محشور شدن افراد با پیشوایان خود در آخرت

در روز قیامت افرادى که در دنیا دنبال هر کسى رفتند و از او پیروى نمودند، و هر کسى را امام و پیشوا و مقتداى خود قرار داند، خواه از پیشوایان عدل بوده باشند و خواه از پیشوایان ظلم، این افراد با امامان خود محشور میشوند؛ این رعایا و افراد رعیت با پیشوایان خود محشور و به آنها ملحق میگردند. اگر آن ائمه بهشتى هستند با آنها به بهشت میروند و اگر جهنمى باشند با آنها به جهنم میروند.

قرآن در این باره مى فرماید: «یوم ندعوا کل أناس بإمـ’مهم فمن أوتى کتـ’به بیمینه فأولـ’ئک یقرءون کتـ’بهم و لا یظلمون فتیلا* و من کان فى هـ’ذه أعمى ‘ فهو فى الاخره أعمى ‘ و أضل سبیلا؛ روزى خواهد رسید که ما هر دسته از افراد مردم را به امامشان میخوانیم؛ پس آن کسانیکه نامه عمل آنها به توسط راست داده شود، این دسته نامه عمل خود را می خوانند و به مقدار کمى هم (به مقدار چرکى که بین انگشتان فتیله میشود) به آنها ظلم نخواهد شد. و کسى که در این دنیا کور باشد او در آخرت کور است و راهش نایابتر و گم تر خواهد بود» (اسراء/۷۱و۷۲). آن کسانیکه در دنیا چشم حقیقت و بصیرت خود را باز نکردند و به نابینائى نسبت به امور معنویه، دنیاى خود را سپرى کردند و به شهوات و هواجس نفسانیه خود را مبتلا ساختند، در آخرت هم نابینا هستند و راهى ندارند.

در این آیه مبارکه می فرماید: ما هر دسته را به سبب امامشان میخوانیم و نامه عمل کسانى که از ناحیه راست به آنها داده میشود چنانست. مردم سعادتمند به سبب و بوسیله امام خوانده میشوند و از ناحیه سعادت نامه عمل به آنها میرسد. امام مثل مغناطیس و آهن رباست که تمام اشیاء هم شکل خود را در طیف مغناطیسى خود جمع میکند. آهن ربا تمام ذرات آهن را به خود میگیرد، نه ذرات مس و روى و نیکل را. امامان حق و پیشوایان عدل، افراد حق و عادل؛ و امامان باطل افراد منحرف و ستیزه جو و متعدى را به سمت خود میکشند.

معده نان را میکشد تا مستقر  ***   میکشد مر آب را تف جگر

چشم جذاب بتان زین کویهاست   ***     مغز جویان از گلستان بویهاست

زانکه حس چشم آمد رنگش کش   ***     مغز و بینى میکشد بوهاى خوش

زین کشش ها اى خداى راز دان *** تو به جذب لطف خودمان ده امان 

                                                                                                                      («مثنوی» جلد ششم از طبع میرخانى ص۶۰۱ س۱۱)

در این عالم کثرت و اعتبار، به صورت ظاهر همه با هم مخلوط ند؛ ولى از نقطه نظر گرایش هاى باطنى مردم به دستجات و احزاب و فرق و ملل و نحل منقسم میشوند، و هر دسته تابع امامى خاص و پیشوائى مخصوص به خود مى باشند. در قیامت که موطن بروز حقائق است خداوند هر دسته و جمعیتى را به سبب امامشان میخواند؛ آن کسان که اهل سعادتند نامه عمل از ناحیه و موطن سعادت به آنها میرسد و بوسیله امام بحق، امام سعادت خوانده میشوند؛ و آن کسانى که اهل شقاوتند نامه عمل از ناحیه و موطن شقاوت و بوسیله امام باطل، امام شقاوت خوانده می شوند. پس امام به حق که سعید است داراى صفت سعادت است که راستى است، و یمین که سعادت است نعت و صفت امام است؛

و بنابراین تفریع «فمن أوتى کتـابه و بیمینه؛ پس هر که نامه او به دست راستش داده شود»، تفسیر «یوم ندعوا کل أناس بإمـامهم؛ روزى که هر گروهى را با امامشان فرا مى خوانیم» (اسراء/۷۱) را مى کند و مى فرماید: چون امام محل جذب افراد هم سنخ میباشد کسانى که داراى سنخیت رحمت و عافیت هستند و این صفت در آنها مشهود است بوسیله امام به حق خوانده میشوند. و امام جائر و باطل که شقى است داراى صفت شقاوت است، و امام جائر با این صفت آنها را میخواند و جمع میکند.

در آیه وارد در سوره إسراء به جاى «من أوتى کتـابه بشماله؛ کسى که کارنامه اش بدست چپ او داده شود (الحاقه/۲۵)» جمله «و من کان فى هـذه أعمی’؛ و هر که در این دنیا کور (دل) باشد (اسرا/۷۲)» استعمال شده است، استفاده میشود که اصحاب شمال در آخرت نور ندارند، نابینا و کور هستند، هم خودشان و هم امامشان؛ اهل شقاوت همه کورند، تابع و متبوع؛ تابعین کور به متبوعین کور ملحق میشوند و یک پارچه رویهم به جهنم میروند.

آنجا براى اشقیاء، عالم نور نیست، عالم بینائى و بصیرت نیست، آنجا عالم گمراهى و گم شدن و نابود شدن و محروم بودن از تماشاى آیات خدا و جمال خداست. چقدر در قرآن کریم نسبت به اهل شقاوت لفظ ضل استعمال شده است، یعنى گم میشوند، محو و نابود میگردند و در آن عالم انوار تاب مقاومت و توان ایستادگى را ندارند. در این آیه در مقابل اصحاب یمین، نابینایان را در آخرت بیان فرموده است، تا برساند که اصحاب یمین داراى نورند و داراى بصیرت عالم معنى و تجرد؛ چشم بصیرت در دنیا دارند و در آخرت این چشم به صورت چشم و بینائى ملکوتى در آنان خواهد بود.

و چون در مقام تفصیل بر مى آید و ذکر میکند که اهل سعادت بوسیله امامشان بسوى سعادت کشیده میشوند، و به عوض امام باطل و کتاب شقاوت، نابینائى آنانرا در قیامت قیم قرار داده است؛ به خوبى روشن میشود که ائمه باطل نور ندارند. اهل سعادت امامشان و مأمومشان داراى نورند، و اهل شقاء و گمراهى امام و مأمومشان در ظلمت و کورى به سر میبرند.