راهکار آشنایی اهل سنت با اهل بیت(ع)

اشاره:

اهل بیت در کنار قرآن مایه هدایت و رستگاری قرار داده شده ودوسنپتی آنان بر همه مسلمانان واجب گریده است از این‌رو بر همۀ مسلمانان لازم است نسبت با آنان آشنایی کامل داشته باشند. اهل سنت اکثریت مسلمانان را تشکیل می دهد باید به این اصل اسلامی توجه داشته و بر طبق دلایل قرآن و حدیثی وظیفه اسلامی آنان است که باید اهل بیت را بشناسند.

با توجه به اینکه اهل تسنن با تاثیر پذیری از افکار و سیاست های بنی امیه از اهل بیت پیامبر اسلام- صلی الله علیه و آله و سلم- فاصله گرفته و اطلاعات لازم را نسبت به اهل بیت ندارند، بهتر است در آغاز از شخص پیامبر اسلام- صلی الله علیه و آله و سلم- و مقام و عظمت آن حضرت سخن گفت. به این معنا که تمام ارزش ها و اعتقادات اسلامی با وجود مقدس رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- و ایمان به آن حضرت معنا پیدا می کند و اگر لازمه پذیرش و ایمان نسبت به برخی موضوعات، اهانت رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- و سرپیچی از دستورات آن حضرت باشد، اعتقاد و ایمان در نزد خدا و رسول او نه تنها هیچ ارزشی نخواهد داشت؛ بلکه مساوی با کفر خواهد بود. برای اثبات این موضوع باید به آیاتی از قرآن کریم تمسک جست؛ زیرا خداوند اطاعت و پیروی از دستورات رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- را بر همگان واجب کرده و بهای سرپیچی از اوامر و دستورات آن حضرت را آتش جهنم قرار داده است. بنابراین مطالبی به ترتیب و مراحل زیر برای آشنا کردن یک فرد سنی مذهب با اهل بیت پیشنهاد می شود:

۱. در آغاز باید از قرآن شروع کرد. قرآن کریم کتابی است که تمام مسلمانان آن را قبول داشته و انکار حتی یک آیه آن موجب کفر می شود. در قرآن کریم آیاتی در خصوص اهل بیت رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- وجود دارد که آنان را بر دیگران برتر نموده است. ما در اینجا فقط به دو آیه اشاره می‌کنیم.

الف. آیه تطهیر در قرآن کریم اختصاص به اهل بیت رسول- صلی الله علیه و آله و سلم- خدا دارد. خداوند می فرماید: «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً[۱]»؛ «خداوند فقط مى‏خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد» این آیه به گفته عایشه همسر رسول خدا در شأن امام علی، فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین- علیه السلام- نازل شده است. این حدیث در صحیح مسلم اینگونه نقل شده است: روزی پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- قبل از طلوع آفتاب ردایی که از پشم سیاه بافته شده بود بر خودش انداخت. در این زمان حسن بن علی آمد و رسول خدا او را در کنار خودش زیر رداء برد. لحظه ای بعد حسین آمد رسول خدا او را هم زیر رداء قرار داد. پس از او فاطمه دختر پیامبر آمد او هم زیر رداء رفت. و سپس علی آمد در کنار آنان زیر رداء قرار گرفت. در این زمان رسول خدا فرمود: «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیرا».

بنابراین  از نظر قرآن کریم امام علی- علیه السلام- و فاطمه- سلام الله علیها- و امام حسن و امام حسین – علیهما السلام- اهل بیت رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- هستند که از طرف خداوند از هر نوع گناه و معصیت تطهیر شده اند.

ب. در قران کریم محبت اهل بیت بر همه مسلمانان واجب شده است. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى[۲]»؛ «به مسلمانان بگو که‏ من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى‏کنم جز دوست‏داشتن نزدیکانم [اهل بیتم‏]». در کتابهای معتبر اهل سنت آمده که از رسول خدا پرسیده شد که این اقارب و اهل بیت شما کیست که محبت آنان بر ما واجب شده است؟ رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- فرمود: آنان علی ، فاطمه، و دو پسر آنها هستند.[۳]

بعد از اینکه با این آیات قرآن ثابت شد که امام علی و فاطمه و حسن و حسین- علیه السلام- از اهلبیت رسول خدا هستند، اهل بیت بودن سایر امامان به گفته آنان قابل اثبات می باشند. پس بر هر مسلمانی واجب می شود که اهل بیت را بشناسند تا بر طبق فرمایش خداوند نسبت به آنان محبت بورزند.

