جایگاه و منزلت امام حسین علیه السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله

اشاره:

عنایت ویژه و اظهار محبت های فراوان پیامبر (صلی الله علیه و آله ) به امام حسین (علیه السلام) بر همه اصحاب و مردم نمایان بود و پیامبر می کوشید با جملات و تعابیر متعدد و رفتارهای مختلف مردم را از علاقه خود به حسنین (علیه السلام) آگاه کندتا شاید جلوی بی مهری ، ستم ها و حق کشی هایی را که در آینده نزدیک در حق اهل بیتش روا خواهند داشت گرفته و مسلمانان را به تلاش در حمایت ازخاندان وحی و پیروی از سیره آنان وادارد.

مسئله فوق دراخبار فراوان منابع حدیثی شیعه و سنی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) به خوبی نمایان است . این روایات سه دسته اند اول سخنان رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) در باره مقام و موقعیت اهل بیت (علیه السلام) دوم احادیثی د باره مناقب و جایگاه حسنین (علیه السلام) از نظر پیامبر (صلی الله علیه و آله ) و سوم روایات در خصوص منزلت و مقام حسین (علیه السلام) از منظر رسول اکرم (صلی الله علیه و آله ).

در این متن می خوانید:

عشق و علاقه‌ی خاص پیامبر (صلی الله علیه و آله ) به حسین (علیه السلام) و جایگاه خاص و منزلت شخصیت ایشان نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله )، آن‌چنان بود که از روزی که آن بزرگوار چشم به سرای هستی گشود، خود را در دامان پرمهر و عطوفت جدش یافت. این عنایت ویژه و اظهار محبت‌های فراوان پیامبر (صلی الله علیه و آله ) به فرزند دختر خود، بر همه‌ی اصحاب نمایان بود؛ چراکه آن حضرت می‌کوشید با جملات و تعابیر متعدد و رفتارهای مختلف، مردم را از علاقه‌ی خود به حَسنین (علیه السلام) آگاه کند تا شاید بتواند جلوی بی‌مهری‌ها، ستم‌ها و حق‌کشی‌هایی را که در آینده‌ی نزدیک در حق اهل‌بیتش روا خواهند داشت، گرفته، مسلمانان را به تلاش در حمایت از خاندان وحی و پیروی از سیره‌ی آنان وادارد. این تلاش‌ها در معرفی جایگاه و منزلت حسین (علیه السلام)، در اخبار فراوانی که در منابع حدیثی شیعه و سنّی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) نقل شده، به خوبی نمایان است. این روایات را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

عشق و علاقه‌ی خاص پیامبر (صلی الله علیه و آله ) به حسین (علیه السلام) و جایگاه خاص و منزلت شخصیت ایشان نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله )، آن‌چنان بود که از روزی که آن بزرگوار چشم به سرای هستی گشود، خود را در دامان پرمهر و عطوفت جدش یافت. این عنایت ویژه و اظهار محبت‌های فراوان پیامبر (صلی الله علیه و آله ) به فرزند دختر خود، بر همه‌ی اصحاب نمایان بود؛ چراکه آن حضرت می‌کوشید با جملات و تعابیر متعدد و رفتارهای مختلف، مردم را از علاقه‌ی خود به حَسنین (علیه السلام) آگاه کند تا شاید بتواند جلوی بی‌مهری‌ها، ستم‌ها و حق‌کشی‌هایی را که در آینده‌ی نزدیک در حق اهل‌بیتش روا خواهند داشت، گرفته، مسلمانان را به تلاش در حمایت از خاندان وحی و پیروی از سیره‌ی آنان وادارد. این تلاش‌ها در معرفی جایگاه و منزلت حسین (علیه السلام)، در اخبار فراوانی که در منابع حدیثی شیعه و سنّی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) نقل شده، به خوبی نمایان است. این روایات را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

اول: سخنانی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) درباره‌ی مقام و موقعیت اهل‌بیت (علیه السلام) (که یکی از آنان حسین (علیه السلام) است) بیان کرده است؛

دوم: احادیثی که درباره‌ی مناقب و جایگاه حسنین (علیه السلام) از نظر پیامبر (صلی الله علیه و آله ) نقل شده است؛

سوم: روایاتی که در خصوص مقام و منزلت حسین (علیه السلام) از منظر رسول اکرم (صلی الله علیه و آله )، وارد شده است.

