مهدویت امیدها و نویدها

اشاره:

قصّه‏ ام آخر شد و این غصّه را آخر نیامد عمر را پایان رسید و یارم از در،در نیامد

سال‏ها بر من گذشت و لطفى از دلبر نیامد جام مرگ آمد بدستم جام می‏هرگز ندیدم

آن که باید این قفس را بشکند از در نیامد مرغ جان در این قفس بى بال و پر افتاد و هرگز

نامداران را هواى او دمى بر سر نیامد عاشقان روى جانان جمله بى نام و نشانند

جاهلان را این چنین عاشق کشی باور نیامد مردگان را روح بخشد عاشقان را جان ستاند

در عصرى که پیشرفت‏هاى مادّى به اوج خود رسیده امّا معنویات کمرنگ و بى جان شده و دین دارى از جوامع بشرى رخت بسته، و ادیان تحریف شده و یا مکاتب ساخته دست بشرى جوابگوى نیازهاى بشر امروزی نیست، بشر، سخت سرخورده و ناامید شده است ناامیدى از آینده‏اى روشن، ناامیدى از عدالت واقعی، و رفاه حقیقی، ناامیدى از آرامش و امنیّت و سلامت عاطفى و… در این آشفته بازار تنها دینى که به بشریّت مخصوصاً مستضعفان و محرومان جهان امیدها و نویدهاى روشنى می‏دهد، و یأس و ناامیدى از آینده را گناه نابخشودنى می‏داند اسلام حقیقى یعنى مذهب تشیّع است، این مذهب، امامى را چشم به راه است که جهان را پر از عدل و داد، علم و تکامل، امنیّت و سلامت می‏کند و مقدم امامى را انتظار می‏کشد که صالحان و پاکان و مستضعفان و پا برهنه گان متدین را، حاکمان زمین قرار دهد. این امید و انتظار، بشریت را طراوت و زندگى می‏بخشد.

به اعتقاد شیعه رابطه خدا و خلق پیوسته از طریق حجّت خدا و ولیّ او ادامه دارد و فیض الهى با واسطه فیض جریان می‏یابد. و در آخر الزمان با ظهور آخرین حجّت خدا، مردم از بهترین فیوضات الهی بهره‏مند خواهند شد.

«هانری کربن» استاد فلسفه و مستشرق نامدار فرانسوى  می‏گوید:

«به عقیده من مذهب تشیّع تنها مذهبى است که رابطه هدایت الهى را میان خدا و خلق براى همیشه نگه داشته و به طور مستمر و پیوسته ولایت را زنده و پا برجا می‏دارد.

مذهب یهود، نبوّت را که رابطه ‏ای است واقع میان خدا و عالم انسانى در حضرت کلیم ختم کرده، و پس از آن به نبوت حضرت مسیح و حضرت محمد(ص) اذعان ننموده و رابطه مزبور را قطع می‏کند، همچنین مسیحیان در حضرت مسیح متوقف شده ‏اند، اهل سنّت از مسلمانان نیز در حضرت محمد(ص) توقف کرده و با ختم نبوت در ایشان دیگر رابطه ‏اى میان خلق و مخلوق، موجود نمی‏دانند. تنها مذهب تشیّع است که «نبوّت» را با حضرت محمد(ص) ختم شده می‏داند ولى «ولایت» را که همان رابطه هدایت و تکمیل می‏باشد بعد از آن حضرت و براى همیشه زنده می‏داند.»(۱)

آنچه پیش رو دارید بخشى از امیدها و نویدهایى است که در مورد دوران پس از ظهور امام زمان (عج) داده شده است، باشد که روشناى دل مستضعفان و منتظران گردد.

امید دهى گاه به صورت کلّى در قرآن و روایات آمده و گاه به صورت تبیین مصداق‏هاى خاص در منابع اسلامى وارد شده است.

بخش اوّل

در منابع اسلامی، آیات و روایات فراوانى به صورت کلّى بشریت و مستضعفان صالح را به آینده‏اى روشن امید و نوید داده است که به بخشى از آن‏ها اشاره می‏شود:

الف: قرآن و امید دهى

۱ـ بندگان صالح وارثان زمین: قرآن کریم می‏فرماید:

«و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذّکر انّ الارض یرثها عبادى الصّالحون انّ فى هذا لبلاغاً لقومٍ عابدین؛(۲)

ما در کتاب زبور علاوه بر قرآن مجید(یا پس از تورات) نوشتیم که زمین را بندگان صالح و شایسته من در اختیار خواهند گرفت، و همین براى گروه عبادت کنندگان (و آنها که در مسیر بندگى خدا گام برمی‏دارند) براى رسیدن به اهدافشان کافى است».

