آیا عمر بن خطاب در برخی فضایل اخلاقی بر پیامبر اسلام (ص) برتری داشته؟

در منابع اهل سنت برای خلیفه دوم عمر بن خطاب فضایلی نقل شده است که در این نوشتار به دو نمونه از این فضایل اشاره می شود و سپس سوالاتی درباره آن ها مطرح می گردد:

۱-ترسیدن شیطان از عمر بن خطاب

از سعد بن وقاص نقل شده است: «استَأْذَنَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ‏  عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ) وَ عِنْدَهُ نِسْوَهٌ  مِنْ قُرَیشٍ یکَلِّمْنَهُ وَ یسْتَکْثِرْنَهُ‏ ، عَالِیهً أَصْوَاتُهُنَّ عَلَى صَوْتِهِ، فَلَمَّا اسْتَأْذَنَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ‏ قُمْنَ فَبَادَرْنَ الْحِجَابَ‏ فَأَذِنَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ)، فَدَخَلَ عُمَرُ وَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ) یضْحَکُ، فَقَالَ عُمَرُ: أَضْحَکَ اللَّهُ سِنَّکَ‏  یا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ النَّبِی (صَلَّى اللَّهُ‏ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ): عَجِبْتُ‏ مِنْ هَؤُلَاءِ اللَّاتِی کُنَّ عِنْدِی، فَلَمَّا سَمِعْنَ صَوْتَکَ ابْتَدَرْنَ الْحِجَابَ، … فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ): إِیهًا یا ابْنَ الْخَطَّابِ، وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ مَا لَقِیکَ الشَّیطَانُ سَالِکًا فَجًّا قَطُّ إِلَّا سَلَکَ فَجًّا غَیرَ فَجِّک».[۱]‏

روزی عمر از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) اجازه ورود خواست در حالی که نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) زنانی از قریش بودند که با پیامبر صحبت می کردند و صدایشان را از صدای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بالاتر می بردند. اما چون صدای عمر بن خطاب را شنیدند به سرعت محجب شدند!

وقتی عمر داخل شد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خندید. عمر از علت خنده آن حضرت سوال نمود. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: از این زن ها تعجب کردم که چون صدای تو را شنیدند محجب شدند…. سپس رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: ای فرزند خطاب! سوگند به کسی که جانم در دست اوست، شیطان تو را در هیچ راهی ندیده مگر این که آن راه را ترک کرده و راه دیگری را در پیش گرفته است.

سوالات ما درباره محتوای این روایت

۱. آیا در این روایت برای این که عظمت و هیبت عمر بن خطاب ثابت گردد از عظمت و وقار رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هزینه نشده است؟ چگونه قابل پذیرش است که شیطان از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با آن عظمت مقامی نترسد اما از خلیفه دوم عمر بن خطاب بترسد؟!

۲. آیا این که زن های قریش بدون حجاب در حضور رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حاضر بودند اما از ترس عمر بن خطاب خود را محجوب کردند، شان و مقام پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) زیر سؤال نرفته است؟ آیا العیاذ بالله پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در این مسئله بی توجه بوده و عمر بن خطاب در مسائل دینی پایبندتر از پیامبر اسلام (ص) بوده است؟!

۳. با توجه به این که حکم حجاب توسط رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تشریع شده، چرا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) زنان بی حجاب را در حضور خود پذیرفته تا با دیدن عمر بن خطاب ترس بر آنان مستولی گشته با مجرد دیدن او حجابشان را رعایت کنند؟

۴. آیا از این سوالات به دست نمی آید که این گونه احادیث فقط برای فضلیت سازی عمر بن خطاب جعل شده و در ضمن آن، شخصیت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) زیر سوال رفته و مقام معنوی او کمتر از مقام معنوی عمر بن خطاب نشان داده شده است؟

۲-غیرت عمر بن خطاب

از ابو هریره نقل شده است: «بَینَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ‏  (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ)، إِذْ قَالَ: بَینَا أَنَا نَائِمٌ رَأَیتُنِی فِی الْجَنَّهِ، فَإِذَا امْرَأَهٌ تَتَوَضَّأُ إِلَى جَانِبِ قَصْرٍ، فَقُلْتُ: لِمَنْ هَذَا الْقَصْرُ؟ فَقَالُوا: لِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ، فَذَکَرْتُ غَیرَتَهُ، فَوَلَّیتُ مُدْبِرًا، فَبَکَى عُمَرُ وَ قَالَ: أَ عَلَیکَ أَغَارُ یا رَسُولَ اللَّهِ».[۲]

ابو هریره می گوید: «ما نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)  بودیم. آن حضرت فرمود: در خواب دیدم که من در بهشت هستم؛ در این هنگام زنی را دیدم که در کنار قصری وضو می گرفت. پرسیدم این قصر از کیست؟ گفتند این قصر عمر است. پس غیرت او را به یاد آوردم و پشت نموده رفتم. پس عمر گریه نمود و گفت: ای رسول خدا! آیا من در برابر تو غیرت می ورزم؟»

سوالات ما درباره محتوای این روایت

۱. آیا در این روایت برای اثبات غیرت فضلیت عمر بن خطاب، به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) توهین نشده است؟ در این روایت گفته شده است که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به خاطر ترس از غیرت عمر، از آن زن که در کنار قصر بود روی برتافت. آیا این مطلب بیانگر این نکته نیست که العیاذ بالله رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) نسبت به آن قصر و زن نظر داشته و از خدا نمی ترسیده امّا از غیرت عمر می ترسیده و از رفتن نزد آن زن و قصر منصرف شده است؟

۲. آیا چنین فضلیتی برای عمر بن خطاب قابل قبول است که به قیمت زیر سوال بردن آبروی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) تمام شود؟

پی نوشت ها

[۱] . بخارى، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۶، ص ۹۶ – ۹۷، مصر، قاهره،  وزاره الاوقاف، لجنه إحیاء کتب السنه ، چ ۲، ۱۴۱۰ ق.

[۲] . بخارى، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج ۵، ص ۲۸۶.