیه السلام) بفرست تا او را با رنج و عذاب نزد ما بیاورد. خدا مرا بکشد، اگر من او را نکشم ! ربیع چنان وانمود کرد که فراموش کرده است.

دوباره منصور تکرار کرد و به ربیع گفت: کسى را بفرست تا او را با رنج و عذاب بیاورد، باز ربیع خود را به غفلت زد. این بار منصور نامه تندى به ربیع نوشت و در نامه به ربیع پرخاش کرد و فرمان داد که کسى را بفرستد تا جعفر بن محمّد(علیه السلام) را بیاورد. ربیع کسى را فرستاد، وقتى که حضرت را آوردند، ربیع عرض کرد: یا اباعبداللّه به خدا پناه ببر که منصور به گونه اى دنبال تو فرستاده که جز خدا کسى شرّ او را دفع نمى کند.

جعفر بن محمّد(علیه السلام) گفت: «لا حول و لا قوه الا بالله» آنگاه ربیع حضور وى را به اطلاع منصور رساند. همین که امام(علیه السلام) وارد شد، منصور شروع به تهدید آن حضرت کرد و سخنان درشت به زبان آورد و گفت: اى دشمن خدا! مردم عراق تو را رهبر خود دانسته و زکات مالشان را براى تو مى فرستند و تو از سلطنت من سرپیچى مى کنى و در پى آشوب و غائله هستى، خدا مرا بکشد که اگر من تو را نکشم ! امام(علیه السلام) پس از شنیدن سخنان منصور فرمود: یا امیرالمؤ منین! به سلیمان نعمت داده شد، سپاسگزارى کرد. ایوب مبتلا شد، صبر کرد، به یوسف ستم کردند، او بخشید و تو از آن قبیل هستى .

چون منصور این سخنان را شنید گفت: اى ابوعبداللّه، جلوتر بیا، ساحت شما در نزد ما از این چیزها پاک و از هر تهمتى مبراست و شما کم سر صدایید، خداوند به شما از طرف خویشاوندان بهترین پاداش را مرحمت کند! آنگاه دستش را گرفت و با خود روى فرش مخصوص نشاند. سپس ‍ دستور داد عطر بیاورند، مخلوطى از مواد خوشبو را آوردند شروع کرد با دست خود محاسن امام را معطر کردن به گونه اى که در پایان کار قطرات عطر از محاسن شریفش مى چکید.

سپس گفت در پناه و حمایت خدا برخیزید. آنگاه به ربیع گفت: جایزه و خلعت ابوعبداللّه را پشت سر ببرید. و رو به امام صادق(علیه السلام)کرد و گفت : در پناه و حمایت خدا بروید، آن حضرت رفت. ربیع مى گوید: من پشت سر رفتم و عرض کردم: من پیش از شما وضعى را دیدم که شما ندیده بودید و بعد از شما هم وضعى را دیدم که شما ندیدید. شما موقع ورود چه فرمودید؟ فرمود: گفتم:

« اللهم احرسنى بعینک التى لاتنام و اکنفنى برکنک الذى لا یرام ، و اغفرلى بقدرتک على و لا اهلک و انت رجائى اللهم انت اکبر و اجل مما اخاف و حذر، اللهم بک ادفع فى نحره و استعیذ بک من شره »

پس خداوند چنان کرد که دیدى.

کرامت دوم:

از جمله داستانى است که لیث بن سعید نقل کرده، مى گوید: در سال ۱۱۳ به سفر حج رفتم و وارد مکه شدم . چون نماز عصر را خواندم ، بالاى کوه ابوقبیس رفتم ، ناگاه مردى را دیدم ، نشسته و دعا مى خواند، بقدرى « یا ربّ یا ربّ » گفت که نفسش قطع شد. باز « ربّ، ربّ » گفت تا نفسش برید. سپس بقدرى « یا اللّه یا اللّه» گفت تا نفسش قطع شد. باز «یا حىّ یا حىّ» گفت تا نفسش برید. آنگاه « یا رحیم یا رحیم » گفت تا نفسش قطع شد. سپس هفت نوبت « یا ارحم الراحمین » را بقدرى گفت که نفسش برید. آنگاه گفت: «اللهم انى اشتهى من هذا العنب فأطعِمنیه ، اللهم بردىّ قد اخلقا» ؛(۱۰) لیث مى گوید: به خدا سوگند هنوز سخن او تمام نشده بود که سبدى را پر از انگور در نزد وى دیدم در حالى که آن روز انگورى نبود و دو پارچه نو در برش دیدم، همین که خواست انگور میل کند، گفتم: من هم شریک هستم. فرمود: براى چه ؟ عرض کردم: شما دعا مى کردید و من آمین مى گفتم. فرمود: بیا و بخور ولى چیزى را پنهان نکن.