جالب این است که در کتاب «مزامیر داود» که امروز جزء کتاب عهد قدیم (تورات) شمرده می‏شود عین این موضوع به تعبیرات گوناگون دیده می‏شود:

از جمله: «زیرا که شریران، منقطع خواهند شد و امّا متوکلان به خداوند وارث زمین خواهند شد، هان بعد از اندک مدتی شریر نخواهد بود… اما حکیمان وارث زمین خواهند شد»(۳)،

در بخش دیگر می‏خوانیم «زیرا متبرکان خداوند وارث زمین خواهند شد، امّا ملعونان وى منقطع خواهند شد، صدیقان وارث زمین شده ابداً در آن ساکن خواهند شد»(۴)

آیه فوق به صراحت به صالحان و مستضعفان متدیّن، بشارت و امید می‏دهد که آینده جهان و زمین از آن آنها می‏باشد. و امام باقر (ع) هم فرمود:

«هُم اَصحابُ المَهدِیّ فى آخَرِ الزَّمانِ؛(۵)

بندگان صالحى را که خداوند در این آیه به عنوان وارثان زمین یاد می‏کند یاران مهدى (عج) در آخر الزمان هستند».

۲ـ مستضعفان پیشوایان زمین:قرآن کریم چنین بشارت می‏دهد:

«و نُرِیدُ اَن نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ استُضعِفُوا فى الاَرضِ و نَجعَلَهُم اَئِمّهً و نَجعَلَهُم الوارِثین؛(۶)

اراده (و مشیّت) ما بر این قرار گرفته است که به مستضعفین (منت نهاده) نعمت بخشیم، و آنها را پیشوایان و وارثین روى زمین قرار دهیم».

روایات تبیین نموده که این پیشوایى و وراثت در زمان مهدى آل محمد(ص) تحقق خواهد یافت، چنانکه على (ع) فرمود:

«هُم آلُ مُحمَّد یَبعَثُ اللّهُ مَهدیَهُم بَعدَ جُهدِهِم فیُعِزُّهُم وَ یُذِلُّ عَدوَّهُم؛(۷)

 این گروه آل محمد (ص) هستند خداوند مهدى آنها را بعد از زحمت و فشارى که بر آنان وارد می‏شود بر می‏انگیزد و به آنها عزّت می‏دهد و دشمنانشان را ذلیل و خوار می‏کند».و در نهج البلاغه حضرتش می‏خوانیم:

«لَتَعطِفَنّ الدُّنیا عَلَینا بَعد شِما سِها عَطف الضَّرُوس عَلى وَلَدِها وَتَلی…؛(۸)

 دنیا پس از چموشى و سرکشى ـ همچون شترى که از دادن شیر به دوشنده‏اش خوددارى کند و براى بچه‏اش نگه می‏دارد ـ به ما روى می‏کند…سپس آیه «و نریدان نمنّ…» را تلاوت فرمود.

۳ـ پیروزى نهائى حق: «هُوَ الَّذى اَرسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدى وَدِینِ الحَقِّ لِیُظهِرَهُ عَلَى الدین کُلّه وَلوکره المشرکون ؛(۹)

خداوند کسى است که پیامبرش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان پیروز گرداند اگر چه مشرکان ناخشنود باشند». همین وعده با تفاوت مختصرى در آیات دیگر هم آمده است.(۱۰)

امام باقر (ع) فرمود:

 «اِنَّ ذلِکَ یَکُونُ عِندَ خُروجِ المَهدِیِّ مِن آلِ‏مُحَمّدٍ فَلا یَبقى اَحَدٌ اِلاّ اقَرَّ بِمُحمّدٍ(ص)؛

این پیروزى به هنگام قیام مهدی از آل محمد(ص) خواهد بود، آنچنان که هیچ کس در جهان باقى نمی‏ماند مگر این که اقرار به محمد(ص) خواهدکرد».(۱۱)

ب: روایات و امید دهی

 روایات عدیده‏اى که تعداد آن از حد تواتر هم گذشته است وعده ظهور و قیام حضرت مهدى (عج) و امید و نوید آینده‏ای درخشان را به بشریت داده است که فقط به نمونه‏هایى اشاره می‏شود:

امام هشتم (ع) و پیامبر اسلام (ص) فرمودند:

«لو لم یبق من الدّنیا الاّ یومٌ لطوّل الله ذالک الیوم، حتّى یبعث رجلاً (صالحاً) من اهل بیتی یملأالارض عدلاً و قسطاً کما ملئت ظلماً و جوراً؛

اگر از عمر دنیا جز یک روز نماند، خداوند آن روز را آن قدر طولانى می‏کند تا مرد صالحى را از خاندان من برانگیزد که صفحه زمین را پر از عدل و داد کند همانگونه که از ظلم و جور پر شده است».(۱۲)

۲ـ على (ع) فرمود:

«المنتظر لامرنا کالمتشحّط بدمه فى سبیل اللّه؛(۱۳)

 منتظران امرما (و ظهور قیام مهدى (عج) همچون شهیدانی‏اند که در راه خدا جان باخته‏اند».