با توجه به رعایت اختصار در این فصل، پرداختن به روایات دسته‌ی اول در حوصله‌ی این نوشتار نیست.[۱] از این‌رو تنها به بیان نمونه‌هایی از روایات دسته‌ی دوم و سوم (البته با تکیه‌ی بیشتر بر منابع اهل سنت) اکتفا می‌کنیم:

برخی از روایات دسته‌ی دوم که درباره‌ی مناقب و منزلت حسنین (علیه السلام) از پیامبر (صلی الله علیه و آله ) رسیده، چنین است:

۱٫‌ روایاتی که در آن رسول خدا (صلی الله علیه و آله )، حسنین (علیه السلام) را دو گل خوش‌بوی خویش در این دنیا خوانده است؛[۲]

۲٫‌ اخباری که درآن رسول خاتم (صلی الله علیه و آله )، حسن و حسین (علیه السلام) را دو آقا و سرور جوانان بهشت خوانده است؛[۳]

۳٫‌ احادیثی که در آن پیامبر (صلی الله علیه و آله ) دوست داشتن حسن (علیه السلام) و حسین (علیه السلام) را دوست داشتن خویش و دشمنی با آن دو را دشمنی با خود می‌‌داند؛[۴]

روایاتی که حسنین را دو امام معرفی می‌کند؛ چه قیام و مبارزه‌ی مسلحانه کنند و چه صلح؛[۵]

اخباری که حسنین را محبوب‌ترین افراد اهل بیت نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله ) معرفی می‌کند؛[۶]

احادیثی که دو فرزند امیر المؤمنین (علیه السلام) را زینت دهنده‌ی بهشت می‌خواند؛[۷]

روایاتی که از قول رسول خدا (صلی الله علیه و آله )، این دو برادر را بهترین مردم از لحاظ نسب مادری، پدری، جد و جده معرفی می‌کند.[۸]

اما بعضی از روایاتی که درباره‌ی جایگاه و منزلت حسین بن علی (علیه السلام) نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله ) رسیده، چنین است:

۱٫‌«حسین از من است و من از حسین؛ خدا دوستدار حسین را دوست بدارد»؛[۹]

۲٫‌ جابر بن عبدالله گفت: «هر کس می‌خواهد به سرور اهل بهشت نظر کند، به این شخص – یعنی به حسین بن علی (علیه السلام) –نگاه کند. سپس گفت: من این را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) شنیدم»؛[۱۰]

۳٫‌ حُذَیْفَه بن یَمان می‌گوید: من دیدم که پیامبر (صلی الله علیه و آله ) دست حسین (علیه السلام) را گرفته و فرمود: «ای مردم، این حسین بن علی است؛ او را بشناسید. سوگند به آن‌که جانم در دست او است، حسین و دوستدارانش و دوستدار دوستدارانش در بهشت جای دارند»؛[۱۱]

سلمان فارسی می‌گوید:

حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله ) رسیدم، درحالی که حسین بر روی زانویش نشسته بود و رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) به وی خیره شده و بین دو چشم او را می‌بوسید. حضرت خطاب به حسین (علیه السلام) فرمود: «تو آقا و بزرگ، فرزند مهتری؛ تو امام، فرزند امام و برادر امام و پدر امامانی؛ تو حجت خدا، فرزند حجت خدا، و پدر حجت‌های نه‌گانه‌ی خداوند از ذریه‌ی خود هستی که نهمین آنان قائم ایشان خواهد بود»؛[۱۲]