رفتم مقدارى خوردم و هرگز چنان انگورى نخورده بودم؛ هیچ دانه نداشت. بقدرى خوردم که سیر شدم ولى چیزى از سبد کم نشد. سپس فرمود: یکى از این دو پارچه را بر تنت کن ! عرض کردم : من نیازى ندارم . فرمود: پس دور شو تا من آنها را بپوشم، دور شدم؛ یکى از آنها را به کمر بست و یکى را به شانه انداخت سپس آن دو پارچه اى را که داشت به دستش گرفت و از کوه به زیر آمد من به دنبالش ‍ رفتم تا به محل سعى رسید، مردى او را دید و گفت: مرا بپوشان خدا تو را بپوشاند! آن دو پارچه را به او داد. من به آن مرد رسیدم و گفتم : این شخص ‍ کیست؟ گفت: جعفر بن محمّد، لیث مى گوید: دنبالش رفتم تا از او حدیثى بشنوم دیگر او را نیافتم .(۱۱)

کرامت سوم:

على بن عیسى رحمه الله مى گوید:

حدیث لیث مشهور است و گروهى از راویان و ناقلان حدیث آن را نقل کرده اند و در داستان امام صادق(علیه السلام) با منصور نیز همین سخن را گفته، سپس از ارشاد مفید، قریب به این مطلب را با اضافاتى نقل کرده است.

از جمله مى گوید: آورده اند که داوود بن على بن عبداللّه ، معلى بن خنیس ‍ غلام جعفر بن محمد(علیه السلام) را کشته و مال او را برداشته بود. امام صادق(علیه السلام) در حالى که خشمناک بود بر داوود بن على وارد شد و فرمود: تو غلام مرا مى کشى و مال او را بر مى دارى مگر نمى دانى که مرد مصیبت عزیزش را مهم مى شمارد در حالى که به جنگ و کارزار اهمیت نمى دهد. هان به خدا سوگند که در پیشگاه خدا بر تو نفرین مى کنم. داوود بن على گفت: مرا به نفرینت تهدید مى کنى؟ این سخن را از روى تمسخر گفت. امام صادق(علیه السلام) به منزلش برگشت و تمام آن شب را در قیام و قعود بود تا سحر که شنیدند در مناجاتش مى گفت:

« یا ذا القوه القویه ، و یا ذا المحال الشدید، و یا ذاالعزه التى کل خلقک لها ذلیل ، إ کفنى هذا الطاغیه ، و اءنتقم لى منه ؛»

ساعتى نگذشت که صداى ناله و شیون بلند شد. گفتند: داوود بن على مرده است .(۱۲)

کرامت چهارم:

از جمله ابوبصیر نقل کرده ، مى گوید:

وارد مدینه شدم، همراهم کنیزکى بود که با او همبستر شده بودم، بیرون شدم تا حمام بروم بین راه به گروهى از شیعه برخوردم که مى خواستند خدمت ابوعبداللّه امام صادق(علیه السلام) برسند. ترسیدم که زودتر از من شرفیاب شوند و من نتوانم محضر امام را درک کنم. همراه آنها رفتم تا وارد منزل امام شدم، همین که با امام صادق(علیه السلام) روبرو شدم، نگاهى به من کرد و فرمود: اى ابوبصیر! مگر نمى دانى که به خانه پیامبران و پیغمبر زادگان کسى با حال جنایت وارد نمى شود؟ خجالت کشیدم و گفتم : یابن رسول اللّه من شیعیان را دیدم ترسیدم که نتوانم همراه آنها شرفیاب شوم ؛ دیگر هرگز چنین کارى را نخواهم کرد و از خانه آن حضرت بیرون شدم .(۱۳)

شیخ مفید مى گوید:

روایات زیادى از آن حضرت نظیر کرامات و خبرهاى غیبى که نقل کردیم که نقل شده که شمارش آنها به درازا مى کشد.(۱۴)

کرامت پنجم :

از کتاب حمیرى به نقل از عبداللّه بن یحیى کاهلى روایت کرده (۱۵)، مى گوید:

امام صادق(علیه السلام) فرمود: وقتى که درنده اى را ببینى چه مى گویى؟

عرض کردم : نمى دانم، فرمود: هرگاه درنده را دیدى، آیه الکرسى را در مقابل او بخوان و بعد بگو:

« عزمت علیک بعزیمه اللّه، و عزیمه محمّد رسول الله و عزیمه سلیمان بن داوود و عزیمه على امیرالمؤ منین و الائمه من بعده ؛ »

او از تو منصرف خواهد شد.