۳ـ مستضعفان زمینه ساز:پیامبر اسلام فرمودند

 «یخرج ناسٌ من المشرق فیوطؤن للمهدیّ سلطانه(۱۴)؛

گروهى از مردم از شرق قیام خواهند کرد و زمینه حکومت مهدى را فراهم می‏آورند.»

بخش دوّم

امید دهى روشن و مشخص و بیان مصداقها وجزئیات آنچه از امیدهاى مستضعفان در آن دوره برآورده می‏شود، اهم آنها از این قرار است.

الف: اصلاحات اقتصادى

۱ـ برقرارى عدالت جهانی:

هنوز آهنگ سنگین ناله ‏های کودکانى که به بیگارى کشیده شده‏ اند، و زنانى که شوهران خود را به بى عدالتی قربانى داده ‏اند، و مردانى که به جبر کمر در برابر ظلم خم کرده‏اند، گوش تاریخ را می‏خراشد. ضجّه‏هاى دردناک، و دردهاى بى درمان، زخم‏هاى بى مرهم، ناامیدی‏های بی‏پایان، نگاه‏ هاى خسته و بى سو، دست‏هاى لرزان و بى رمق، لب‏هاى خشک و چروکیده، بدن‏هاى رنجور و زجر کشیده، انسان‏هاى مستضعف سرا پا ظلم و بیداد دیده، هنوز این همه در خاطره تاریخ ثبت است و اگر تاریخ با یاد این حجم عظیمى از نامردمى و ظلم هنوز پابرجا ایستاده و قالب تهى نمی‏کند به دلیل امیدى است که دنیا و مستضعفین به عدالت جهانى مکتب مهدویت دارند، چرا که عدل آشکارترین صفات نیک آن امام است که در دعا می‏خوانیم:

 «اَللهُمَّ وَصَلِّ عَلَى وَلیِّ اَمِرک القائِمِ المُؤَمَّلِ وَ العَدلِ المُنتَظَرِ؛(۱۵)

 خداوندا! به ولیّ امر خود که قیام کننده مورد آرزو و عدل مورد انتظار همه است درود فرست». و می‏خوانیم: «اَوَّلُ العَدلِ وَ آخِرهُ؛ اول و آخر عدل است». و یا

 «العَدلُ المُشتَهَرُ؛(۱۶) عدل مشهور است».

به برخى روایات در این زمینه توجه کنید:

یک ـ امام صادق فرمود:

«یُفَرِّقُ المَهدِیُّ اَصحابَهُ فى جَمیعِ البُلدانِ وَ یَأمُرُهُم بِالعَدلِ وَ الاِحسانِ؛(۱۷)

مهدى اصحاب خویش را به تمامی شهرها اعزام می‏کند و آنان را به عدالت و احسان فرمان می‏دهد.»

دو ـ امام باقر (ع) فرمود:

«اِذا قامَ قائِمُنا فَاِنَّهُ یُقَسِّمُ بِالسَّوِیِّه وَ یَعدِلُ فى خَلقِ الرَّحمانِ البِرّ مِنهُم وَالفاجِرَ؛(۱۸)

چون قائم ما قیام کند به طور مساوى تقسیم می‏کند، و در میان خلق خدا ـ با نیک و بد ـ به عدالت رفتار می‏نماید.»

۲ـ فقر زدایى عمومى:

امام باقر (ع) فرمود:

 «اِذا ظَهَرَ القائِمُ سَوّى بَینَ النّاسِ حَتّى لاترى مُحتاجاً اِلَى الزَّکاهِ؛(۱۹)

چون قائم ظهور کند آنگونه بین مردم به مساوات رفتار نماید که نیازمند به زکات دیده نشود.» این روایات نشان می‏دهد که در دوران ظهور حضرت خواستها و امیدها و آرزوهاى انسانها ومستضعفان نه تنها از یاد برده نشده بلکه حتى در صدر توجّه و عنایت قرار گرفته است.

۳ ـ ایجاد اصلاحات گسترده و آبادانى فراگیر

یکى از آرزوهاى دیرین مستضعفین آبادانى فراگیر، عمومى و جهانى است ؛ به گونه‏ اى که دیگر جهان سوم، و کشورهاى عقب مانده ‏اى در کار نباشد. این آرزو در دوران حضرت مهدى (عج) تحقق عینى خواهد یافت.

۱.توسعه عمومى

امام باقر (ع) فرمود:

 «اِذا قامَ القائِمُ یُوَسِّعُ الطّریقَ الاَعظم وَ یهدِمُ کُلَّ مَسجدٍ عَلى الطَّریق و یَسُدُّ کُلَّ کَوَّهٍ اِلى الطَّریقِ وَ…؛(۲۰)

 چون قائم قیام کند راههاى اصلی را توسعه می‏دهد و هر مسجدى را که مانع راه باشد ویران می‏سازد و هر پنجره را که به سوى راههاى عمومى گشوده باشد و نیز هرگونه ایوان و آبریزگاه و ناودانى را که به طرف راههاى عمومى باشد می‏بندد».

