مدرسه علمیه میرزا جعفر (مشهد)

مدرسه میرزاجعفر از مدارس قدیمی و از بناهای تاریخی صفویه در شهر مشهد. این مدرسه که دارای معماری ویژه‌ای است بنام واقف آن مشهور بوده و وقف طلاب علوم دینی شده است. مدرسه میرزا جعفر، امروزه در محدوده حرم واقع شده و از جنوب به صحن انقلاب اسلامی، از غرب به بست شیخ طبرسی و از شمال و شرق به دانشگاه علوم اسلامی رضوی محدود شده است.

تاریخچه

این مدرسه در سال ۱۰۵۹ق در زمان شاه عباس دوم در عهد صفویه ساخته شد. این مدرسه به همت دو برادر به نام‌های میرزا محمدطاهر مشهور به وزیرخان و میرزا محمدجعفر مشهور به سروقد، از فرزندان «میرزا تقی مشهدی» و اعقاب خواجه شمس الدین جوینی در ضلع شرقی صحن کهنه (انقلاب) ساخته شد.[۱]

مدرسه علمیه میرزا جعفر

معماری

مساحت مدرسه حدود ۳۰۰۰ متر مربع است و اطراف آن حجراتی در دو طبقه فوقانی و تحتانی ساخته شده و هر حجره دارای ایوان است. نمای داخلی مدرسه با کاشی‌های معرق تزیین شده و در کتیبه ایوان‌هایش روایاتی در باب علم و عالم نوشته شده است. این مدرسه در سال ۱۲۵۸ق با دستور مظفرالدین شاه به والی خراسان مرمت گردید و کتیبه‌هایی در سر در ورودی و ایوان جنوبی آن اشاره به این مرمت دارد.[۲][۳]

کتابخانه

مدرسه میرزا جعفر دارای کتابخانه‌ای در ضلع غربی مدرسه و در طبقه دوم آن است که دارای گچبری‌های نفیس و نقاشی‌هایی با آب طلاست. کتابخانه مزبور به مرور زمان و در اثر بی‌توجهی به حوزه‌های علمیه در زمان رضا خان رو به ویرانی رفت و بخشی از کتب آن به مدرسه نواب منتقل شد و پس از بازسازی و افتتاح مجدد به کتابخانه مسترد شد. منابع این کتابخانه بیش از سه هزار نسخه بوده و نسخ خطی آن، توسط کاظم مدیر شانه چی فهرست شده است.[۴][۵]

تصویر قدیمی ایوان درب ورودی مدرسه علمیه میرزاجعفر

مدفونان در مدرسه

در بخش زیرین مَدرَس بزرگ جنوب مدرسه، در سردابی، مقبره شیخ حر عاملی، میرزا جعفر و فرزندش وجود دارد که در گذشته درِ ورودی آن از داخل مدرسه باز می‌شد اما در حال حاضر برای مقبره مذکور در ورودی مخصوصی از داخل صحن انقلاب تعبیه شده است.[۶]

اساتید مدرسه

اساتید بنام و مشهوری در این مدرسه به تدریس علوم دینی پرداختند.

شیخ محمد نهاوندی،

محمد تقی ادیب نیشابوری،

میرزا جواد آقا تهرانی،

شیخ عباس قمی،

شیخ حسنعلی مروارید،

شیخ علی فلسفی،

آیت‌الله خامنه‌ای،

علی مشکینی.[۷]

نمای کنونی مدرسه میرزا جعفر

وضعیت فعلی

این مدرسه پس از ادغام با مدرسه خیراتخان و افزایش ساختمان‌های جدید به آن، محل تأسیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی شد.

پی نوشت ها:

1. محمود فاضل، مدارس قدیم مشهد.
2. محمود پسندیده، مدارس علوم دینی مشهد در دوره تیموری و صفوی.
3. محمود فاضل، مدارس قدیم مشهد.
4. محمود پسندیده، مدارس علوم دینی مشهد در دوره تیموری و صفوی.
5. ایکنا.
6. پرتال جامع آستان قدس رضوی.

منابع:

فاضل، محمود، مدارس قدیم مشهد مدرسه میرزا جعفر، وحید، اسفند ۱۳۵۰ – شماره ۹۹.

پسندیده، محمود، مدارس علوم دینی مشهد در دوره تیموری و صفوی، میراث جاویدان، پاییز و زمستان ۱۳۸۰ – شماره ۳۵ و ۳۶.