عبدالله کاهلى مى گوید:

بعدها به کوفه رفتم با پسر عمویم راهى روستایى شدیم ناگهان درنده اى پیدا شد و در بین راه مقابل ما قرار گرفت. من آیه الکرسى را در برابر او خواندم و گفتم :

« عزمت علیک بعزیمه اللّه و عزیمه محمّد رسول اللّه و عزیمه سلیمان بن داوود و عزیمه امیرالمؤ منین و الائمه من بعده الا تنحیت عن طریقنا فلم تؤذنا فانا لا نؤذیک»

این دعا را که خواندم نگاه کردم دیدم سرش را جلو انداخت و دمش را میان پاها جا داد و از راه منحرف شد و از راهى که آمده بود، برگشت.

پسر عمویم گفت: من هرگز سخنى زیباتر از سخن تو نشنیده بودم، گفتم: من هم این سخن را از جعفر بن محمّد(علیه السلام) شنیده ام . گفت : براستى گواهى مى دهم که او امام « مفترض ‍ الطاعه» است، در حالى که پسر عموى من هیچ از کم و زیاد نمى دانست. سال بعد خدمت امام صادق(علیه السلام) رسیدم و قضیه را به عرض ایشان رساندم. فرمود: آیا تو تصور مى کنى که من شاهد جریان شما نبودم ، این تصور بدى است، همانا مرا با هر یک از دوستان، گوش شنوا، چشم بینا و زبان گویایى است، سپس رو به من کرد و فرمود: اى عبداللّه بن یحیى، به خدا سوگند که من آن درنده را از شما منصرف کردم و نشانى این مطلب آن که شما ابتدا کنار رود بودید و نام پسر عموى تو نزد ما نوشته است و خداوند او را از دنیا نمى برد تا آن که عارف به امامت ما گردد. عبداللّه مى گوید: چون به کوفه برگشتم سخنان امام صادق(علیه السلام) را براى پسر عمویم نقل کردم . او خوشحال شد و سخت شادمان گشت و همچنان مستبصر بود تا از دنیا رفت.

کرامت ششم:

در همان کتاب به نقل از شعیب عقرقوفى آمده است که مى گوید:

من به اتفاق على بن ابى حمزه و ابوبصیر خدمت امام صادق(علیه السلام) شرفیاب شدیم . همراه من سیصد دینار بود. پولها را حضور امام(علیه السلام) گذاشتم، امام صادق(علیه السلام) مشتى از آنها را براى خودش برداشت و بقیه را به من بازگرداند و فرمود: شعیب ! این صد دینار را از همان جایى که گرفته اى به همان جا برگردان. شعیب مى گوید: تمام نیازمندیهاى خودمان را برآوردیم آن وقت ابوبصیر به من گفت : شعیب ! جریان آن پولهایى که امام(علیه السلام) به تو برگرداند چگونه است؟ گفتم: من آنها را از همیان برادرم بدون اطلاع او مخفیانه برداشته بودم. ابوبصیر گفت: شعیب! به خدا قسم امام صادق(علیه السلام) نشانه امامت را به تو مرحمت کرده. سپس ابوبصیر و على بن حمزه به من گفتند: شعیب! این پولها را بشمار! من آنها را شمردم، دیدم بدون کم و زیاد، صد دینار است.(۱۶)

کرامت هفتم:

از جمله در همان کتاب به نقل از سماعه بن مهران آورده است که مى گوید:

بر امام صادق(علیه السلام) وارد شدم، بدون مقدمه رو به من کرد و فرمود: سماعه ! آن چه بود که بین تو و ساربانت در میان راه اتفاق افتاد؟ زنهار که تو اهل دشنام، فریاد و لعن و نفرین باشى! عرض کردم: به خدا سوگند که چنان اتفاقى افتاد، به این خاطر که او همواره به من ستم مى کرد. فرمود: او هر چند به تو ستم مى کرد امّا تو نسبت به او افزونتر ستم کردى، براستى که این روش ‍من نیست و شیعیانم را نیز به آن روش وانمى دارم . سپس امام(علیه السلام) فرمود: سماعه ! از آنچه اتفاق افتاده است طلب آمرزش کن و مبادا که هرگز آن را تکرار کنى. عرض کردم: من طلب آمرزش مى کنم و دوبار چنان کارى از من سر نخواهد زد.(۱۷)

کرامت هشتم:

همچنین به نقل از ابوبصیر آورده است مى گوید:

