موانع استجابت دعا

 استجابت دعا از نظر قرآن و روایات، حتمى و قطعى است. ولى گاهى اوقات مصلحت بنده در استجابت دعاى او نیست که خداوند جبران عدم استجابت دعاى بنده خویش را مى ‏نماید. در برخى موارد نیز حکمت خداوند حکیم، اقتضاى اجابت دعا را نمى‏ کند. مثلًا خداوند خیر و صلاح بنده خود را در ذخیره سازى اجابت دعاى او براى آخرت مى‏ داند.^[۱] و نیز گاهى خداوند دوست دارد صداى مناجات بندگان خاص خویش را بشنود، لذا یا به اندازه دعایى که کرده‏اند، در این دنیا بلا از آنان دفع مى‏ کند و یا بهتر از آن را در آخرت عطا مى‏ فرماید.^[۲] در بسیارى از موارد نیز عواملى توسط خود انسان ایجاد مى‏ شود که از تحقق استجابت دعا جلوگیرى مى‏ نماید. به عبارت دیگر اعمال برخى انسان‏ها مانع رسیدن فیض و رحمت الهى به آنان مى‏ شود. وگرنه حضرت ربّ العالمین رحمت خود را از کسى دریغ نمى‏ دارد و همه بندگان مى‏ توانند از فیوضات رحمانى حق تعالى بهره ‏مند شوند.

در تعالیم اسلامى از عوامل مختلفى به عنوان موانع استجابت دعا یاد شده است. از جمله مى‏ توان به عواملى همچون گناه،^[۳] ستم و کمک به ستمکار،^[۴] نافرمانى از پدر ومادر و آزردن آنان،^[۵] بریدن از خویشاوندان،^[۶] ترک امر به معروف و نهى از منکر،^[۷] سبک شمردن نماز،^[۸] سخن‏چینى،^[۹] متوسّل شدن به غیر خدا^[۱۰] و غذاى حرام،^[۱۱] اشاره کرد.

حضرت سجاد علیه السلام هفت گناه را از موانع استجابت دعا مى‏داند:

۱- نیت بد. ۲- صفات پنهانى زشت. ۳- دو رویى و نفاق با برادران دینى. ۴- باور نداشتن و از دست رفتن اوقات آنها. ۵- به تأخیر انداختن نمازهاى واجب تا گذشتن و از دست رفتن اوقات آنها. ۶- ترک نیکى و صدقه که وسیله تقرب به خداست. ۷- به کار بردن کلمات زشت و رکیک در گفتار با مردم‏^[۱۲]و آلوده بودن زبان به فحش و ناسزا^[۱۳].^[۱۴]

پی نوشت:

[۱]. الکافى، ج ۲، ص ۲۵۳.

[۲]. مسند زید، ص ۴۲۰.

[۳]. الکافى، ج ۲، ص ۲۹۶.

[۴] . الخصال، ص ۳۳۷.

[۵]. الکافى، ج ۲، ص ۴۴۷.

[۶] . نزههالناظر، ص ۳۷.

[۷] . الکافى، ج ۲، ص ۳۷۴.

[۸] . فلاح السائل، ص ۶۱.

[۹] . بحار الأنوار، ج ۷۲، ص ۲۶۸.

[۱۰]  الأمالى( للطوسى)، ص ۵۸۵:« پیامبر اکرم( ص) فرمودند: خدا مى‏فرماید: هیچ مخلوقى نیست که به غیر من چنگ زند، مگر آنکه اسباب آسمان‏ها و اسباب زمین را از او قطع مى ‏کنم. پس اگر از من خواست به او نمى‏ دهم و اگر مرا خواند، پاسخش نمى ‏دهم. وهیچ مخلوقى نیست که به من، و نه خلق من، چنگ زند، مگر آنکه آسمان‏ها و زمین را ضامن روزى او گردانم. پس اگر مرا خواند، پاسخش مى‏دهم و اگر از من خواست، به او مى‏ دهم، و اگر از من آمرزش طلبید، او را مى‏ آمرزم.»

[۱۱] . مکارم الاخلاق، ص ۲۷۵:« رسول‏خدا( ص) فرمودند: کسب و کارت را پاک کن تا دعایت مستجاب شود؛ زیرا انسان، لقمه حرام را که به سوى دهانش مى‏ برد، تا چهل روز دعایش مستجاب نمى‏ شود.»

[۱۲]. انصاریان، حسین، عبرت آموز، ۱جلد، دار العرفان – قم (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۵ ه.ش.

[۱۳] .معانى الاخبار: ۲۶۹.

[۱۴] .انصاریان، حسین، عبرت آموز، ۱جلد، دار العرفان – قم (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۵ ه.ش.

منبع: حسین مظاهری ، سیر و سلوک « سلوک معنو در پرتو قرآن و عترت، ص ۱۲۷.