۲ـ سازندگى گسترده:

امام باقر (ع) فرمود:

 «اَلقائِمُ مِنّا مَنصُورٌ بِالرُّعبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصرِ یَبلُغُ سُلطانُهُ المَشرِقَ وَ المَغرِب… فَلا یَبقى عَلى وَجهِ الاَرضِ خَرابٌ اِلاّ عُمِّرَ؛(۲۱)

قائم ما به وسیله بیم، یارى شود و با پیروزى تأیید گردد، حکومت او مشرق و مغرب را فرا می‏گیرد… سپس در تمامى روی زمین خرابى باقى نمی‏ماند مگر آنکه آباد شود».

۴ـ استخراج گنجها و تقسیم مالها:

پیامبر اکرم فرمود:

«اِنَّهُ یَستَخرِجُ الکُنُوزَ وَ یُقَسِّمُ المال؛(۲۲)

 مهدى گنجها را استخراج می‏کند و ثروتها را تقسیم می‏نماید.

۵ـ باز پس‏گیرى حقوق

پیامبر اسلام در این زمینه فرمود:

 «کار امام مهدی در باز پس گرفتن حقوق بدانجا رسد که اگر در بُنِ دندان انسانى حق فرد دیگر وجود داشته باشد، آن را باز پس گرفته (و به صاحب حق) بر می‏گرداند.»(۲۳)

ب: نوسازى فکری و فرهنگى و پیشرفت علم:

دوران ظهور مهدی، دوران گسترش علم و دانایی، تکامل عقل، تجدید سنت و کتاب و نوسازى فکرى همه جانبه خواهد بود. امام صادق (ع) فرمود: «اِذا خَرَجَ القائِمُ یَقُومُ بِاَمرٍ جَدیدٍ وَ کِتابٍ جَدیدٍ وَ سُنَّهٍ جَدیدٍ و قَضاءٍ جدیدٍ؛(۲۴) هنگامى که قائم خروج کند، امر جدید و کتاب جدید و روش جدید و داورى جدیدى (با خود) می‏آورد».

به نمونه ‏هایى در این زمینه اشاره می‏شود:

۱ـ رشد عقلها و تکامل اندیشه‏ ها

امام باقر (ع) می‏فرماید: «اِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ اللّهُ یَدَهُ عَلى رؤوس العِبادِ فَجَمَعَ بِها عُقُولَهُم و کَمُلَت بِها اَحلامُهم؛(۲۵)

هنگامى که قائم ما قیام کند خداوند دستش را بر سر بندگان می‏گذارد و عقول آن‏ها را با آن جمع کرده و افکارشان با آن تکمیل می‏شود».

۲ـ پیشرفت علوم:

در حدیثى از امام صادق (ع) می‏خوانیم:

 «اَلعِلمُ سَبعَهٌ وَ عِشرُونَ حَرفاً فَجَمیعُ ما جائَت بِهِ الرُّسُلُ حَرفانِ فَلَم یَعرِف النّاسُ حَتّى الیَوم غَیرَ اَلحَرفَینِ فَاِذا قامَ قائِمُنا اَخَرَجَ الخَمسَهَ وَ العِشرینَ حَرفاً فَبَثّها فى النّاسِ وَ ضَمَّ اِلَیها الحَرفَین حَتّى یَبُثَّها سَبعَهً وَ عِشرِینَ حَرفاً؛(۲۶)

 علم و دانش بیست و هفت حرف (شعبه و شاخه) است. تمام آنچه پیامبران الهى (براى مردم) آوردند دو حرف بیش نبود و مردم تاکنون جز دو حرف را نشناخته‏اند، اما هنگامى که قائم ما قیام کند بیست و پنج حرف (بیست و پنج شاخه و یا شعبه) دیگر را آشکار نموده و در میان مردم منتشر می‏سازد و دو حرف دیگر را به آن ضمیمه می‏کند تا بیست و هفت حرف کامل و منتشر گردد.»

این حدیث به روشنى جهش فوق العاده علمى عصر انقلاب مهدى (عج) را مشخص می‏سازد که تحولى بیش از ۱۲ برابر! نسبت به علوم و دانشهایى که در عصر همه پیامبران راستین به بشریت اعطا شده پیش می‏آید و درهاى همه رشته‏ها و همه شاخه‏هاى علوم مفید و سازنده به روى انسان‏ها گشوده می‏شود و راهى را که بشر طى هزاران سال پیموده به میزان ۱۲ برابر در دوران کوتاهی می‏پیماید. چه جهشى از این بالاتر و سریعتر؟!(۲۷)

و به این گونه در پرتو ارشاد و هدایت مهدی(عج) مغزها در مسیر کمال به حرکت در می‏آید و اندیشه‏ها شکوفا می‏گردند و تمام کوته بینی‏ها و تنگ نظریها و افکار پست و کوتاه که سرچشمه بسیارى از تضادها و تزاحمها و برخوردهاى خشونت‏آمیز اجتماعى است برطرف می‏گردد.

