مدرسه سپهدار اراک

اشاره:

مدرسه سپهدار یکی از بناهای تاریخی باقی مانده از دوره قاجار است که همزمان با تاسیس بازار اراک به دستور یوسف خان گرجی سپهدار اعظم و بانی شهر اراک ساخته شد.[۱] مدرسه سپهدار، نخستین مدرسه بناشده در اراک (سلطان‌آباد) به حساب می‌آید.[۲]

پیشینه

این مدرسه اولین مرکز علوم دینی در اراک است.[۳] مدرسهٔ سپهداری به عنوان نخستین بنای شهری با اقتباس از سبک مدارس دوره صفویه و با کاشی کاری‌های ظریف و زیبای دوره قاجار یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است.[۴]این مدرسه به وسیله یوسف خان سپهدار (پدر داماد فتحعلی‌شاه قاجار) بنا شده و آیت‌الله حاج‌آقا محسن عراقی در توسعه آن نقش مهمی داشته‌است.[۵] در سال ۱۳۳۳ هجری قمری آیت‌الله حائری یزدی این مدرسه را به یکی از حوزه‌های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد.[۶]

معماری

معماری داخل مدرسه از طرح چهار ایوانی پیروی می‌کند که از آن میان دو ایوان شمالی و جنوبی بلندتر و عظیم تر از دو دیگری است. در پیرامون حیاط مدرسه بیست و پنج حجره وجود دارد و هر حجره دارای یک ایوان کوچک در جلو و قسمت نشیمن در عقب می‌باشد، سردر و لچکی حجره‌ها با کاشی های خشتی هفت رنگ تزئین یافته‌است. گنبد مدرسه یک پوش بوده و در نوع خود بزرگترین گنبد آجری در بافت قدیمی اراک محسوب می‌شود.[۷] از عناصر داخلی مدرسه می‌توان به آب‌انبار و صحنی نسبتاً وسیع با حوضی سنگی در میان آن اشاره کرد.

دانش‌آموختگان سرشناس

از جمله شخصیت‌هایی که در این مدرسه به کسب معارف اسلامی پرداخته‌اند می‌توان به آقا نورالدین عراقی،[۸] آیت‌الله خمینی، آیت‌الله گلپایگانی، سید احمد خوانساری، آیت الله اراکی و آیت الله کمره‌ای، مرحوم گواری و ذوالفنون… اشاره کرد.[۹]

پی نوشت:

1. «آثار تاریخی شهر اراک». اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اراک. بازبینی‌شده در ۷/۸/۱۳۹۱.
2. داود نعیمی. «فصل یازدهم: مدارس علمیه دینی». در افتخارآفرینان استان مرکزی. چاپ اول. کومه، ۱۳۸۵. ۴۰۹. شابک ‎۹۶۴-۲۵۹۸-۰۹-۴.
3. نعیمی، داود. آیات سرمد زندگانی اولاد میرعلی محمد جد اعلای سادات کرهرود. چاپ اول. اراک: مولف، ۱۳۸۰. ۱۳۱. شابک ‎۹۶۴-۳۶۰-۴۰۹-۸.
4. «مدرسه علمیه «سپهدار»اولین پایگاه علوم دینی اراک». خبرگزاری قرآنی ایران، ۱۱/۸/۱۳۸۷. بازبینی‌شده در ۷/۸/۱۳۹۱.
5. «حوزه علمیه اراک؛ از حجره امام (ره) تا بزرگترین حوزه غرب کشور». پایگاه خبری جماران، ۲۹/۱/۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۸/۸/۱۳۹۱.
6. «ماجرای تدبیر مؤسس حوزه علمیه قم در برابر رضاخان». عصر شیعه، ۱۸/۷/۱۳۹۱. بازبینی‌شده در ۸/۸/۱۳۹۱.
7. «مدرسه سپهداری اراک نگینی در مرکز شهر اراک». مرکزی دیلی، ۲۸/۳/۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۷/۸/۱۳۹۱.
8. «معرفی استان مرکزی». اداره کل فرهنگ و ارشاد استان مرکزی. بازبینی‌شده در ۸ مهر ۱۳۹۱.
9. «مدرسه سپهداری اراک مهد پرورش بزرگان علوم دینی است». ایرنا، ۹ فروردین ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۷/۸/۱۳۹۱.

منبع: ویکی پدیا