دلیل عقلی وهابیت بر حرمت سفر به سوی زیارت

یکی از اموری که وهابیت به خاطر آن مسلمانان را تکفیر می کنند زیارت قبور و سفر به قصد زیات قبر است. پیروان فرقه وهابیت بر این باور هستند که در دین اسلام سفر به سوی زیارت قبور پیامبران و اولیا جایز نیست و این کار موجب شرک می شود. از دیدگاه وهابیت هرکسی اگر به قصد زیارت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) سفر کند مشرک است.

در وهابیت از سوی بزرگان این فرقه دلایلی برای این ادعا اقامه شده است. دلایلی را که آنان از احادیث و سیره مسلمانان اقامه کرده اند هیچ کدام بر مقصود آنان دلالت ندارند بلکه دلایلی متعددی در احادیث نبوی بر استحباب قبور پیامبران و اولیا الهی و حتی زیارت قبور مومنین نقل شده است. از این رو نه تنها در مذهب شیعه بلکه در مذاهب چهارگانه اهل سنت که عبارت اند از مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی بر این مطلب تصریح شده که زیارت قبور اولیا و به ویژه زیارت قبر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) مستحب است و دستوراتی برای آن بیان کرده اند.

دلیل عقلی وهابیت

در نوشته های دیگر دلیل نقلی وهابیت بر حمت سفر به قصد زیارت نقل شده و پاسخ آن ها داده شده است در اینجا به یک دلیل عقلی وهابیت بر حرمت سفر به سوی زیارت قبور پیامبران و اولیا مطرح می شود:

وهابی ­ها بر حرمت سفر برای زیارت و سفر زیارتی، دلیل عقلی هم اقامه کرده اند. آنان می­ گویند دین مبنی بر دو اصل است: یکی اینکه عبادت نشود مگر خدای یگانه­ ای که شریک ندارد. دوم اینکه این خدا هم عبادت نشود مگر با آنچه که تشریع شده است و نباید با بدعت عبادت شود؛ چنانکه خداوند متعال فرموده است: «فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَدا».[۱] یعنی: پس هر که به لقاى پروردگارش امید دارد، باید کارى شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نکند.

توضیح این دلیل ابن تیمیه این است که عبادت غیر خدا عقلا جایز نیست و همچنین عقل، عبادت خدا را با امر غیر مشروع هم جایز نمی‌داند. و از نظر او سفر به قصد زیارت قبر انبیا و اولیا یا عبادت غیر خداست و یا عبادت خدا به وسیله چیزی است که از طرف خدا تشریع نشده است. بنابراین هردو فرض از نظر عقل ممنوع است.

دلیلی را که ابن تیمیه در توجیه حرمت سفر برای زیارت قبور، عبادت نشدن غیر خدا و نیز عبادت شدن خدا به وسیله امر غیر مشروع و بدعت آمیز را به میان کشیده، به هیچ وجه شامل زیارت قبور نمی‌ شود. در این آیه شریفه تاکید شده که در عبادت خدا کسی را شریک نگیرید و زیارت قبور عبادت خدا نیست تا شریکی در آن قابل تصور باشد پس این آیه شریفه هیچ ربطی به زیارت قبور ندارد.

افزون بر آن اگر مسئله عبادت خدا یا عبادت خدا با امر غیر مشروع در اینجا مطرح گردد، باید خود زیارت مورد توجه قرار گیرد نه سفر به زیارت؛ زیرا سفر برای زیارت قبور از اسمش پیدا است که عبادت نیست بلکه سفر است و این سفر برای مقاصد و اغراض مختلف انجام می‌ شود. بنابراین سفر به خودی خود نه عبادت خدا است و نه عبادت غیر خدا.

اما اگر سفر به قصد زیارت قبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و یا سایر قبور انجام شود این سفر تبدیل به عبادت غیر خدا نمی‌ شود. اگر چیزی که سفر برای آن انجام می شود، عبادت غیر خدا نباشد معقول نیست که سفر برای آن چیز عبادت خدا گردد. پس اگر خود زیارت، عبادت غیر خدا و یا عبادت خدا با امر غیر مشروع نیست، سفری که به قصد آن انجام می‌ شود با هیچ دلیلی نمی‌ تواند عبادت غیر خدا یا عبادت خدا با امر غیر مشروع باشد.

ولی وهابی ­ها سفر برای زیارت قبور را به دلیل اینکه عبادت غیر خدا و یا عبادت خدا با امر غیر مشروع تحقق پیدا نکند آن را محکوم به بدعت و حرمت کرده اند. در حالی ­که بزرگان و موسسین وهابیت اصل زیارت قبور را جایز می­ دانند. ابن تیمیه می­ گوید زیارت قبور با زیارت شرعی برای کسی که با این زیارت به آن نزدیک می ­شود مانعی ندارد.[۲]

پی نوشت:

[۱] . کتب و رسائل وفتاوى شیخ الإسلام، ج۲۶ص۱۵۱.

[۲] . کتب و رسائل وفتاوى شیخ الإسلام، ج۲۶ص۱۵۰.

نویسنده: حمیدالله رفیعی