روزى خدمت امام صادق(علیه السلام) نشسته بودم، ناگهان فرمود: اى ابومحمّد! آیا امام خودت را مى شناسى؟ عرض کردم : آرى به خدایى که جز او خدایى نیست، تویى آن امام، دستم را روى زانوى مقدس آن حضرت نهادم. فرمود: راست گفتى، مى شناسى، از او جدا نشو! گفتم : مایلم نشانى امامت را به من مرحمت کنى، فرمود: اى ابومحمّد پس از شناخت، دیگر نشان لازم نیست. گفتم : براى این که به ایمان و یقینم افزوده شود. فرمود: اى ابومحمّد به کوفه که بر مى گردى خداوند به تو فرزندى به نام عیسى مى دهد و بعد از او پسرى به نام محمّد و پس از او دو دختر خواهد داد؛ بدان که نام پسران تو در نزد ما در صحیفه جامعه با نام شیعیان ما و نام پدران، مادران، اجداد و نیکان و فرزندانشان تا روز قیامت نوشته شده است، پس امام صحیفه را در آورد، دیدم کاغذى زرد رنگ و مکتوب است.(۱۸)

کرامت نهم:

از جمله در همان کتاب به نقل از ابوبصیر آمده که مى گوید:

بر امام صادق(علیه السلام) وارد شدم، فرمود: اى ابومحمّد، ابوحمزه ثمالى چه مى کرد؟ عرض کردم : وقت آمدنم او تندرست بود. فرمود: وقتى که برگشتى سلام مرا به او برسان و به او بگو که در فلان ماه فلان روز از دنیا مى رود. ابوبصیر گفت: مرا با او انسى است و او شیعه شماست. امام فرمود: اى ابومحمّد، راست مى گویى و آنچه نزد ماست براى او خیر است، گفتم : آیا شیعیان شما با شما هستند؟ فرمود: آرى، هرگاه شیعه، خداترس باشد و در کارهاى خود خدا را در نظر داشته باشد و از گناهان بپرهیزد، با ما در یک مرتبه خواهد بود. ابوبصیر مى گوید: همان سال ما برگشتیم ، طولى نکشید که ابوحمزه ثمالى از دنیا رفت .(۱۹)

کرامت دهم:

از جمله داستانى است از عبدالحمید بن ابى العلاء که وى دوست محمّد بن عبداللّه بن حسن و از خواص او بوده است ، منصور دوانیقى او را گرفت و مدتى در سیاهچالى زندانى کرد سپس موسم حج فرا رسید، چون روز عرفه شد، امام صادق(علیه السلام)او را در موقف ملاقات کرد، فرمود: محمّد، دوستت عبدالحمید چه شد؟ عرض کرد: او را منصور گرفته است و مدتى است که در زندان تنگى بازداشت کرده است. امام(علیه السلام) مدتى دستش را به طرف بالا بلند کرد سپس رو به محمّد بن عبداللّه کرد و فرمود: محمّد به خدا سوگند که رفیقت از زندان آزاد شد، محمّد مى گوید: پس از مراجعت از عبدالحمید پرسیدم چه وقت منصور را آزاد کرد؟ گفت : روز عرفه، بعد از عصر بود که مرا از زندان آزاد کردند.(۲۰)

کرامت یازدهم:

از رزام بن مسلم غلام خالد بن عبداللّه قسرى نقل شده مى گوید:

منصور به دربانش گفت : هر وقت جعفر بن محمّد(علیه السلام) وارد شد پیش از این که به ما برسد او را بکش، امام صادق (علیه السلام) وارد شد و نشست، منصور به دنبال دربانش فرستاد و او را طلبید، وى آمد و نگاهى کرد، دید امام صادق(علیه السلام) کنار منصور نشسته است. رزام مى گوید: آنگاه منصور به دربان گفت : به جاى خودت برگرد! مى گوید: منصور از ناراحتى دست بر روى دست مى زد، همین که امام صادق(علیه السلام) بلند شد و از خانه بیرون رفت، منصور دربانش را طلبید و گفت: چه دستورى به تو دادم؟ جواب داد: به خدا قسم من موقع ورود و خروج او را ندیدم فقط دیدم نزد شما نشسته است.(۲۱)

کرامت دوازدهم:

. از عبدالعزیز قزاز نقل کرده، مى گوید:

به ربوبیت ائمه معصومین عقیده داشتم ، بر امام صادق(علیه السلام) وارد شدم، رو به من کرد و گفت : اى عبدالعزیز! براى من آب حاضر کن تا وضو بگیرم، آب آوردم، وقتى که امام وارد شد، با خود گفتم : این همان کسى است که من به ربوبیت او معتقد بودم، این که وضو مى گیرد، چون بیرون رفت، گفت: اى عبدالعزیز روى یک ساختمان بیش از حد، بار نریز که خراب مى شود، ما بندگان خدا و مخلوق او هستیم.(۲۲)

کرامت سیزدهم:

از جمله ، نقل شده است :

