شکرگزاری و قدردانی از پدر و مادر در اسلام

مقام پدران و مادرانی که برای گرم نگه داشتن کانون خانواده و سلامتی و شادی فرزندانشان از جان مایه می‌گذارند، به اندازه‌ای است که آدمی از هر آیین و مسلکی که باشد، باید احترام آنها را رعایت کرده و قدردان زحماتشان باشد.

روزتون مبارک… این جمله ایست که این روزها فراوان دیدیم و شنیدیم، و امروز و فردا در گوش پدرانمان هم زمزمه خواهیم کرد، پدر روزت مبارک… این روزها بازار گل و غنچه داغ است و هر کسی برای تبریک این روز به مادر و یا پدر خویش حتی اگر شده یک شاخه گل با خود به خانه برده و تبریک می‌گوید.

مادر و پدری که همیشه بالاترین حق را بر گردن ما دارند و شاید فرزندان در کمتر مواقعی به این مسئله توجه کنند. پدر و مادری که به تنهایی تلخی‌ها و سختی‌ها را تحمل می‌کنند تا کودکانشان تنها شیرینی زندگی را احساس کنند.

پدر و مادری که در شرایط امروز کشورمان، تمام قد با تمام سختی‌ها روبرو می‌شوند تا فرزندان از پشت قد و بالای استوار آنها چهره زشت برخی واقعیت‌ها را نبینند و بدون دغدغه نان و آب، به بازی‌های کودکانه و یا درس و دانشگاه خود برسند.

پدر و مادری که همیشه تاریخ، همین گونه رفتار کرده اند. فرق نمی‌کند در تکه‌ای از دنیا به نام ایران باشی و یا تکه‌ای دیگر با نام‌های دیگر، همه جا عشق مادر و پدر به همین شکل بوده و برای فرزندان خود تکیه‌گاهی محکم و قابل اعتماد هستند.

ولی مسئله مهمتری که نه فقط این روزها بلکه در تمامی لحظات باید پیش رویمان باشد این است که این محبت بی‌دریغ را چگونه پاسخ دهیم؟ در بین مردم هر ملت و آیینی روش‌هایی برای انجام این وظیفه وجود دارد ولی در کنار همه این موارد اسلام دیدگاه جالب و تامل برانگیزی دارد که در نوع خود بی‌نظیر است.

در قرآن کریم شکرگزاری برای پدر و مادر در ردیف شکرگزاری در برابر خداوند است و بر این موضوع در آیه ۱۴ سوره لقمان صریحا تاکید شده است؛ “مرا و پدر و مادرت را شکر کن که بازگشت به سوى من است”…

و همچنین این تاکید خاص در آیاتی همچون آیه ۸۳ سوره بقره، آیه ۳۶ سوره نساء، آِیه ۲۳ سوره اسراء، آِیه ۱۵۱ سوره انعام و آیه ۱۵ سوره لقمان نیز صورت گرفته است که بیانگر شان و منزلت مقام مادران و پدرانمان است. این موضوع به حدی مهم است که در روایات معصومین(علیهم السلام) نیز بارها مورد توجه قرار گرفته که از جمله معروف ترین آنها می‌توان به حدیثی از امام صادق(علیه السلام) با این مضمون اشاره کرد؛

«اگر چیزى کمتر از “اف” وجود داشت، خدا از آن نهى مى‌‏کرد(“اف” کمترین اظهار ناراحتى است. و از این جمله، نظر کردن تند و غضب آلود به پدر و مادر است که خداوند حتی از آن نیز فرزندان را نهی کرده است)».

جهاد یکى از مهمترین برنامه‏‌هاى اسلامى است که حتی در این مورد هم، خداوند در صورتی که والدین به انجام آن رضایت نداشته باشند و همچنین تا زمانی که وجوب عینى نباشد، بودن در خدمت پدر و مادر را از عمل به آن مهمتر می‌داند.

در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) می‌خوانیم که مردی نزد پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و عرض کرد: من جوان با نشاط و ورزیده‌ای هستم و جهاد را دوست دارم ولی مادری دارم که از این موضوع ناراحت می‌شود، پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: برگرد و با مادر خویش باش، قسم به آن خدایی که مرا به حق مبعوث ساخته است، یک شب مادر با تو مانوس گردد از یک سال جهاد در راه خدا بهتراست.(تفسیر نمونه، ص ۸۰)

همه این موارد بیانگر مقام پدران و مادرانی است که برای گرم نگه داشتن کانون خانواده و سلامتی و شادی فرزندان خود از جان مایه می‌گذارند و آدمی از هر آیین و مسلکی که باشد باید احترام آنها را رعایت کرده و قدردان زحماتشان باشد. این احساس وظیفه بر دوش مسلمانان سنگین تر است چرا که اسلام نگاه ویژه و سراسر احترامی به مقام والدین دارد.

با این تفاسیر، لازم است تا کمی به خود آمده و رفتارهای روزمره خود را بررسی کنیم و ببینیم رفتارمان با این دو نعمت بزرگ خداوند چگونه است و ایا توانسته ایم حتی به اندازه‌ای ناچیز قدردان باشیم.

آیا معنای شکرگزاری و قدردانی از نعمت والدین و یا تاکید امام صادق(علیه السلام) بر اینکه حتی حق گفتن “اف” را هم در اوج عصبانیت به مادر یا پدر خود ندارید این است که ما اجازه داریم به هر بهانه‌ای بر سر والدین خود فریاد کشیده و یا اینکه دل آنها را برنجانیم.

امروز من و تو باید به این مسئله فکر کرده و ببینیم که چگونه است که خداوند حتی در خصوص پدر و مادری که مشرک هستند نیز به غیر از نیکی کردن توصیه‌ای به فرزندان نمی‌کند ولی ما فرزندان قرن بیست و یکمی به راحتی، کمترین احترام‌ها را هم در مواقعی برای آنها قائل نبوده و به بهانه‌های مختلف آنها را می‌رنجانیم. این روزها فرصت مناسبی است برای فکر کردن به این موضوع که آیا احترام به والدین تنها یک روز در طول سال واجب می‌شود و یا اینکه در تمام لحظات زندگی امری است واجب و غیر قابل انکار.

به امید روزی که هر لحظه‌اش فرصتی برای احترام به پدران و مادرانمان باشد…

منبع: خبرگزاری شبستان؛ نگارنده: عذرا صفری