حبیب‌الله فضائلی

اشاره:

حبیب الله فضائلی (۱۳۰۱-۱۳۷۶ش) روحانی، خوشنویس، شاعر، کاتب و پژوهشگر ایرانی. وی شعبه انجمن خوشنویسان ایران را در اصفهان تأسیس کرد. اطلس خط، قرآن کریم به کتابت فضائلی، گنجینه الاسرار و قصائد عمان سامانی از آثار اوست. قبل از انقلاب اسلامی، اطلس خط به عنوان کتاب سال ایران برگزیده شد.

زندگی‌نامه و تحصیلات

حبیب الله فضائلی در دوازدهم اردیبهشت سال ۱۳۰۱ش در سمیرم متولد شد. وی در سیزده‌سالگی پدرش محمدابراهیم را از دست داد و مسؤولیت خانواده بر روی دوش او قرار گرفت. در سال ۱۳۲۵ش به اصفهان رفت و در مدرسه درکوشک اقامت گزیده و به تحصیل علوم دینی در حوزه علمیه پرداخت. از استادان او می‌توان به حاج آقا سیداحمد مقدس، شیخ عباسعلی ادیب، سیدحسن مدرس هاشمی، ملا حسینعلی صدیقین، محمدباقر زند کرمانی، آقافخر کلباسی، آقا جمال‌الدین خوانساری و سید عبدالحسین طیب اشاره کرد. در سال ۱۳۳۱ش در اصفهان ازدواج کرد. دو فرزند پسر به نام احمد و مهدی و دو فرزند دختر به نام زهرا و طاهره حاصل این ازدواج بودند.[۱]

او در دوره شبانه به تحصیل علوم جدید پرداخت و در سال ۱۳۳۳ش دیپلم گرفت و زبان عربی، تعلیمات دینی و هنر خوشنویسی را در مدرسه‌ها تدریس کرد. مدتی نیز در در دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان رشته زبان و ادبیات فارسی را پی گرفت تا اینکه به سال ۱۳۴۰ش لیسانس خود در این رشته را دریافت کرد.[۲]

خوشنویسی

خوشنویسی یک هنر موروثی در خانواده فضائلی بود که آن را نزد پدر فراگرفته بود و این هنر را در اصفهان دنبال کرد. از میر محمد مهدی خلیقی‌پور، علی اکبر کاوه و حسن زرین خط مشق گرفت تا اینکه موفق به دریافت گواهینامه از استاد کاوه و از هنرستان هنرهای زیبا شد. او همچنین به مشق کردن از روی کتیبه‌های آثار تاریخی اصفهان و سنگ مزارهای تخت فولاد پرداخت و در نگارش هفت خط توانایی یافت، و به ویژه در نسخ و ثلث به استادی رسید.

وی در سال ۱۳۴۸ش شعبه انجمن خوشنویسان ایران را در اصفهان پایه‌گذاری کرد و سرپرستی آن را به عهده گرفت. در سال ۱۳۵۸ش از خدمت آموزش و پرورش بازنشسته شد.[۳]

در این سال‌ها کتیبه‌های حرم امام رضا(علیه‌السلام) در مشهد، حرم حضرت زینب و حرم حضرت رقیه در سوریه، حرم عسکریین، حرم امام حسین(علیه‌السلام)، مسجد‌ها و حسینه‌های اصفهان، شیراز، اهواز و تهران به قلم او نگارش یافت و نمایشگاه‌هایی از خط او در داخل و خارج کشور برپا شد.[۴]

اساتید

اساتید علوم دینی:

1. سیداحمد مقدس.
2. شیخ عباسعلی ادیب.
3. حاج آقافخر کلباسی.
4. سیدعبدالحسین طیب.
5. محمدباقر زند کرمانی.
6. ملا حسینعلی صدیقین.
7. سیدحسن مدرس هاشمی.
8. حاج آقا جمال الدین خوانساری.[۵]

اساتید خط:

1. محمدابراهیم فضائلی.
2. میر محمد مهدی خلیقی‌پور.
3. حسن زرین‌خط.
4. علی اکبر کاوه.[۶]

آثار

1. اطلس خط (تحقیق در خطوط اسلامی): دانشنامه خوشنویسی و شرح کامل تاریخ انواع خط، شیوه‌ها و مشاهیر خوشنویسی است. که در طول بیست سال به اتمام رسیده است.[۷]
2. تعلیم خط (در قواعد خطوط اسلامی): کتاب حاضر، بخش دوم اطلس خط است که در طول پنج سال آماده شده است.
3. ابرقو در رابطه با داستان اصحاب رس و زمان و مکان احتمالی آن‌ها: زمانی که یکی از دوستان ایشان به ذکر آثاری از ابرقو اشاره کرد، عزم سفر کرد، و با دیدن آن آثار از نزدیک، و تطبیق آن‌ها با خطبه حضرت علی در نهج البلاغه در مورد «اصحاب رس»، این کتاب را نگاشت.
4. مردآفرین روزگار، حضرت زینب(س): این کار پس از بازگشت از زیارت عتبات عالیات سوریه انجام پذیرفته، و متن کتاب نیز با کتابت و خوشنویسی او است.
5. قرآن کریم با کتابت فضائلی به خط نسخ شیوه ایرانی، با ترجمه فارسی عبدالمحمد آیتی.
6. سوره یس به خط ثلث بر روی صفحاتی از طلا که در در حرم امام رضا دیده می‌شود.
7. گنجینهالاسرار و قصائد عمان سامانی، با تحلیل و کتابت استاد به خط نستعلیق.
8. سرمشق‌های چلیپای نستعلیق.
9. آیه نور یا گنج حقیقی.
10. بوستان هنر خط
11. شناخت قرآن.
12. دیوان اشعار.[۸]

درگذشت

فضائلی مدت‌ها از بیماری سرطان رنج می‌برد تا اینکه در دوازدهم آبان سال ۱۳۷۶ش درگذشت. مزار او در قطعه نام‌آوران باغ رضوان اصفهان قرار دارد.[۹]

پی نوشت:

۱.سایت انجمن خوشنویسان اصفهان.

۲.هادوی، نیلوفر، مجله رشد آموزش قرآن، پاییز ۱۳۹۲ش.

۳.سایت انجمن خوشنویسان اصفهان.

۴.هادوی، نیلوفر، مجله رشد آموزش قرآن، پاییز ۱۳۹۲ش.

۵.هادوی، نیلوفر، مجله رشد آموزش قرآن، پاییز ۱۳۹۲ش.

۶.سایت انجمن خوشنویسان اصفهان.

۷.سایت انتشارات سروش.

۸.هادوی، نیلوفر، مجله رشد آموزش قرآن، پاییز ۱۳۹۲ش.

۹.سایت انجمن خوشنویسان اصفهان.

منبع: ویکی شیعه.