عبداللّه بن محمّد مى خواست همراه زید قیام کند، امام صادق(علیه السلام) او را مانع شد، و این امر را بزرگ شمرد امّا وى تصمیم داشت که با زید قیام کند. امام فرمود:به خدا قسم که گویا تو را مى بینم بعد از زید همچون زنان نقاب به صورت دارى و تو را در کجاوه اى مى برند و همچون زنان با تو رفتار مى کنند. وقتى که جریان زید پیش آمد، شیعیان براى عبداللّه بن محمّد مبلغى جمع کردند و مرکبى کرایه گرفتند و چون او را بیابان رساندند در حالى که خود به دنبال او حرکت مى کردند، او لبخندى زد. گفتند: چه چیز باعث خندیدن تو شد؟ گفت : به خدا سوگند من از رهبر شما در شگفتم، به خاطرم آمد که او مرا از قیام منع کرد ولى من اطاعت نکردم و به من این جریان را خبر داد و گفت: گویا من تو را مى بینم که مثل زنان نقاب به صورتت زده اند و در کجاوه اى قرار داده اند! این خاطره تعجب من شد.(۲۳)

کرامت چهاردهم:

از جمله به نقل از ابوحمزه ثمالى مى گوید:

در سفرى بین مکه و مدینه خدمت امام صادق(علیه السلام) بودم ، ناگاه به سمت چپش نگاهى کرد، سگ سیاهى را دید، فرمود: چه کرده اى که خدا تو را زشت رو گرداند! چقدر شتاب دارى ؟ ناگاه سگ به صورت پرنده اى در آمد، فرمود: این عثم نامه رسان جن است. هم اکنون هشام از دنیا رفته او پرواز مى کند تا خبر مرگ او را به همه جا برساند.(۲۴)

کرامت پانزدهم:

از آن جمله به نقل از مرازم مى گوید:

امام صادق(علیه السلام) در مکه به من فرمود: مرازم ! اگر بشنوى کسى مرا دشنام مى دهد، چه مى کنى؟ عرض ‍ کردم: او را مى کشم، فرمود: مرازم ! اگر شنیدى کسى مرا دشنام مى دهد، کارى به او نداشته باش . مرازم مى گوید: بعد از ظهر روز گرمى بود که از مکه بیرون شدم، گرما مرا ناگزیر ساخت تا به خیمه اى پناه ببرم که جمعى آن جا بودند، من هم پیاده شدم، در آن میان شنیدم که یکى از آنها امام صادق(علیه السلام) را دشنام مى دهد، فرمایش امام را به یاد آوردم و چیزى نگفتم ، وگرنه، او را مى کشتم.(۲۵)

کرامت شانزدهم:

از جمله، ابوبصیر مى گوید:

من همسایه اى داشتم که از اطرافیان شاه (خلیفه عباسى ) بود. پولى به دستش آمد، چندین غلام خرید و همیشه افرادى را جمع مى کرد و بساط باده گسارى مى گسترد و باعث اذیت من مى شد. چند بار به خودش گله کردم، ولى خوددارى نکرد و چون سماجت کردم، گفت: فلانى، من مردى هستم گرفتار و تو فرد سالمى هستى. اگر مرا خدمت امامت معرفى کنى امیدوارم که خداوند مرا به وسیله تو از این گرفتارى نجات دهد. ابوبصیر مى گوید: این سخن در دل من اثر کرد، وقتى که خدمت امام صادق(علیه السلام) رسیدم، جریان آن مرد را نقل کردم ، فرمود: وقتى که به کوفه برگشتى او نزد تو خواهد آمد، به او بگو: جعفر بن محمّد گفت: اگر تو این کارها را ترک کنى من در پیشگاه خدا براى تو بهشت را ضمانت مى کنم .

کرامت هفدهم:

ابوبصیر مى گوید:

وقتى که به کوفه برگشتم، آن مرد با جمعى نزد من آمدند، او را نگاه داشتم تا منزلم خلوت شد. گفتم : فلانى! من ماجراى تو را خدمت امام صادق(علیه السلام) عرض کردم، فرمود: سلام مرا به او برسان و بگو: کارهایش را ترک کند، من هم نزد خدا بهشت را براى او ضمانت مى کنم. آن مرد با شنیدن پیام امام گریست، سپس گفت: شما را به خدا آیا جعفر بن محمّد چنین سخنى گفت ؟ ابوبصیر مى گوید: من قسم خوردم که آنچه به تو گفتم سخن آن حضرت بود. گفت : کافى است و از منزل بیرون رفت، پس از چند روزى به دنبال من فرستاد و مرا طلبید؛ او را پشت در منزلش برهنه یافتم. گفت : ابوبصیر! هیچ چیز در منزلم نمانده است. همه را انفاق کردم، من مانده ام با این وضعى که مى بینى! پس از آن من نزد بعضى از دوستانم رفتم و مقدارى پوشاک براى او جمع کردم، چند روزى نگذشته بود که دنبال من فرستاد (و پیام داد) من مریضم بیا! من نزد او رفت و آمد مى کردم و به معالجه اش مى پرداختم تا این که اجلش فرا رسید.