۳ـ پیشرفت خارق العاده صنایع در عصر مهدویت:

یک: حل بحران انرژی: از امام صادق (ع) چنین نقل شده است:

«اِنَّ قائِمَنا اِذا قامَ اَشرَقَتِ الاَرضُ بِنُورِ رَبِّها وَ استَغنَى العِبادُ مِن ضَوءِ الشَّمسِ»(۲۸)

هنگامى که قائم ما قیام کند زمین به نور پروردگارش روشن شود و بندگان خدا از نور آفتاب بی‏نیاز شوند.

دو: انتقال تصویرها: حضرت صادق (ع) فرمود:

«اِنَّهُ تَناهَتِ الاُمُورُ اِلى صاحِبِ هذَا الاَمرِ رَفَعَ اللّهُ تَبارکَ وَتَعالى لَهُ کُلَّ مُنخَفِضٍ مِنَ الاَرضِ وَ خَفِضَ لَهُ کُلَّ مُرتَفَعٍ حَتّى تَکُونَ الدُّنیا عِندَهُ بِمنزِلَهِ راحَتِهِ فَالَّکُم لَو کانَت فى راحتِهِ شَقرهً لَم یَبصُرها؛(۲۹)

 هنگامى که کارها به صاحب اصلی ولایت مهدى (عج) برسد خداوند هر نقطه فرو رفته‏اى از زمین را براى او مرتفع، و هر نقطه مرتفعى را پائین می‏برد آنچنان که تمام دنیا نزد او به منزله کف دستش خواهد بود! کدامیک از شما اگر در کف دستش موئى باشد آن را نمی‏بیند.

از حدیث فوق برمی‏آید، که در عصر مهدویت، یک سیستم نیرومند و مجهزى براى انتقال تصویرها به وجود می‏آید که شاید تصور آنهم امروز براى ما مشکل باشد، آنچنانکه تمام جهان به منزله کف دست خواهد بود.

سه: وسیله سریع السیر فوق العاده پیشرفته: از امام باقر (ع) نقل شده که فرمود:

«ذَخَرَ لصاحِبِکُمُ الصَّعبَ قُلتُ: وَ ما اَلصَّعبُ قالَ ما کانَ مِن سَحابٍ فِیهِ رَعدٌ وَ صاعِقَهٌ وَ بَرقٌ فَصاحِبُکُم یَرکَبهُ اَمّا اَنَّهُ سَیَرکَبُ السَّحابَ وَ یَرقى فى الاَسبابِ،! اَسبابَ السَّمواتِ السَّبعِ وَ الاَرضینَ؛(۳۰)

 براى صاحب و دوست شما مهدى (عج) آن وسیله سرکش ذخیره شده است راوى این حدیث می‏گوید: گفتم منظور از وسیله سرکش چیست؟ حضرت فرمود: ابرى است که در آن غرش رعد و شدت صاعقه یا برق است او بر این وسیله سوار می‏شود، آگاه باشید او بزودى بر ابرها سوار می‏گردد و صعود به آسمانها و زمینهاى هفتگانه می‏کند.»

شاید بتوان این حدیث را شاهدى بر پیشرفت علم در زمان حضرت مهدى (عج) دانست به صورتى .

۴- انتقال صدا و تصویر

انتقال صدا و تصویر در آن زمان به صورت همگانى و بسیار ساده است.

در حدیثى از امام صادق (ع) چنین آمده است: «اِنَّ قائِمَنا اِذا قامَ مَدَّ اللّهُ شِیعَتَنا فى اَسماعِهِم وَ اَبصارِهِم حَتّى لا یَکونَ بَینَهُم وَ بَینَ القائِم بَریدٌ، یکلّمهم فَیَسمَعُونَ وَ یَنظُرُون اِلَیهِ وَ هُوَ فى مَکانِهِ؛(۳۱) هنگامى که قائم ما قیام کند خداوند آنچنان گوش و چشم شیعیان ما را تقویت می‏کند که میان آن‏ها و قائم (رهبر و پیشوایشان) نامه رسانى نباشد، با آن‏ها سخن می‏گوید و سخنش را می‏شنوند و به او می‏نگرند در حالى که او در مکان خویش است (و آنها در نقاط دیگر جهان). و همچنین فرمود: «مؤمن در زمان قائم در حالى که در مشرق است برادر خودرا در مغرب می‏بیند همچنین کسى که در مغرب است برادرش رادر مشرق می‏بیند».(۳۲)

۵ـ احیاى قرآن وسنّت

یک جامعه سالم بیش از پیشرفت علمى و صنعتى و… به آگاهى صحیح دینى آمیخته با ایمان نیاز دارد و جامعه دوران مهدویت چنین جامعه‏اى خواهد بود. امام على (ع) فرمود: «فَیُریکُم کَیفَ عَدلُ السِّیرَهِ وَ یُحیى مَیِّتَ الکِتابِ وَ السُّنَهِ؛(۳۳) مهدى (ع) شیوه عدالت را به شما نشان می‏دهد و (احکام) از بین رفته کتاب و سنّت را زنده می‏سازد.»

