رینولد نیکلس (۱۹۴۵-۱۸۶۸م )

خاورشناس بزرگ رینولد نیکلشن انگلیسی

رینولد نیکلسن انگلیسی از نامی ترین مستشرقین اروپائی که به معارف اسلامی عموما و تمدّن و زبان و ادبیات ایرانی خصوصا خدماتی شایان کرده و هموطنان ما بر اثر تحیقات عمیقه خود تا ابد مرهون خویش ساخته و از این لحاظ نامی نیک بر صفحه روزگار بیادگار گذاشته اند از این دنیا رخت بربسته و عالم علم و ادب را از دو منبع فیض و از دو چراغ هدایت بی نصیب گذاشته اند.

یکی از این دو مستشرق بزرگوار انگلیسی رینولد آلین نیکلسن ۱است که علاوه بر کتاب های بسیار که از متون فارسی و عربی بتصحیح خود بچاپ رسانده و کتب و رسائل و مقالاتی که در باب شعر و عرفان و حکمت اسلامی نوشته مترجم مثنوی مولوی است بشعر انگلیسی و ناشر بهترین و صحیح ترین نسخه های آن که از بزرگترین کارها و نماینده علوّ همت و عظمت مقام آن مرد است.

این دانشمند جلیل که در ۲۸ اوت امسال روی در نقاب خاک کشیده است از آن جمله بزرگانی است که شاید بیش از هریک از فضلای مغرب زمین بحقیقت عالم عرفان اسلامی آشنائی پیدا کرده و توانسته است که یک عدّه از شاهکارهای عرفا و متصوّفه مسلمان را بمردم اروپا و آمریکا بشناساند.

سال گذشته ما در شماره چهارم از سال اوّل یادگار بمناسبت ترجمه یک مقاله از او شرح مختصری در ترجمه احوال وی نوشته بودیم.خوانندگان محترم میتوانند به آنجا رجوع کنند.در شماره دوّم از سال دوّم نامه فرهنگستان(بهمن ۱۳۲۳)مقاله جامع مبسوطی نیز بقلم آقای دکتر قاسم غنی بمناسبت انتخاب نیکاسن بعضویت فرهنگستان ایران مندرجست و چون آقای دکتر قاسم غنی در آن مقاله فهرست کارها و تألیفات مرحوم نیکلسن را بتفصیل نوشته اند ما در اینجا از تکرار آن خودداری میکنیم و خوانندگان عزیز را بقرات آن مقاله سودمند توصیه مینمائیم.
امّا آرتور کریستنسن ۱ دانمارکی که یک عدّه از فضلای ایرانی در ۱۹۱۴ و ۱۹۲۹ و در ۱۳۱۳ شمسی هنگام جشن هزاره فردوسی قیافه محبوب او را در طهران بچشم دیده اند از جمله فضلائی است (به تصویر صفحه مراجعه شود) رینولد نیکیسن انگلیسی که بیشتر اوقات خود را بتحقیق تاریخ تمدّن ایران پیش از اسلام مصروف داشته و کتاب بسیار نفیسی درباره تمدن ساسانیان تألیف نموده که بعد از ترجمه تاریخ طبری تولد که بآلمانی مهمترین منابع راجع بتاریخ این دوره ایران است بعلاوه فاضل مشار الیه در تحقیق بعضی از لهجه های فارسی و تتبع در خصوص رباعیات خیام کتاب های جامعی برشته نگارش درآورده که برای دانشمندان دیگر همیشه مورد استفاده بوده.

آنچه راجع باین مستشرق بزرگ گفتنی است در مقاله که ذیلا بنظر خوانندگان گرامی میرسد دوست دانشمند ما آقای سعید نفیسی مرقوم داشته اند،این است که ما دیگر تفصیل در این موضوع را با وجود مقاله جامع آقای نفیسی زائد میدانیم و بجای اطاله کلام در این باب بدرج آن مبادرت می نمائیم.