در حال جان دادن نزد او نشسته بودم تا این که از هوش رفت ، بعد که به هوش آمد، گفت: اى ابوبصیر! امام تو به قولش وفا کرد، سپس از دنیا رفت من به مکه رفتم و خدمت امام صادق(علیه السلام) رسیدم ، اجازه ورود خواستم، وقتى که وارد شدم، هنوز یک پاى من در صحن منزل و پاى دیگر در ایوان منزل بود که از داخل خانه فرمود: ابوبصیر! ما به عهدمان براى همسایه ات وفا کردیم.(۲۶)

کرامت هجدهم:

. از جمله به نقل از هشام بن احمر، مى گوید:

امام صادق(علیه السلام) نامه اى نوشته بود تا چیزهایى را که لازم داشتند خریدارى کنم و من همین که نامه را خواندم، آن را پاره کردم و لوازم را خریدم، قطعات نامه را میان صندوقچه نهادم و با خود گفتم آن را براى تبرّک نگه مى دارم. مى گوید: خدمت امام(علیه السلام) رفتم، فرمود: هشام ! لوازم را خریدى؟ عرض کردم : آرى ، فرمود: نامه را پاره کردى؟ عرض کردم : آن را میان صندوقچه گذاشتم و بر آن قفل زدم و قصد تبرّک دارم و این هم کلیدش که به کمربندم بسته ام. مى گوید: امام(علیه السلام) گوشه جا نمازش را بلند کرد و نامه را از آنجا برداشت و به سمت من انداخت و فرمود: آن را پاره کن ، پس من پاره کردم و برگشتم آمدم صندوقچه را باز کردم چیزى داخل آن نیافتم.(۲۷)

کرامت نوزدهم:

. از جمله به نقل از اسحاق بن عمار آمده است که گفت :

به امام صادق(علیه السلام) عرض کردم : من سرمایه اى دارم، و با مردم داد و ستد مى کنم و از آن بیم دارم که اتفاقى بیفتد و سرمایه ام پراکنده شود. فرمود: در ماه ربیع سرمایه ات را جمع آورى کن. على بن اسماعیل مى گوید: اسحاق بن عمار در ماه ربیع از دنیا رفت.(۲۸)

على بن عیسى گوید: این بود آخرین بخش از کتاب « الدلائل » که مى خواستم نقل کنم و به منظور رعایت اختصار از بسیارى از مطالب مشابه گذاشتم زیرا مشت نمونه خروار است .(۲۹)

کرامت بیستم:

از کتاب راوندى ضمن معجزات جعفر بن محمد الصادق(علیه السلام)به نقل از مفضل بن عمر آورده است که مى گوید:

همراه امام صادق (علیه السلام) به مکه یا به منى مى رفتم ناگاه به زنى رسیدیم که دختر بچه اى همراه داشت و ماده گاو مرده اى در مقابلش افتاده بود و آن دو به خاطر ماده گاو گریه مى کردند، آن حضرت فرمود: قضیه چیست ؟ آن زن عرض کرد: من و بچه هایم با شیر این گاو زندگى مى کردیم ، اکنون مرده است و من نمى دانم چه کنم ! حضرت فرمود: دوست دارید که خداوند آن را زنده کند؟ عرض کرد: یا مرا با چنین مصیبتى مسخره مى کنید؟ فرمود: هرگز! من چنین قصدى نداشتم، سپس دعایى خواند پاى خود را به پیکر بی جان گاو زد و گفت: برخیز! گاو، فورا از جا برخاست آن زن گفت : به پروردگار کعبه سوگند که این شخص عیسى بن مریم است ! آنگاه امام صادق(علیه السلام) به میان جمعیت رفت و آن زن وى را نشناخت.(۳۰)

کرامت بیست ویکم:

از جمله على بن حمزه مى گوید:

با امام صادق(علیه السلام)به سفر حج رفتم ، در بین راه زیر درخت خرماى خشکى نشسته بودیم . امام(علیه السلام) لبهایش را به خواندن دعایى حرکت مى داد، من نفهمیدم چه مى گفت، سپس فرمود: اى نخل ما را از آنچه خداوند به عنوان روزى بندگانش در تو قرار داده است، بخوران ! همین طور که به درخت خرما نگاه مى کردم دیدم به طرف امام صادق(علیه السلام) خم شد در حالى که شاخه هایش خرما داشت. فرمود: نزدیک بیا، « بسم اللّه» بگو و بخور.

