مناقب آل ابی طالب

تاریخ

زمان مطالعه : 3 دقیقه

توسط : حمید الله رفیعی

0 نظر

مناقب آل ابی طالب علیهم‌السّلام از رشید الدین ابو عبد الله محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب متوفای ۵۸۸ هجری است.

معرفی کتاب

کتاب ابن شهر آشوب را می توان یکی از کتب برتری دانست که همگان را به تحسین وا داشته است. و در حدی از اعتبار قرار دارد که علمای شیعه و سنی به آن اعتماد کرده و روایات آن را بدون هیچ تشویش خاطری نقل می کنند.

کتاب حاضر در چهار جلد تنظیم شده که از پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و زندگی نامه و فضائل آن حضرت شروع و به امام حسن عسگری ـ علیه السّلام ـ ختم شده است.

جلد اوّل در احوال پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از جمله بشارت به نبوت، ولادت، بعثت، جنگ ها و غیره، پرداخته است. [۱] [۲]

جلد دوّم شامل مقامات و فضائل امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ و کرامات و قضاوت های آن حضرت و ظلم ها و مصیبت های وارده بر اهل بیت ـ علیه السّلام ـ می باشد که به ترتیب زمانی ذکر شده است. [۳]

جلد سوّم با احادیث پیامبر در جانشینی حضرت علی ـ علیه السّلام ـ آغاز و فضائل معنوی و شجاعت های آن حضرت و مقام او در قیامت را در چند فصل بیان کرده و نکاتی مانند مساوات ایشان با همه انبیاء ـ علیه السّلام ـ و زندگی نامه و احوال آن حضرت به دنبال آن آمده است. و بعد از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ به فضائل و زندگی نامه حضرت زهرا و در پایان به بحث امامت فرزندان حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ پرداخته است. [۴]

جلد چهارم احوال و فضائل و زندگی نامه بقیّه ائمه ـ علیهم السلام ـ تا امام یازدهم و با پایان یافتن فصول مربوط به امام حسن عسگری ـ علیه السّلام ـ کتاب نیز به پایان می رسد. [۵]

پیشینه تالیف

کتاب حاضر از جمله بیش از ۹۰ کتابی است که توسط علمای بزرگوار با عنوان مناقب نوشته شده و اینها علاوه بر صدها کتابی است که با نام‌های دیگر و در همین موضوع تالیف شده است.

از جمله کسانی که در مناقب پیامبر و اهل بیت آن حضرت علیهم‌السّلام قلم به دست گرفته‌اند می‌توان به: نصر بن مزاحم ، ابن بطریق حلی ، طبری ، علی بن ابراهیم قمی ، خوارزمی ، ابن شاذان ، سید رضی ، محدث بحرانی و فیض کاشانی اشاره کرد.

تمام این بزرگان که نهایت تلاش خویش را نموده‌اند تا هر چه گسترده‌تر موضوعات را جمع آوری کنند، سراسر نوشته هایشان اظهار عجز نسبت به درک و بیان مقام و فضائل اهل بیت علیهم‌السّلام است.

ارزش کتاب

در بین حدود یکصد کتاب مناقب، کتاب ابن شهر آشوب را می‌توان یکی از کتب برتر دانست که همگان را به تحسین واداشته است.

ابن شهر آشوب از علمای قرن ششم هجری است. قرنی که دوران شکوفایی علم در بلاد اسلامی را به خود دیده است.

در این دوران کتابخانه‌ها رونق فراوان یافته و کتاب‌های بسیاری تالیف گشت. آمار کتاب‌های کتابخانه‌های بغداد و حله به صدها هزار نسخه می‌رسید که در اختیار مؤلفان و دانشمندان قرار داشت و در تالیفات خود به نسخه‌های نفیسی که در دست داشتند مراجعه می‌کردند.

کتاب مناقب آل ابی طالب علیهم‌السّلام نیز در چنین فضایی تالیف شد و در حدی از اعتبار قرار گرفت که علمای شیعه و سنی به آن اعتماد کرده، روایات آن را بدون هیچ تشویش خاطری نقل می‌کنند.

تلخیص

کتاب شریف مناقب ابن شهر آشوب توسط ابو عبدالله، حسین بن جبیر که شاگرد شاگرد ابن شهر آشوب است تلخیص شده و با نام نخب المناقب لآل ابی طالب انتشار یافته است.

حجم کتاب

نسخه‌های خطی موجود که کتابت بعضی از آنها به سال ۷۷۷ ه، می‌رسد نیز همین مقدار هستند، اما آنچنان که شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه اشاره کرده حجم کتاب بسیار بیشتر بوده و تمام کتاب به دست ما نرسیده است.

از جمله شواهد ما بر این مطلب آن است که کتاب، زندگینامه امام عصر عجل الله تعالی فرجه را ندارد و مطلبی راجع به غیبت و نواب امام زمان بیان نشده است.

همچنین بعضی از مطالبی که مصنف در کتاب‌های دیگر خود به مناقب ارجاع داده در چاپ‌های موجود یافت نمی‌شود.