دعای روز هشتم

• دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان •

أَللّهُمَّ ارْزُقْنى فیهِ رَحْمَهَ الاَْیْتامِ وَ اِطْعامَ أَلطَّعامِ وَ اِفْشآءَ السَّلامِ وَ صُحْبَهَ الْکِرامِ بِطَوْلِکَ یا مَلْجَأَ الاْمِلینَ؛

«خدایا، امروز روزیم کن: ترحّـم بر یتیمان را، سیر کردن گرسنه و خوراندن غذا را، آشکار سلام کردن را، همنشینى با نیـکان را، به حقّ احسان و انعامت، اى پناه آرزومندان».

یتیم نوازى

یتیم، کسى است که پدر از دست داده و بى سرپرست شده است، یا بازمانده شهید است، که نیاز به کمک هاى مادى و عاطفى و تربیتى دارد. بر یتیمان باید ترحّم و مهرورزى نمود، به زندگیشان رسید، به وضع تحصیلى آنان باید رسیدگى کرد، وضع تربیتى و اخلاقى و فرهنگى آنان را مورد دقّت قرار داد، نیاز عاطفى شان را برآورد. دستى از مهر بر سرشان کشید، نگاهى از لطف، به صورتشان انداخت، در حقّ آنان پدرى باید کرد، تا درد بى پدرى را احساس نکنند و دچار خلأ عاطفى نگردند.

قرآن مى گوید: «یتیم را با قهر، طرد نکن» (سوره ضحى آیه ۹) و: «چرا یتیم را اکرام نمى کنید». (سوره فجر آیه ۱۷) على (علیه السلام) در آخرین وصایایش در بستر شهادت، سفارش رسیدگى به یتیمان را دارد که مبادا در کنار شما و در حضور شما، یتیمان تباه و فاسد و ضایع شوند: (اللّه اللّه فِى الأیتام…).

اطعام

گرسنگان و تهیدستان جامعه، در میان ما زیادند. کسانى پیدا مى شوند که مدت ها مى گذرد ولى غذایى گرم و مطبوع نمى یابند، همواره درد گرسنگى را مى چشند. روزه، ما را به یاد گرسنگان تهیدست مى اندازد و زمینه انفاق و صدقه را پیش مى آورد که در این ماه، ثواب بیشترى دارد. وقتى از پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) مى پرسند: کدام صدقه برتر است؟ مى فرماید: «صَدَقَهٌ فى رَمَضان».[۱]

خوراک دادن به گرسنگان و سیر کردن روزه داران، پاداشى بزرگ و ثوابى عظیم دارد.[۲] البتّه وقتى این کار، ارزش خواهد داشت، که با مسأله «اطعام»، عده اى گرسنه و نیازمند، سیر شوند و به نوایى برسند، وگرنه بساط سفره هاى رنگین و سورهایى که همه از دوستان و سرمایه داران و طبقات مرفّه دعوت شود و گرسنه اى نیازمند و فردى از طبقات پایین و محروم جامعه بر سر آن سفره نباشد، چنین سفره اى قابل تمجید و ستایش نیست.

سلام آشکار

سلام دادن، یک دستور اخلاقى اسلام و یک سنّت نبوى است. بهتر است که کوچک به بزرگ، سواره به پیاده، فرد به جمع، ایستاده به نشسته، سلام دهد. سلام را باید آشکار گفت. همچنین جواب سلام را باید روشن و آشکار گفت.

سلام، دلیل تواضع و فروتنى انسان و نشانه سخاوت است. چرا که پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: «البَخیلُ مَن بَخِلَ بِالسَّلام». بخیل، کسى است که از سلام دادن بخل ورزد.

به برادر دینى باید سلام داد، میان فقیر و غنى، در سلام دادن نباید فرق گذاشت، به کسى به خاطر ثروت و موقعیّت، سلام کردن نکوهیده است، چون دین را به تباهى مى کشد. براى مقابله با غرور و کبر و خودخواهى، باید از شیوه «سلام کردن» استفاده نمود. پیامبر اسلام، به همه سلام مى کرد، حتّى به کودکان! و در سلام دادن، بر دیگران سبقت مى گرفت.

جواب سلام دادن، واجب است و اگر کسى بر انسان سلام کرد، فورى باید به آن پاسخ داد. در حدیث است: هر که قبل از سلام شروع به سخن نمود، پاسخش ندهید (مَن بَدءَ بِکَلامٍ قَبلَ سَلامٍ فَلاتُجیبُوهُ).

امّا در مورد «افشاء سلام» که در دعاى امروز خواسته ایم: همچنانکه گذشت، هم سلام و هم جواب را باید آشکار و روشن ادا کرد. امام صادق (علیه السلام) فرموده است: «هرگاه یکى از شما سلام کرد، آشکارا سلام دهد، و نگوید که: سلام دادم ولى جوابم ندادند! شاید سلام داده اید و طرف نشنیده است. و همچنین هرگاه جواب سلامى را خواستید بدهید آشکارا جواب دهید، تا یک مسلمان که سلام داده است نگوید که: سلام دادم، ولى جواب ندادند…»[۳]

همنشینى نیکان

چهارمین خواسته امروز ما، توفیق براى همنشینى با نیکان است. انسان را با دوست و همنشین مى شناسند. دوست، در رفتار و اخلاق و روحیه انسان تأثیر مى گذارد.

تو اوّل بگو با کیان زیستى
پس آنگه بگویم که تو کیستى؟

باید با نیکان، با صالحان، با کریمان، با بزرگان، با تقواپیشگان، با مخلصین، با دانشمندان نشست و برخاست کرد. مصاحبت با اینان، در روح و دانش و اخلاق انسان تأثیر مى گذارد و زندگى را از ابتذال، نجات مى دهد و انسان را با ارزش هاى متعالى تر آشنا مى کند و به «قرب خدا» مى رساند.

به فرموده پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله و سلم)، دوست و همنشین خوب مثل عطّار است که اگر هم به انسان عطر نزند، بوى خوش او انسان را معطّر مى سازد: «مَثَلُ الجَلیسِ الصّالِحِ مَثَلُ العَطّارِ، اِنْ لَم یُصِبْکَ مِن عِطرِهِ اَصابَکَ مِن ریحِهِ».[۴]

همنشین تو، از تو بِهْ باید
تا تو را عقل و دین بیفزاید

مصاحبت نیکان، و رفاقت و دوستى با انسان هاى نیک و شایسته، نعمتى است بزرگ که باید از خدا خواست تا روزیمان کند. دوستى که عیوب انسان را بگوید، همنشینى که چون آینه، ما را آنچنانکه «هستیم» به ما بنمایاند و از تملّق و چاپلوسى و دروغ، دور باشد. چنین دوستانى، موهبتى هستند که باید قدرشان را شناخت. اینها خواسته هایى از درگاه پروردگار است که آستانش محل امید بستن و نیاز خواستنِ آرزومندان است.

پی نوشت ها
[۱] ـ شهر اللّه، ص ۱۹۰؛
[۲] ـ امام صادق (علیه السلام): مَن فطّر صائماً فَلَهُ مثلُ اَجرِه شهر اللّه، ص ۱۸۸؛
[۳] ـ الأخلاق، شبّر، ص ۱۰۳؛
[۴] ـ کنزالعمّال، ج ۹ حدیث ۲۴۶۷۶؛
منبع: سینای نیاز؛ جواد محدثی