از آن خرما خوردیم، گواراترین و بهترین خرما بود. ناگهان دیدم مرد عربى مى گوید: تاکنون جادویى مهمتر از این را ندیده بودم ! امام صادق(علیه السلام) فرمود: ما وارثان پیامبرانیم ما اهل سحر و جادو نیستیم، ما از خدا درخواست مى کنیم و او اجابت مى کند. آیا مایلى دعا کنیم که خداوند تو را به صورت سگى در آورد، تا به منزلت بروى و بر اهل منزل وارد شوى در حالى که براى آنها دم مى جنبانى؟ مرد صحرانشین از روى نادانى گفت : آرى بکن ! امام(علیه السلام) دعا کرد، فورى به صورت سگى درآمد و راهش را گرفت و رفت .

امام صادق(علیه السلام) فرمود: به دنبال او برو، در پى او رفتم تا به محله اش رسید و داخل منزل خود شد و شروع کرد به دم جنبانیدن براى زن و بچه اش ، آنها چوبى برداشتند و او را بیرون کردند من خدمت امام صادق(علیه السلام) برگشتم و جریان را به عرضشان رساندم در آن بین که من قضیه را مى گفتم آن سگ برگشت آمد و مقابل امام(علیه السلام) ایستاد در حالى که اشکهایش جارى بود و روى خاک مى غلتید و زوزه مى کشید.

امام(علیه السلام) ترحم کرد و دعا فرمود، مرد عرب دوباره به حال اول برگشت، امام صادق(علیه السلام) فرمود: اى اعرابى آیا ایمان آوردى یا نه ؟ عرض کرد: آرى هزاران هزار مرتبه.(۳۱)

کرامت بیست و دوم:

. به نقل از یونس بن طبیان ، مى گوید:

با گروهى خدمت امام صادق(علیه السلام) بودیم ، من از این فرموده خدا، به ابراهیم : «خذ اربعه من الطیر فصوهنّ الیک»

پرسیدم که آیا چهار پرنده از جنسهاى مختلف بودند یا از یک جنس ؟ فرمود: ایا مایلید که نظیر آن رویداد را به شما نشان دهم ؟ گفتم : آرى ، فرمود: اى طاووس ! ناگاه طاووسى به حضور امام پرواز کرد. فرمود: اى کلاغ ! ناگاه کلاغى در حضور امام مشاهده کردیم. فرمود: اى باز! ناگاه بازى مقابل حضرت حاضر شد. سپس فرمود: اى کبوتر! ناگاه کبوترى جلو حضرت قرار گرفت.آنگاه دستور داد همه را سر ببرند و قطعه قطعه کرده و پرهایشان را بکنند و درهم مخلوط کند، سرانجام دست برد و سر طاووسى را برداشت، فرمود: اى طاووس! دیدیم گوشت، استخوان و پرهایش را از پیکر درهم آمیخته پرندگان جدا شد و به سر طاووس چسبید و زنده شد. آنگاه کلاغ را صدا زد، زنده شد و باز و کبوتر را صدا زد، همچنین به پا خاستند و همگى زنده شدند و در مقابل آن حضرت ایستادند.(۳۲)

کرامت بیست و سوم:

از جمله ، هشام بن حکم روایت کرده است که:

مردى از اهل جبل خدمت امام صادق(علیه السلام) شرفیاب شد و ده هزار درهم عرضه داشت ، عرض ‍ کرد: با این پول منزلى براى من خریدارى کنید که پس از مراجعت با خانواده در آنجا فرود آیم.سپس راهى مکه شد، وقتى اعمال حج را به جا آورد و مراجعت کرد امام صادق(علیه السلام) او را در منزل خود فرود آورد و فرمود: من براى تو در فردوس اعلى منزلى خریدم که اولین حدش به (خانه ) رسول خدا(ص) و حد دومش به (خانه ) على(علیه السلام) و حد سوم به (خانه ) حسن بن على(علیه السلام) و حد چهارمش به (خانه ) امام حسین(علیه السلام) است و سند آن را با همین حدود نوشته ام ، چون آن مرد سخنان امام(علیه السلام) را شنید عرض کرد: من راضى ام.

پس امام صادق(علیه السلام) آن پولها را بین اولاد امام حسن و امام حسین(علیه السلام) تقسیم کرد و آن مرد برگشت، همین که به منزلش رسید، به مرض موت مبتلا شد و چون هنگام وفاتش فرا رسید تمام اعضاى خانواده اش را جمع کرد و آنها را سوگند داد تا آن سند را به همراه جنازه اش میان قبر بگذارند.