۶ ـ تعلیم همگانی قرآن، آنچنان که نازل شده است.

در این باره امام باقر(ع) فرمودند:

«اِذا قامَ قائِمٌ ضَرَبَ فَساطیطَ لِمَن یُعَلِّمُ النّاسَ القُرآنَ عَلى ما اَنزلَ اللّهُ؛(۳۴)

چون قائم (آل محمّد (ص)) قیام نماید، خیمه هایى براى افرادى که قرآن را آنگونه که خداى نازل فرموده است به مردم می‏آموزند، بر پا می‏دارد.»

۷ـ تربیت صحیح و صالح

تمدن بشرگراى امروز انسانیت را به لجن کشانده و بشریت را تباه نموده است. به قول یکى از منتقدان فرانسوى نظام غرب، «تمدن جدید که به هنگام حرکت آغازین خود می‏خواست “انسان گرا” باشد به انسان آنچنان اصالتى داد که آغاز و انجام همه چیزش کرد، اکنون به ماجرائى این چنین شگفت دچار شده (که) در روزگار ما، تار و پود مفهوم انسان از هم گسسته است… به هر حال، تمدنى که خودرا “انسان گرا” می‏نامید نظامى از آب درآمده است که آدمى را تحقیر می‏کند و می‏فریبد و سرانجام نابودش می‏سازد. تحقیر آدمى در این معنى و از این راه است که تمدن مذکور، انسان را به دستگاهى مرکب از یک سلسله وظائف کمى مادّى و به ماشینى منحصراً تولید کننده و مصرف‏کننده تبدیل می‏نماید.»(۳۵)

 در چنین روزگارى امید بشریت به دوران مهدویت دوخته شده است که در آن دوران در کنار دست‏یابى انسان‏ها به غنای مالی، از غناى قلبى و روحى بهره ‏مند گردند.(۳۶) و در کنار اتمام نعمت و وفور ثروت، به اخلاق و فضیلت‏هاى انسانى راه یابند؛(۳۷) کینه‏ها ریشه کن گردد (۳۸)و دروغ و تزویر و نامردمى در روابط اجتماعى جاى خود را به یک رویى و یک رنگى بدهد.

ج ـ امنیّت همه جانبه

از مهمترین نیازهاى اساسى بشر، نیاز به امنیّت است، آنهم امنیّت همه جانبه، امنیّت حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، روانی، قضائى و…

آنچه از حجم بسیارى از روایات مهدویت بر می‏آید، نشان می‏دهد که دوران مهدى (عج) دوران امنیت همه جانبه، آن هم به معناى واقعى آن است.

در روایتى از امام صادق (ع) در تفسیر آیه شریفه

 «وَعَد اللّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لیَسَتَخلِفَنَّهم فِى الاَرضِ کَما استَخلَفَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُم دینَهُم الَّذِی ارتَضى لَهُم وَ لَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم اَمناً؛(۳۹)

خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده‏اند وعده داده که آنها را حکمران روى زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آن‏ها خلافت روى زمین را بخشید، و دین و آیینى را که براى آن‏ها پسندیده، پابرجا و ریشه دار خواهد نمود و ترسشان را به امنیت تبدیل خواهد ساخت.» وارد شده است که آن حضرت فرمود:

«هُوَ القائِمُ وَ اَصحابُهُ؛(۴۰)

 او (که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده است) حضرت مهدى و اصحاب او می‏باشد.»

در ذیل به چند روایت درباره امنیت در ابعاد مختلف در دوران ظهور اشاره می‏شود:

۱ـ امنیّت قضائی:

امام على (ع) فرمود:«لَیَنزِعَنَ عَنکُم قُضاهَ السَّوءِ؛(۴۱) او (مهدی) قاضیان زشت (کردار)را بر کنار می‏کند». و امام صادق (ع) فرموده:«اِذا قامَ قائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ (ع) حَکَمَ بَینَ النّاسِ بِحُکمِ داوُدَ لایَحتاجُ اِلى بَیِّنَهٍ یُلهِمُهُ اللّهُ تَعالى فیحَکُمُ بعلمه؛(۴۲) هنگامى که قائم آل محمد قیام کند، در بین مردم به حکم داود (ع) حکم خواهد کرد که نیازى به بیّنه ندارد. خداوند به او الهام می‏کند، سپس با علم خود حکم می‏کند.»

۲ـ امنیّت راهها

در قسمتى از حدیثى که از امام صادق (ع) نقل شده می‏خوانیم:

 «اِذا قامَ قائِمُ… آمَنَت بِهِ السُّبُلُ؛(۴۳)

 هنگامى که قائم قیام کند… جاده‏ها در پرتو وجودش امن و امان می‏گردد».