۲. در مرحله بعد برای اینکه یک مسلمان سنی مذهب را به اهل بیت پیامبر- صلی الله علیه و آله و سلم- نزدیک کنیم لازم است در ابتداء آیاتی در راستای وجوب اطاعت رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- و عواقب مخالفت با دستورات آن حضرت را بیان کرد تا آنان برای پذیرش مطالبی که نسبت به اهل بیت – علیه السلام- در متون اسلامی توسط پیامبر خدا بیان شده است آمادگی پیدا کنند. به عنوان نمونه آیات زیر را برای این منظور می توان ذکر کرد:

«وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ[۴]»؛ «آنچه را رسول خدا براى شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهى کرده خوددارى نمایید و از (مخالفت) خدا بپرهیزید که خداوند کیفرش شدید است!»

 «وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُبینا[۵]»؛ «و هر کس نافرمانى خدا و رسولش را کند، به گمراهى آشکارى گرفتار شده است!»

«وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها أَبَدا[۶]»؛ «و هر کس نافرمانى خدا و رسولش کند، آتش دوزخ از آن اوست و جاودانه در آن مى‏ماند!».

«قُلْ أَطیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْکافِرینَ[۷]»؛ «بگو: از خدا و رسولش فرمان ببرید. پس اگر رویگردان شدند، بدانند که خدا کافران را دوست ندارد».

«وَ مَنْ یُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدى‏ وَ یَتَّبِعْ غَیْرَ سَبیلِ الْمُؤْمِنینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّى وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصیراً[۸]»؛ «هر که پس از آشکار شدن راه هدایت با پیامبر مخالفت ورزد و از شیوه‏اى جز شیوه مؤمنان پیروى کند، بدان سوى که پسند اوست بگردانیمش و به جهنمش افکنیم، و جهنم سرانجام بدى است».

«وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَنْ یَتَوَلَّ یُعَذِّبْهُ عَذاباً أَلیماً[۹]»؛ «و هر که از خدا و پیامبرش اطاعت کند، او را به بهشت‌هایى داخل مى‏کند که در آن نهرها روان است. و هر که سر برتابد به عذابى دردآورش عذاب مى‏کند».

کسی که واقعا ایمان به اسلام و قرآن داشته باشد به اندازه سر سوزن نباید با دستورات رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- مخالفت کند و نباید  از آنچه که او برای مسلمانان آورده اعراض کرده و به چیزهای که از طرف آن حضرت نهی شده بپردازد.

۳. در مرحله سوم روایات و احادیثی رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- که در باره اهل بیت و امامان دوازده گانه در متون معتبر اهل سنت آمده است برای آنان بازگو شود. برای نمونه به چند حدیث در این باره اشاره می شود:

الف. یکی از این احادیث حدیث ثقلین است. این حدیث در کتابهای متعدد اهل سنت نقل شده است. در صحیح مسلم یکی از معتبر ترین کتابهای حدیثی این حدیث اینگونه آمده است: رسول خدا – صلی الله علیه و آله و سلم- در بین راه مکه و مدینه در محلی به نام «خم» بعد از حمد و ستایش خداوند و موعظه مردم چنین فرمود: «امّا بعد الا أیهاالناس فإنّما انا بشر یوشک أن یأتی رسول ربی فأجیب و أنا تارک فیکم الثقلین أولهما کتاب الله فیه الهدی والنور فخذوا بکتاب الله و استمسکوا به و أهل بیتی أذکرکم الله فی اهل بیتی أذکرکم الله فی اهل بیتی أذکرکم الله فی اهل بیتی؛ یعنی ای مردم همانا من بشر هستم و زود است ملک الموت بیاید و من او را لبیک گویم. اینست من دو چیز گرانبها برای تان می گذارم یکی از آن ها کتاب خدا است که در آن نور و هدایت است و به آن متمسک شوید و دوم آن اهل بیت من است و در باره اهل بیتم به شما سفارش می کنم و خدا را گواه می گیرم».[۱۰] و در مسند احمد بن حنبل این حدیث این گونه نقل شده است: «إنّی تارک فیکم الثقلین أحدهما أکبر من الآخر کتاب الله حبل ممدود من السماء إلی الارض و عترتی أهل بیتی و أنّهما لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض؛ من در میان شما دو چیز گرانبها می گذارم که یکی بزرگتر از دیگری است و آن کتاب خدا است که به صورت ریسمان از آسمان به سوی زمین کشیده شده است و دیگری عترت و أهل بیت من است. آن دو هر گز از هم جدا نمی شوند تا اینکه روز قیامت در کنار حوض بر من وارد شوند».[۱۱]

