(۱۴۲۶ – ۱۳۱۷ هـ ق)
ولادت و تحصیلات
علامه حاج شیخ محمد تقى بهلول گنابادى در سال ۱۲۷۹ شمسى در روستاى بیلند شهرستان گناباد پا به عرصه حیات گذاشت.در کودکى به مکتب رفت و به فراگیرى قرآن کریم مشغول شد و هشت ساله بود که حافظ کل قرآن شد.وى خواندن و نوشتن را در همان مکتب پدر آموخت و سپس به تحصیل در رشته علوم قدیمه پرداخت و دوره سطح را به پایان برد و اکثر تحصیلاتش از قبیل شرح لمعه، مطول، معالم، سیوطی، حاشیه و… را نزد پدر فراگرفت و از ۷ تا ۱۴سالگى به کار وعظ و روضه خوانى مشغول بود.
فعالیتهاى سیاسی
شیخ بهلول در سن ۲۷سالگى به مشهد رفت و چون در آن زمان مسئله بى حجابى مطرح بود، رهبرى مردم را براى حرکت و قیام علیه دولت رضاخان برعهده گرفت. اولین مبارزه وى با رضاخان در برچیدن جشن و سرورى بود که در اول محرم در باغ ملى سبزوار به منظور آمدن همسر شاه مخلوع همراه با امان الله خان پادشاه افغانستان به سبزوار برگزارشده بود و بعد از این واقعه چون تحت تعقیب قرار گرفت، پیاده عازم قم شد.
از دیگر مبارزات او به قیام مسجد گوهرشاد مى توان اشاره کرد که بعد از آن به افغانستان تبعید شد و مدت ۳۰ سال را در افغانستان گذراند و در این مدت کودکان بى سرپرست زیادى را سرپرستى کرد.
خصوصیات اخلاقی
از ویژگى ها و خصوصیات اخلاقى این شیخ بزرگ که زبانزد نزدیکان وى بود، ذوق و ادب او بود؛ به طوریکه او بیش از ۲۰۰ هزار بیت شعر سروده است و ۵۰ هزار بیت شعر از دیگر شاعران را از حفظ داشت. وى مجتهدو مسلط به ادبیات عرب و سراینده اشعار، متون نغز و خواندنى به زبان عربى و مسلط به تاریخ انبیاى اسلام و شاهدى زنده بر تاریخ یکصدساله اخیر ایران و جهان بود.
محمدتقى بهلول، حافظه شگفتى داشت. خود ایشان در این مورد میگفت: حافظهاى داشتم که نمونهاش در دنیا نبود. یکى از همدرسهاى شیخ نقل میکند که روزى استادمان، مرحوم حکیم، او را بر سر جاى خود نشاند و به ایشان گفت: محمدتقى آنچه را گفتم بگو. جناب بهلول تمامى مطالبى را که استاد در آن روز گفته بود، همه را مانند استاد بیان کرد.
شیخ محمدتقى بهلول، حافظ قرآن مجید و بسیارى از خطبههاى نهجالبلاغه و دعاهاى صحیفه سجادیه بود. وى همچنین بسیارى از دعاهاى مفاتیحالجنان، از جمله دعاى جوشن کبیر، دعاى عدیله، دعاى توسل، دعاى کمیل، زیارت عاشورا و مناجات شعبانیه را از حفظ داشت.
وى بیش از دویست هزار بیت شعر سرود و پنجاه هزار بیت شعر نیز از دیگران در حافظه داشت و بسیارى از کتابهاى ادبى و فقهى حوزه و نیز کتاب فلسفى منظومه سبزوارى را به حافظه قوى خویش سپرده بود.
محمد تقى بهلول در کلام بزرگان
حضرت آیت الله خامنه اى مقام معظم رهبرى :
ایشان (شیخ بهلول) حق بزرگى بر گردن انقلاب دارند.آقاى شیخ محمدتقى بهلول رحمهالله‌علیه بنده‌ى صالح و مجاهد و پرهیزگار که عمر طولانى و پرماجراى خود را یکسره با مجاهدت و تلاش گذرانید، یکى از شگفتیهاى روزگار ما بود. هفتادسال پیش در ماجراى خونین مسجد گوهرشاد، زبان گویاى ستمدیدگان وحق‌طلبان شد و آماج کینه‌ى حکومت سرکوبگر پهلوى گشت. بیست‌وپنج سال مظلومانه در اسارت حکومت ظالم دیگرى انواع رنجها و آزارها را تحمّل کرد. پس از آن سالها در مصر و عراق نداى مظلومیت ملت ایران را از رسانه‌ها به گوش مسلمانان رسانید. سالها پس از آن در ایران بی‌هیچ پاداش و توقعى به هدایت دینى مردم پرداخت. در سالهاى دفاع مقدس همه‌جا دلهاى جوان و نورانى رزمندگان را از فیض بیان رسا و صادقانه‌ى خود نشاط و شادابى بخشید، نودسال از یکقرن عمر خود را به خدمت به مردم و عبادت خداوند گذرانید. زهد و وارستگى او، تحّرک و تلاش بی‌وقفه‌ى پیکر نحیف او، ذهن روشن و فعال او، حافظه‌ى بی‌نظیر او، دهان همیشه صائم او، غذا و لباس و منش فقیرانه‌ى او، شجاعت و فصاحت و ویژگیهاى اخلاقى برجسته‌ى او، از این مؤمنِ صادق، انسانى استثنائى ساخته بود.
مرحوم ایت الله العظمى حاج شیخ عبدالکریم حائرى :
دعوت جناب مرحوم حاج شیخ از جناب بهلول در آن سن براى روضه قبل از شروع درس خیلى قابل اهمیّت است چرا که نقل مى کنند جناب مرحوم حاج شیخ به منبر ها و روضه خوان ها خیلى حسّاس بودندو افرادى را دعوت مى کردند که از ناحیه آنها خاطر جمع باشند.
مرحوم آیت الله العظمى بروجردى :
اولاً دعوت مرحوم آیت الله العظمى بروجردى از ایشان ثانیاً دفاع مرحوم آیت الله بروجردى از ادامه منبر جناب بهلول خیلى حائز اهمّیّت است و این نشانگر علاقۀ آیت الله العظمى بروجردى به ایشان بوده است
حکیم ربّانى مرحوم آیت الله العظمى آقاى بها ٍ الدینى :
حضرت آیت الله شیخ محمّد حسن احمدى فقیه فمودند: حضرت آقا(آیت الله بها ٍ الدینی) خیلى به ایشان ( شیخ بهلول) عنایت داشتند و غالباً به حسینیۀ ایشان هم براى منبر تشریف مى آوردند . ایشان مى فرمودند که: آقاى بهلول انسان فوق العاده اى است از علاقه مندان به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند.
حضرت آیت الله امجد (استاد حوزه و دانشگاه ) :
ایشان یک انسان وارسته ایست ، توکل عجیبى دارد ، او یک انسان عتیقه است،چراکه عتیقه جات معمولاً کم یاب و قیمتى هستند ، او هم کم یاب است و هم قیمتی.
وفات
شیخ محمدتقى بهلول گنابادی، این عارف و عالم ربانى پس از نود سال از عمر پر برکت خود را در خدمت به مردم و عبادت خداوند سرانجام در عصر روز جمعه، ۷ مرداد ۱۳۸۴ در ۱۰۵ سالگى دار فانى را وداع گفت و به جوار رحمت حق پیوست. پیکر آن مرحوم پس از تشییع در تهران و مشهد، در زادگاهش، گناباد به خاک سپرده شد.