۳ـ امنیّت حقوقى

پیامبر اسلام (ص) می‏فرماید:

«یَبلُغُ مِن رَدِّ المَهدِیِّ اَلمَظالِمَ حَتّى لَوکانَ تَحتَ ضِرسِ اسنانٍ شَی‏ءٌ اِنتَزَعَهُ حَتّى یَرُدَّهُ؛(۴۴)

 کار امام مهدى (عج) در باز پس گرفتن حقوق (و ایجاد امنیت) بدانجا می‏رسد که حتى اگر در بن دندان انسانى چیزی باشد، آن را پس می‏گیرد تا به (صاحبش) برگرداند.»

۴ـ امنیّت روحى و روانی

امام على (ع) فرمودند:

«وَضَعَ یَدَهُ عَلى رُؤوُسِ العِباد فَلا یَبقى مُؤمِنٌ الاّصارَ قَلبهُ اَشَدُّ مِن زُبُرِ الحَدیدِ وَ اَعطاهُ قُوَّهَ اَربَعینُ رَجُلاً؛(۴۵)

 (مهدی) دست خود را بر سر بندگان (خداوند) خواهد کشید، پس هیچ مؤمنى باقى نمی‏ماند جز آنکه قلبش محکمتر از پاره آهن گردد و به او نیروى چهل مرد را عنایت فرماید.»

د ـ حکومت مستضعفان

مایه اصلى امید مستضعفان به عصر مهدویت جابجایى قدرت و تغییر در ساختار آن است. حکومت در دوران مهدى (عج) به دست توده‏هاى محروم و مستضعف صالح جامعه خواهد افتاد آنان که پیش از ظهور، بار سنگین فقر و بیچارگى و نامردمى را تحمل کرده‏اند در آن دوران به جانشینى و خلافت در زمین خواهند رسید. آنچه گفته شد و ناگفته‏هاى فراوان، همه امیدهاى بشریت و مستضعفان است که در مکتب مهدویت تحقق‏پذیر است. و این امرى است که نه تنها در آثار اسلامى و دینى به تحقق آن نوید و وعده حتمى داده شده بلکه دانشمندان غربى نیز با عقل بشری خود به این نتیجه رسیده‏اند که کشتى طوفان زده بشریت ومستضعفان فقط در دوران ظهور مهدى (عج) و با فکر مهدویت به ساحل خواهد نشست، از جمله «هندریک دوان» می‏گوید:

«دنیا احتیاج شدید به اشخاصى دارد که بتواند سکان و زمام اختیار کشتى تمدن را در دست بگیرد. این اشخاص باید با جرأت و ایمان باشند و بدانند که نوع بشر تازه در ابتداى مسافرت خویش است و براى رساندن کشتى به بندر مراد باید به سبک و شیوه جدید کشتیرانى آشنایی حاصل آید احتمال می‏رود ملّاحین و زیر دستان بی‏خرد و ناراضى از اطاعت اوامر آنها سرپیچیده آنها را به قتل رسانند ولى عاقبت روزى می‏رسد که ناخداى بزرگى کشتى را به مقصد می‏رساند در تاریخ نوع بشر به نام قهرمان بزرگ بنى آدم می‏شوند.»(۴۶)

حسن ختام بحث را کلام نورانی امام صادق (ع) قرار می‏دهیم که هم به منزله جمع بندى مطالب گذشته است و هم تمام امیدهاى مستضعفان در آن گردهم آمده‏اند: آنجا که فرمود:

«اِذا قامَ القائِم ؛ حکم بالعدل. و ارتفع الجور فى ایّامه. وآمنت به السبل. و اخرجت الارض برکاتها، وردّ کلّ حقّ الى اهله… و حکم بین النّاس بحکم داود و حکم محمّد (ص) فحینئذٍ تظهر الارض کنوزها و تبدى برکاتها و لایجد الرّجل منکم یومئذٍ موضعاً لصدقته و لالبرّه؛ لشمول الغنى جمیع المؤمنین..(۴۷)؛

 هنگامى که قائم قیام کند حکومت را بر اساس عدالت قرار می‏دهد و ظلم و جور در دوران او برچیده می‏شود و جاده‏ها در پرتو وجودش امن و امان می‏گردد زمین برکاتش را خارج می‏سازد و هر حقى به صاحبش می‏رسد در میان مردم همانند داود و محمّد(ص) داورى کند در این هنگام زمین گنجهای خود را آشکار می‏سازد و برکات خود را ظاهر می‏کند و کسى را براى انفاق و صدقه و کمک مالى نمی‏یابند زیرا همه مؤمنان بی‏نیاز و غنى خواهند شد.(۴۸)

پی نوشت:

۱. سالنامه مکتب تشیّع،مصاحبات استاد علاّمه طباطبایى باهانرى کربن درباره شیعه شماره ۲، ۱۳۳۹ هـ.ش به نقل از مهدی پیشوائی، سیره پیشوایان ص ۷۲۲.

