کتاب المزار (شیخ مفید)

کتابُ الْمَزار: مَناسِکُ الْمَزار معروف به اَلْمَزارُ الصّغیر تألیف شیخ مفید (درگذشته ۴۱۳ق) است. شیخ مفید در این کتاب، مجموعه روایاتی درباره زیارت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) جمع‌آوری نموده است. المزار شیخ مفید از کتاب‌های زیارتی و دعایی معتبر به شمار می‌آید و علما و دانشمندان شیعه نیز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند.

محمد بن محمد بن نعمان (درگذشته ۴۱۳ق) مشهور به شیخ مفید از علمای شیعه دوازده امامی در نیمه دوم قرن چهارم و اوائل قرن پنجم هجری قمری، از احیاکنندگان علوم اسلامی و از مروجان سخت‌کوش فرهنگ شیعه و از نشردهندگان فقه امامیه است.[نیازمند منبع]

نام‌های کتاب و انگیزه تألیف

از این کتاب با سه عنوان «المزار الصغیر»، «مناسک المزار» و «المزار» یاد شده است.[۱]

چنانکه شیخ مفید در آغاز کتاب بیان کرده است، از آنجا که کتابی مستقل درباره زیارت ائمه(ع) نوشته نشده بود، وی انگیزه یافت تا کتابی درباره شیوه زیارت حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) تألیف کند. با این حال، شیخ مفید در بخش دوم کتاب، زیارت پیامبر(ص) و دیگر ائمه(ع) را نیز اضافه کرده است.[۲]

شیوه نگارش و ساختار

شیخ مفید «کتاب المزار» را به‌سبک کتاب‌های روایی تألیف کرده است؛ بدین صورت که ۱۲۰ روایت را با سند آن آورده و سپس روایت را از امام معصوم نقل کرده است.[۳] این کتاب از ۹۶ باب تشکیل شده که قسمت اول کتاب شامل ۶۷ باب، و قسمت دوم دارای ۲۹ باب است.[۴]

عناوین

۱. زیارت‌ها و مطالب مذکور در این کتاب عبارتند از:

۲.  زیارت امیرالمؤمنین

۳. فضیلت بعضی اماکن مانند مسجد کوفه و مسجد سهله

 ۴. وجوب زیارت امام حسین(ع)

۵. ثواب زیارت اربعین

 ۶. ثواب نماز در مسجد کوفه

۷. زیارت علی بن الحسین

 ۸. زیارت اباالفضل العباس

۹. فضیلت تربت کربلا

۱۰. زیارت حضرت رسول(ص)

۱۱. زیارت ائمه بقیع

۱۲. زیارت جامعه

۱۳. زیارت نیابتی و آداب آن

۱۴. فضیلت زیارت قبور شیعیان.[۵]

ارزش و اعتبار

کتاب المزار شیخ مفید منبع بسیاری از کتاب‌های دعا و زیارت بوده است. شیخ طوسی در کتاب‌های تهذیب الاحکام و مصباح المتهجد، عبدالکریم بن طاووس در فرحه الغری، کفعمی در کتاب‌های البلد الامین و المصباح، ابن‌مشهدی در المزار الکبیر، شهید اول در المزار و مجلسی در بحارالانوار، از این اثر بهره برده‌اند.[۶]

نسخه‌ها و چاپ

۱. نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدس که تاریخ نگارش آن ۹۵۷ق بوده و این نسخه را دختر میرزا رضاخان بن محمدحسن نائینی وقف نموده است.

۲.  نسخه‌ای در کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.[۷]

کتاب المزار شیخ مفید در قم با تحقیق مؤسسه امام مهدی(ع) درسال ۱۴۰۹ق منتشر شده است.[۸]

ترجمه

کتاب المزار در زمان نادر شاه افشار به فارسی ترجمه شده که نسخه‌ای از آن را نادرشاه در سال ۱۱۴۵ق وقف آستان قدس رضوی نموده است.

پی نوشت:

۱. احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۹.

۲. شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۳.

۳. احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۱.

۴. صباحی، «تألیفات معروف و موجود شیخ مفید: المزار، مناسک المزار».

۵. شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، فهرست کتاب؛ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۰و۳۳۱.

۶. شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۱۲؛ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۹.

۷. شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۱۳.

۸. احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۸.

منابع

  ۱. احمدی، مهدی، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های چهارم تا هفتم هجری، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۹ش.

   ۲. صباحی، مهدی، «تألیفات معروف و موجود شیخ مفید: المزار، مناسک المزار»، مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید، شماره۸۲.

    ۳. مفید، محمد بن نعمان، المزار، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.

منبع: ویکی شیعه