اصول عملی آئین هندو

ادیان و آیین‌های رایج در دنیا دارای یک سلسله احکام و اعمال دینی است که پیروان آنها ملزم به رعایت این احکام هستند. آیین هندو از ادیان غیر آسمانی است و در منشأ و ریشه آن ابهاماتی وجود دارد. این آیین نیز مانند سایر ادیان دارای احکام و اصول عملی است که در معابد یا خارج از آنها توسط هندوها انجام می گیرد. در این نوشته کوتاه به برحی از این اصول اشاره گردیده است.

آیین هندویی عبارت است از مجموعه اعتقادات و سازمانهای بیشمار و در هم آمیخته که تاریخچه اش به آثار و کتب وداها بر می گردد.(۱) محققین غربی برآنند که مبادی ودایی و برهمایی مقدمه تحولاتی را فراهم آوردند که نتیجه آنها پیدایش دین هندوییزم بوده است. (۲)

هندوها معتقدندکه در جهان هستی، حقیقت به صورت سه خدای برهما (خدای خالق)، شیوا (خدای کشنده) و یشتو (خدای حافظ و نگهبان جهانیان) تجلی کرده است و همین اعتقاد آنها به وجود سه خدا موجب پیدایش سه مذهب برهمائیسم شیوائیسم و شینوئیسم در دین هندو شده است(۳) دین هندو برای پیروانش مقاصد چهارگانه ای را در نظر گرفته است که عبارتند از:

۱. کامه (کامرانی و طلب لذایذ جسمانی).

۲، ارتهه (وظایف نسبت به امور جهان).

۳. دهرمه (شریعت و اخلاق و رفتار دینی).

۴. مکشه (نجات روح و رسیدن به کمال).(۴)

کتابهای مقدس دین هندوئیزم عبارتند از: ودا، برهمنه ها، اوپانیشادها، پورانا، مهاباراتا، گیتا، رامایانا و بالاخره منو که کتاب مبادی شریعت و قوانین دین هندو را در بردارد.(۵)

دین هندوئیزم نیز همانند سایر ادیان دیگر برای پیروان خود قوانین و آیین‌هایی را وضع کرده و از پیروانش عمل بدانها را خواسته است که در ذیل بدانها اشاره می شود:

۱. آیین معبد پوجا، نام مراسمی است که در معبد توسط کاهنان به اجرا در می آید و محوری ترین آیین معبد محسوب می شود و به معنای پرستش مورتی می باشد. در این آیین هندوها، خداوند را همچون میهمانی درباری تلقی می کنند فلذا او را شستشو می دهند، جامه می پوشانند، با تاج گل می آرایند، خوردنی و آشامیدنی تقدیم او می کنند و در حین حمل کردنش چتر بالای سرش می گیرند و برای سرگرمیش موسیقی و رقص اجرا می نمایند. … پس از مراسم پوجا حاضران مقداری از میوه یا گلی که پیشکش شده بود یا قدری از آب یا مایع دیگری که برای استحمام خدایشان بکار برده بودند را به عنوان دریافت رحمت (پراسادا) می گیرند. فلذا فرجام آیین پوجا پراسادا می باشد.(۶)

۲. عبادت خانگی: عبادت خانگی در بسیاری از ویژگی ها با سنت معابد سهیم است،‌هر خانه ای مکان مخصوصی برای خدایان خانواده دارد، که ممکن است اتاقی مخصوص باشد یا فقط تاقچه ای در اتاقی. این محراب خانگی معمولاً دارای چند صورت از خدایان است زیرا هر کس یک خدای منتخب (ایشتادِواتا) دارد که به گمان خود با او ارتباط خاصی دارد.(۷)

۳. زیارت: از جمله آیینهای عمده هندوها زیارت است که همه آنرا اجرا می کنند، آنها مکانهایی را که مکان ظاهر شدن خدایان می دانند در حکم گذرگاهی یرای رحمت الهی می پندارند فلذا به آن مکانها مسافرت می کنند تا به حضور خدا برسند. مقصد ممکن است یکی از رودخانه های مقدس یا معبدی که خانه‌ خدایی است که زائر نذر کرده است باشد زمان این زیارتها معمولاً در اعیاد است.(۸)

۴. آیین های چرخه زندگی (سمسارا= تکامل): سمسارا ها آیین هایی هستند که هندو را در مسیر زندگی با تقوا پیش می برند. این آیینها مرکب هستند از آیین پرستش (پوجا)، دعا، ترنم سرود، جشن و میهمانی که عبارتند از:

ـ آیینهای مربوط به ولادت.

ـ آیین های مربوط به پاگشایی (اوپانایانا) به مناسبت ورود کودک به دوره دانش آموزی.

ـ آیین های مربوط به رسیدن زنان به سن بلوغ.

ـ آیین های مربوط به ازدواج.

ـ و بالاخره آیینه ای مربوط به مرگ(۹).

۵. آیین های اعیاد: دین هندو اعیاد بی شماری دارد که برخی از آنها کما بیش به همه هندوها تعلق دارند و بعضی دیگر تنها متعلق به جوامع محلی اند(۱۰).

نتیجه آن که دین هندو نیز همچون سایر ادیان از دو بخش مسائل اعتقادی و احکام و قوانین عملی تشکیل شده است منتها نباید آنها را در قالب ادیان الهی و با معیارهایی که در دین اسلام یا سایر ادیان ابراهیمی وجود دارد مورد تحقیق و مداقه قرار دارد.

پی نوشت:

1. تاریخ جامع ادیان، جان بی ناس، علی اصغر حکمت، ص ۱۳۰، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۷۷ ش.
2. تاریخ جامع ادیان، جان بی ناس، علی اصغر حکمت،‌ص ۱۳۰، انتشارلت علمی و فرهنگی،‌تهران، ۱۳۷۷ش.
3. آشنایی با تاریخ ادیان، غلامعلی آریا،‌ص ۵۹، موسسه فرهنگی و انتشاراتی پایا، تهران،‌ ط۳، ۱۳۷۹ ش.
4. همان، صفحه ۵۵.
5. همان، صفحه ۶۱.
6. دین هندو، سی بل شاتوک، حسن افشار، صفحات ۸۹ الی ۹۲، نشر مرکز، تهران،‌۱۳۸۱ ش.
7. همان، صفحه ۹۴.
8. همان، صفحه ۱۰۵.
9. همان، صفحات ۱۰۶ الی ۱۱۱.
10. همان، صفحه‌۱۱.

منبع: سایت اندیشه قم