آنها به وصیت او عمل کردند فرداى آن روز که کنار قبر وى رفتند دیدند سند روى قبر افتاده است و پشت سند نوشته شده است: ولى خدا جعفر بن محمّد(علیه السلام) به وعده خود وفا کرد.(۳۳)

کرامت بیست و چهارم:

حماد بن عیسى از امام صادق(علیه السلام) درخواست کرد که دعا کند تا خداوند حج فراوان نصیب او کند و باغ و سرایى خوب و همسرى از خانواده هاى سرشناس و فرزندان صالحى به او مرحمت فرماید.

امام(علیه السلام) گفت : «خداوندا به حماد بن عیسى پنجاه حج ، باغ و سرایى خوب و همسرى شایسته از خاندانى بزرگوار و فرزندان صالح مرحمت کن .» یکى از حاضران مى گوید: سالى در بصره به منزل حماد بن عیسى وارد شدم ، گفت : آیا به خاطر دارى که امام صادق(علیه السلام) براى من دعا کرد؟ گفتم : آرى گفت : این منزل من است که در این شهر بى نظیر است، و باغى دارم که بهترین باغها است و همسرم را از فامیل بزرگوارى گرفته ام و فرزندانم را هم که مى شناسى.

تاکنون چهل و هشت مرتبه حج نیز به جا آورده ام . مى گوید: حماد پس از آن دو حج دیگر به جا آورد و چون برای پنجاه و یکمین بار عازم حج شد، به جحفه که رسید و خواست لباس ‍ احرام بپوشد، وارد رودخانه شد تا غسل کند، سیل او را برد، غلامانش ‍ دنبال او رفتند، ولى مرده او را از آب گرفتند، از این رو حمادّ را «غریق الجحفه» نامیدند.

پی نوشت:

۱ .« مطالب السؤول ، » ص ۸۱.

۲ .تا این جا در « کشف الغمه» ص ۲۲۳ از « مطالب السؤ ول » و بقیه از جنابذى نقل شده است .

۳ .تا اینجا در «کشف الغمه» ص ۲۲۴ از کتاب جنابذى نقل شده است . آیه مبارکه ، رعد، ص ۲۱: و آنها که پیوندهائى را که خداوند بدان امر کرده است برقرار مى دارند و از پروردگارشان مى ترسند و از بدى حساب (روز قیامت ) بیم دارند.

۴ .همان ماءخذ، ص ۲۵۳.

۵ .همان ماءخذ، ص ۲۳۲.

۶ .همان ماءخذ، همان ص .

۷ .«تذکره الخواص ،» ص ۱۹۲ از چاپى که ضمیمه (( مطالب السؤ ول )) است .

۸ .همان ماءخذ، ص ۲۴۰.

۹ .همان ماءخذ، ص ۲۳۳ و « مطالب السؤ ول» ، ص ۸۲.

۱۰. خداوندا من از این انگور میل دارم ، به من بخوران و دو پارچه احرامم کهنه است .

۱۱ .«کشف الغمه ،» ص ۲۲۴ حدیث لیث را محمّد بن طلحه در «مطالب السؤ ول» ص ۸۳ و سبط بن جوزى در «التذکره» نقل کرده است .

۱۲ .ارشاد مفید، ص ۲۵۶.

۱۳ .ارشاد مفید، ص ۲۵۶.

۱۴. همان ماءخذ، ص ۲۵۶ و ۲۵۷.

۱۵ .«کشف الغمه ، » ص ۲۳۴.

۱۶ .همان ماءخذ، همان ص .

۱۷ .همان ماءخذ، همان ص .

۱۸ .همان ماءخذ، همان ص .

۱۹ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۰ .همان ماءخذ، ص ۲۳۵.

۲۱ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۲ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۳ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۴ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۵ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۶ .«کشف الغمه» ص ۲۳۶.

۲۷ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۸ .همان ماءخذ، همان ص .

۲۹ .در کتاب «کشف الغمه » آمده است : « این بود آخرین بخشى که از کتاب « الدلائل حمیرى» مى خواستم اثبات کنم » بقیه عبارت احتمالا سخن مرحوم فیض باشد، یا در نسخه اى که نزد ایشان بوده این اضافات وجود داشته است !.

۳۰ .«خرائج و جرائح » ص ۱۹۸ چاپ ضمیمه به اربعین علامه مجلسى .

۳۱ .همان ماءخذ، همان ص ، همان چاپ . ص ۱۹۸ چاپ ضمیمه اربعین علامه مجلسى .

۳۲ .همان ماءخذ، همان ص ، همان چاپ .

۳۳ .« الخرائج و الجرائح » ص ۲۰۰.