این حدیث بر مسلمانان واجب می گرداند که اهل بیت رسول خدا را بشناسند و از آنان در کنار قرآن پیروی کنند.

ب. حدیث سفینه یکی دیگر از احادیث رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- است که مسلمانان را به سوی اهل بیت دعوت می کند. این حدیث در کتاب مستدرک حاکم محدث اهل سنت و دیگر کتابهای آنان اینگونه آمده است: «الا أنّ مثل اهل بیتی فیکم مثل سفینه نوح من رکبها نجا و من تخلّف عنها غرق؛ آگاه باشید مثل اهل بیت من در میان شما مانند کشتی نوح است که هر کس سوار آن شود نجات یابد و هر که تخلّف ورزد غرق شود».[۱۲]

ج. روایاتی زیادی در فضلیت اهل بیت و وجوب محبت آنها و نهی از دشمنی با آنان در متون اهل سنت ذکر شده است. در صحیح ابن حبان آمده است که پیامبر فرمود: «به آن خدایی قسم که جان محمد در دست اوست هیچ کس با ما اهل بیت دشمنی نمی کند مگر اینکه خداوند او را وارد آتش دوزخ کند».[۱۳]

این روایات شناخت اهل بیت را برعموم مسلمین لازم و واجب می گرداند و هر مسلمانی باید بداند که اهل بیت رسول خدا چه کسانی هستند تا در دین و عمل خود شان آنان را پیشوا قرار داده و راه سعادت و نجات را با این کار نصیب خود شان گرداند و از عذاب دردناک الهی در امان باشد. و نیز آنان را بشناسند تا با آنان دشمنی نکرده بلکه به دستور قرآن با آنان محبت ورزند.

۴. در مرحله آخر می توان یک فرد سنی مذهب را جهت آشنایی کامل با اهل بیت به کتابهایی که در این رابطه از طرف علمای شیعه و سنی مبنی بر ذکر فضایل آنان نوشته شده اند ارجاع داد مثلا از باب نمونه خصائص نسائی بهترین کتابی است که توسط یکی از علمای اهل سنت نوشته شده است. و مقاتل الطالبین ابو نعیم اصفهانی و مناقب آل بی طالب ابن شهر آشوب از کتابهای مهمی است که فضایل اهل بیت را منعکس نموده اند. ینابیع الموده قندوزی کتابی دیگری است یکی از علمای اهل سنت در فضایل اهل بیت نوشته است. حتی فضایل اهل بیت در کتاب صواعق المحرقه تالیف ابن حجر هیتمی که بر علیه شیعه نوشته شده نیز منعکس گردیده است.

پی نوشت:

[۱] .احزاب/ ۳۳.

[۲] . شوری/ ۳۳

[۳] زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، بیروت، دار احیاء التراث العربی، و قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۴،ص۲۲۳و۲۲۴، ج۱۶ص۲۱و۲۲.

[۴] . حشر/۷.

[۵] . احزاب/۳۶.

[۶] . جن/۲۳.

[۷] . آل عمران/۳۲.

[۸] . نساء/ ۱۱۵.

[۹] . فتح/۱۷.

[۱۰] . نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۴ص۱۸۷۳.

[۱۱] . احمد بن حنبل، مسند احمد، بیروت، دار صادر، ج۳، ص۱۴.

[۱۲] .حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتب العلمیه،اول، ۱۴۱۱ق، ج۲ص۳۷۳.

[۱۳] .ابن حبان، صحیح ابن حبان، حدیث۲۵۷۸، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج۱۵ص۴۳۵.

نویسنده: حمیدالله رفیعی