عدالت میان همسران پیامبر(ص)

یک رهبر بزرگ الهى، همچون پیامبر(صلى الله علیه وآله)، آن هم در زمانى که در کوره حوادث سخت گرفتار است، و توطئه هاى خطرناکى از داخل و خارج براى او مى چینند، نمى تواند، فکر خود را زیاد مشغول زندگى شخصى و خصوصیش کند، باید در زندگى داخلى خود، داراى آرامش نسبى باشد، تا بتواند به حل انبوه مشکلاتى که از هر سو او را احاطه کرده است، با فراغت خاطر بپردازد. آشفتگى زندگى شخصى و دل مشغول بودن او به وضع خانوادگى در این لحظات بحرانى و طوفانى، سخت خطرناک است.

با این که ازدواج هاى متعدد پیامبر(صلى الله علیه وآله) غالباً جنبه هاى سیاسى و اجتماعى و عاطفى داشته، و در حقیقت جزئى از برنامه انجام رسالت الهى او بوده، ولى در عین حال، گاه اختلاف میان همسران و رقابت هاى زنانه متداول آنها، طوفانى در درون خانه پیامبر(صلى الله علیه وآله)برمى انگیخته، و فکر او را مشغول مى داشته است.

اینجا است که خداوند یکى دیگر از ویژگیها را براى پیامبرش قائل شد، و براى همیشه به این ماجراها و کشمکش ها پایان داد، و پیامبر(صلى الله علیه وآله) را از این نظر آسوده خاطر و فارغ البال کرد.

و چنان که در آیه ۵۱ سوره «احزاب» مى خوانیم فرمود: «مى توانى (موعد) هر یک از این زنان را که بخواهى به تأخیر بیندازى، و به وقت دیگرى موکول کنى، و هر کدام را بخواهى، نزد خود جاى دهى» (تُرْجِی مَنْ تَشاءُ مِنْهُنَّ وَ تُؤْوِی إِلَیْکَ مَنْ تَشاءُ).

مى دانیم یکى از احکام اسلام، در مورد همسران متعدد آن است که، شوهر اوقات خود را در میان آنها به طور عادلانه تقسیم کند، اگر یک شب نزد یکى از آنها است، شب دیگر نزد دیگرى باشد، تفاوتى در میان زنان از این نظر وجود ندارد، و این موضوع را در کتب فقه اسلامى به عنوان «حق قَسْم» تعبیر مى کنند.

یکى از خصایص پیامبر(صلى الله علیه وآله) این بود که: ـ به خاطر شرائط خاص زندگى طوفانى و بحرانیش در «مدینه» که در هر ماه تقریباً یک جنگ بر او تحمیل مى شد، و در همین زمان همسران متعدد داشت، ـ رعایت «حق قسم» به حکم آیه فوق از او ساقط بود، و مى توانست هرگونه اوقات خود را تقسیم کند، هر چند او با این حال حتى الامکان مساوات و عدالت را ـ چنان که در تواریخ اسلامى صریحاً آمده است ـ رعایت مى کرد.

ولى، وجود همین حکم الهى، آرامشى به همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله) و محیط زندگى داخلى او مى داد.

با توجه به این که:

اولاًـ این حکم، یک حکم عمومى درباره همه آنها است، و تفاوتى در کار نیست .

ثانیاًـ حکمى است از ناحیه خدا که براى مصالح مهمى تشریع شده بود.

ثالثاًـ خود پیامبر(صلى الله علیه وآله) حتى الامکان تساوى را در تقسیم اوقات خود رعایت مى کرد، بنابراین، آنها باید با رضا و رغبت به آن تن دهند و نه تنها نگران نباشند بلکه خشنود نیز گردند.(۱)

پی نوشت:

۱. تفسیر نمونه، جلد ۱۷، صفحه ۴۱۲.