حج در ادیان آسمانی و جایگاه آن در یهودیت و مسیحیت

این سؤال درباره حج به ذهن خطور می کند که اگر حج در ادیان آسمانی تشریع شده پس چرا مسیحیان و یهودیان به کعبه و مراسم حج اعتقادی ندارند؟ این مقالۀ مختصر در پاسخ به این سوال ارائه داده شده است.

حج در ادیان آسمانی جایگاه ویژه داشته است هر چند در رهگذر تاریخ حیات جامعه ها و فرهنگ ها، دستخوش تحولاتی گردیده و گاه با خرافات و تحریف ها آمیخته شده و از مسیر اصلی اش به انحراف گراییده است.

حج هر چند در همه آیین ها یکسان نبوده است امّا اصل این قدر مسلم است که تمام پیامبران این عمل عبادی را انجام داده و مردم را به آن دعوت کرده اند. ولی در گذرگاه حیات انسان، ادیان الهی و تعالیم آسمانی و کتاب های فرود آمده از سوی خداوند مانند صحف ابراهیم، تورات موسی ـ علیه السلام ـ ، انجیل عیسی ـ علیه السلام ـ و زبور داوود ـ علیه السلام ـ دستخوش تحریف گردیده و هواهای نفسانی و امیال بشری در آن دخالت کرده و آن ها را به بازی گرفته است چنانکه آیه کریمه بیان می کند: وَ ذَر الذین اتَّخَذُواْ دِینَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا وَ غَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا…(۱). «و کسانی را که دین خود را به بازی و سرگرمی گرفتند و زندگی دنیا آنان را فریفته است، رها کن».

ما به عنوان نمونه به بررسی دو دین از ادیان گذشته که اعمال حج در آن دستخوش تحریف شده است می پردازیم:

حج در دین یهود

هر گاه اخبار و روایات و احادیث وارده از سنت شریفه بررسی شود معلوم می شود که موسای کلیم ـ علیه السلام ـ مانند پیامبران سلف اعمال حج را انجام داده اند این مطلبی است که روایات بر آن تأکید می ورزند به عنوان نمونه. ابن عباس گوید: در محضر پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بودیم مسافت میان مکه و مدینه را می پیمودیم که به یک وادی رسیدیم. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمود: نام این وادی چیست؟ پاسخ دادند وادی ارزق، فرمود. گویا می نگرم موسی ـ علیه السلام ـ را که با گیسوان بلند در حالی که انگشتان دستش را در گوش ها نهاده بود و تلبیه حج می گفت از این وادی می گذشت و آهنگ حج مکه مکرمه و کعبه مشرفه را داشت.

حضرت موسی ـ علیه السلام ـ از پیامبران اولوالعزم بود و امکان نداشت از طریق حج صحیح منحرف گردد و به راهی که جز رضای خداوند است ره بسپارد. بنابراین انحراف هایی که در حج یهود رخ داده عملکرد پیروان موسی ـ علیه السلام ـ است که به تعالیم و اوامر خداوند ملتزم نشده و در نتیجه به انحراف گراییدند.

در حال حاضر حج از دیدگاه یهودیان واجب نیست و از ارکان عبادات آنها به شیوه ای که در اسلام دیده می شود به شمار نمی رود و حد اکثر به عمره مسلمانان شباهت دارد.

حج در دین مسیح ـ علیه السلام ـ

حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ نیز از جمله پیامبرانی بود که به ندای ابراهیم خلیل ـ علیه السلام ـ پاسخ داد آن گاه که به امر خداوند آهنگ حج کرد.

عیسی ـ علیه السلام ـ از پیامبران اولوالعزم بود می دانست که ندای ابراهیم ـ علیه السلام ـ جهانشمول است و به شریعت خاص اختصاص ندارد.

در روایتی از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل شده که فرمودند: سوگند به آن کسی که جان محمد در دست قدرت اوست، فرزند مریم از گردنه روحا عبور کرد در حالی که صدای خود را به لبیک گفتن برداشته و به حج یا عمره یا هر دو عزیمت نموده است.

در این جا نیز باید گفت که عوامل گوناگون دست در دست هم داده و این عمل مهم عبادی را از جایگاه اصلی خویش منحرف ساخته است و از این رو امروز در آیین مسیحیت همانگونه که سایر تحریفات انجام گرفته، حج نیز در این آیین تحرف شده مطرح نیست.

پی نوشت:

انعام : ۷۰.

 منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.