حارث بن مغیره صحابی اهل بیت

یکى از راویانى که در ابلاغ و رساندن اخبار و سخنان انسان ساز امامان معصوم (ع) نقش ممتازى داشت، حارث بن مغیره است. چنان که برخى از نشانه ها گوهاى می دهد، این محدث در اواخر سده اول هجرت در شهر تاریخى بصره در خانه مردى به نام مغیره ـ که ظاهراً یکى از معتقدان به اهل بیت: بوده است به دنیا آمد
نامش حارث و کنیه اش ابوعلى است و چون زادگاه او شهر بصره بود، به بصری و همچنین به دلیل پیوند با تبار نصربن معاویه، به نصری و نیز چون در بازار مسلمانان به خرید و فروش لباس هاى ساخت هند اشتغال داشت، به «بَیاع الزُطّی»[۱] اشتهار دارد.
از جزئیات زندگى حارث گزارش روشنى در دست نیست، جز اینکه می توان گفت زمینه به گونه ى براى او فراهم بود که توفیق یافت تا از جمله نشردهندگان اندیشه های شیعى باشد.

صحابى امامان

حارث بن مغیره ،عراق و از شهروندان بصره بود، ولى انگیزه دریافت معارف و آموز هاى دینی، در ژرفى جان او چنان ریشه دار بود که او را به هجرت واداشت و از بصره به سرزمین حجاز ـ مدینه ـ رفت و این شایستگى را یافت که به محضر سه تن از امامان معصوم راه یابد و سالیان دراز از آن بزرگواران بهره گیرد.
این راوى از اصحاب و شاگردان حضرت امام محمدباقر، حضرت امام صادق و حضرت امام کاظم(علیهم السلام) است. او همچنین از جناب زید بن على (علیه السلام) روایت کرده است.[۲]
رهاورد این تلاش ها، ده ها روایتى است که او از اصحاب عصمت(ع) نقل کرده و در جاى جاى کتاب هاى روایى شیعه به چشم می خورد که در خاتمه به برخى از آنها اشاره خواهد شد.

جایگاه بلند

این راوى شیعى در پرتوى مکتب امامان:، گام های بلندى را در جهت خودسازى و دست یازیدن به قله دانش دین برداشت؛ چنان که اگر او را از چهره هاى برتر حدیث شیعه بنامیم، سخنى به گزاف نگفته ایم. به سبب این جایگاه بلند حضرت صادق (علیه السلام)، اصحاب خویش براى دریافت اخبار اهل بیت: را به حارث بن مغیره ارجاع می داد. به عنوان نمونه، ین روایت را بازگو می کنیم.
شیخ کشّى در کتاب گران سنگ رجالى خویش گزارش داده است: یونس بن یعقوب، از برجسته ترین راویان شیعی، می گوید: گروههاى از اصحاب در محضر امام صادق (علیه السلام)حضور داشتیم. آن بزرگوار به اصحاب و یاران خود فرمود: یا براى شما ملجأ و پنهاى نیست؟ مگر برى شما وسیله استراحت و آرامش وجود ندارد که در هنگام ناگاه این از وظیفه شرعى خود به آن مراجعه کنید تا قلب و جانتان آرامش یابد؟ چه عاملى شما را از حارث بن مغیره نصرى بازداشته؟ در دریافت اخبار ما، به او رجوع کنید و از او مسائل خود را بپرسید.[۳]
باز کشّى در ضمن نقل رویت دیگر می گوید: روزى حضرت امام صادق (علیه السلام)به زید شحّام فرمود: ای زید! گویا من درجه و مقام بلند تو را در بهشت نظاره می کنم و رفیق تو در بهشت، حارث بن مغیره نصرى است.[۴]

پایان زندگى

حارث بن مغیره از اصحاب حضرت کاظم (علیه السلام) نیز به شمار می رود و طبعاً تا سال ۱۴۸ق هنگام شهادت امام صادق (علیه السلام)، در قید حیات بوده است و از این تاریخ به بعد مشخص نیست که در چه زمانى زندگى را بدرود گفته و در کجا مدفون شده است و نیز روشن نیست یا فرزندى هم داشته است؟ هر چند از کنیه اش که ابوعلى است، شاید بشود حدس زد که او صاحب فرزندی به نام على بوده.

پی نوشت:

[۱] . رجال نجاشی، چاپ داورى قم، ص۱۰۱؛ رجال طوسی، چاپ منشورات رضى قم، ص۱۱۷ و۱۷۹؛ لسان المیزان، چاپ مکتبه اعلمی، بیروت، ج۲، ص۱۶۰؛ معجم الرجال، ج۴، ص۲۰۴، شماره۲۵۱۴؛ رجال العلامه المجلسی، مؤسسه اعلمى بیروت، ص۱۸۲؛ منتهای المقال، چاپ موسسه آل البیت، ج۲، ص۳۲۰.
[۲] . رجال نجاشی، ص۱۰۱؛ رجال شیخ، ص۱۱۷ و ۱۷۹؛ جامع الروات، ج۱، ص۱۷۵؛ مجالس المؤمنین، ج۱، ص۳۵۲؛ رجال علامه حلی، ص۵۵.
[۳] . رجال کشی، ج۲، ص۶۲۸، شماره ۶۲۰.
[۴] . همان، ص۶۲۷؛ رجال العلامه الحلی، ص۵۵؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۲۴۷.