۲. انبیاء، ص ۱۰۵ ـ ۱۰۶.

۳. عهد عتیق فارسی، مجمع بریتانیائی کتب مقدسه،۱۸۷۸، مزمور ۳۷ جمله ۹ به نقل از تفسیر نمونه،ج ۱۳، ص ۵۲۰.

۴. همان، مزمور ۳۷، جمله ۲۷.

۵. ابوعلى طبرسی، مجمع البیان (بیروت).

۶. سوره قصص، آیه ۵.

۷. نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۱ به نقل از آیه اللّه مکارم شیرازی؛ تفسیر نمونه، ج ۱۶، ص ۱۸.

۸. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ص ۶۷۲، کلمات قصار، شماره ۲۰۹.

۹. سوره توبه، آیه ۳۳.

۱۰. سوره فتح، آیه ۲۸؛ سوره صف، آیه ۹.

۱۱. ملامحسن فیض کاشانی، تفسیر الصافی (بیروت، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات چاپ دوّم، ۱۴۰۲ هـ)ج ۲ ص ۳۳۸.

۱۲. شرح صدوق، کمال‏الدین و تمام النعمه(قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۵) با تعلیقه على اکبر غفارى ص ۳۷۲ ـ ۳۷۳ و ۳۱۸.

۱۳. همان، ص ۶۴۵حدیث ۶.

۱۴. کنجى شافعی، البیان فی‏اخبار صاحب الزمان (قم، جامعه مدرسین ۱۴۰۹)، ص ۹۹.

۱۵. محمد تقى موسوى اصفهانی، مکیال المکارم، ج ۱، ص ۱۱۸.

۱۶. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت صاحب الامر، ص ۱۰۵۵.

۱۷. کامل سلیمان، یوم الخلاص (بیروت، دارالکتاب اللبنانی، ۱۴۰۲ هـ.ق) ،ص ۳۹۵.

۱۸. علل الشرایع، شیخ صدوق، ص ۱۶۱.

۲۰. شیخ طوسی، الغیبه،(مؤسسه المعارف الاسلامیه ۱۴۱۱ هـ.ق)، ص ۴۷۵.

۲۱. ابوالقاسم خوئی، منهاج البراعه (قم، بنیاد فرهنگى امام المهدى ۱۴۰۵ هـ.ق) ج ۸، ص ۳۵۳.

۲۲. آیه اللّه لطف اللّه صافی، منتخب الاثر (قم، نشر کتاب،۱۳۷۳ هـ.ق)، ص ۴۷۲.

۲۳. کورانى موسوعه احادیث الامام المهدى (قم، مؤسسه المعارف الاسلامیّه، ۱۴۱۱) ج ۱،۲۲۱.

۲۴. بحارالانوار (پیشین)، ج ۵۳،ص ۳۵۲و ص ۳۴۹ و رـ ک حر عاملی، اثبات الهداه، ج ۷،ص ۸۳.c

۲۵. بحارالانوار(پیشین)، ج ۱۲،ص ۱۸۲.

۲۶. ر- ک موسوعه احادیث المهدی (پیشین)، ج ۴، ص۵۳.

۲۷. رـ ک آیه اللّه ناصر مکارم شیرازی، مهدى انقلابى بزرگ (قم مطبوعاتى هدف)، ص ۲۹۳.

۲۸. بحارالانوار (پیشین)، ج ۵۲،ص ۳۲۸ روایت ۴۷.

۲۹. همان، ج ۵۲،ص ۳۲۸، روایت ۴۶.

۳۰. همان، ج ۱۲، ص ۱۸۲.

۳۱. منتخب الاثر (پیشین)، ص ۴۸۳.

۳۳. نهج‏البلاغه، محمد دشتی، خطبه ۱۳۸،ص ۲۵۶.

۳۲. همان.

۳۴. میرجهانی، نوائب الدهور(کتابخانه صدر، ۱۳۶۹)، ج ۳، ص ۴۰۹.

۳۵. ر ـ ک روژه دو پاسکیه، اسلام و بحران عصر ما، ترجمه دکتر حسن حبیبی، ص ۱۸ ـ ۲۱.

۳۶. (پیشین)، ج ۸۴،ص ۵۱.

۳۷. همان، ص ۱۲۳.

۳۸. منتخب الاثر(پیشین)، ص ۳۷۴.

۳۹. سوره نور، آیه ۵۵.

۴۰. ر ـ ک: الغیبه (پیشین)، ص ۲۴۰.

۴۱. بحارالانوار (پیشین)، ج ۵۱،ص ۱۲۰، ح ۲۳.

نوشته : حجه الاسلام سید جواد حسینى

منبع : ماهنامه پاسدار اسلام ،شماره ۲۶۲