۵٫‌ امام جواد (علیه السلام) از پدرانش و آنان از حسین بن علی (علیه السلام) نقل کرده‌اند که آن حضرت فرمود: أبَیّ بن کعب نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) بود که من وارد شدم. رسول خدا (صلی الله علیه و آله ) به من فرمود: آفرین بر تو ای ابا عبدالله! ای زینت آسمان‌ها و زمین! ابیّ بن کعب گفت: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله )، چگونه کسی جز تو، زینت آسمان‌ها و زمین تواند بود؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله ) فرمود: ای أبیّ، سوگند به آن‌که مرا به حق به پیامبری برانگیخته، به راستی که حسین بن علی، در آسمان‌ها بزرگ‌تر از آن است که در زمین شناخته می‌شود. به راستی بر سمت راست عرش خدای عز وجل نوشته شده است: حسین، چراغ هدایت و کشتی نجات، پیشوای نیکی و برکت و عزت و افتخار و دریای دانش و گنج است. [چرا چنین نباشد] و حال این‌که خدای عزیز و جلیل، در صلب او، نسل پاک و پاکیزه و بابرکتی را قرار داده است که پیش از آن‌که آفریده‌ای در رحم‌های زنان و آبی در صلب مردان بوده باشد، یا شب و روزی موجود باشد، این نسل آفریده شده بود.[۱۳]

این اخبار و روایات بسیاری از این قبیل که از قول پیامبر (صلی الله علیه و آله ) نقل شده است، اهمیت مقام و منزلت این امام (علیه السلام) را نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله ) می‌رساند.

منبع: کتاب مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام/ تحقیق و تنظیم: مهدی پیشوایی/ مؤلف: جمعی از نویسندگان / انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

پی نوشت:

[۱]. در این باره می‌توان به این منابع مراجعه کرد: محمدی ری‌شهری، اهل‌البیت (علیه السلام) فی الکتاب و السُّنه، تحقیق دارالحدیث؛ باقر شریف قرشی، حیاه الامام الحسین بن علی (علیه السلام)، ج ۱، ص ۷۷- ۸۵٫

[۲]. این حدیث با تعابیر مختلف نقل شده است؛ برای نمونه … ان الحسن و الحسین هما ریحانتای (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسه من الصّحاح السته، ج ۳، ص ۲۲۰-۲۲۴؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۳، ص ۲۶۲، ۳۱۵-۳۱۶).

[۳]. … الحسن و الحسین سیّدا شباب اهل الجنه (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، همان، ص ۲۵۵-۲۶۴؛ محمد باقر مجلسی، همان، ص ۳۱۶).

[۴]. برای نمونه: … من احبّ الحسن و الحسین فقد احبّنی و من ابغضهما فقد ابغضنی (حسینی فیروزآبادی، همان، ص ۲۴۳-۲۵۱).

[۵]. … الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا… (شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، باب ۱۵۹، ص ۲۴۹؛ شیخ مفید، الارشاد، تحقیق مؤسسه آل‌البیت، ج ۲، ص ۳۰؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۲).

[۶]. عن انس بن مالک یقول: سئل رسول الله (صلی الله علیه و آله ) ایّ اهل بیتک احبّ الیک؟ قال: الحسن و الحسین … (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسه من الصِّحاح السّته، تحقیق المجمع العالمی لأهل البیت، ج ۳، ص ۲۴۱-۲۴۲).

[۷]. عن عُقْبه بن عامر قال قال رسول الله: لما استقر أهل الجنه فی الجنه قالت الجنه: یا رب ألیس وَعَدْتنی أنْ تُزّیِّنّنِی برُکنَین مِن أرکانک؟ قال: ألم أزیّنک بالحسن و الحسین؟ قالت فماست الجنه میساً کما تمیس العروس (همان، ص ۲۶۵-۲۶۶).

[۸]. قال رسول الله (صلی الله علیه و آله ) معاشر المسلمین ألا ادلّکم علی خیر الناس جَدّاً و جَدّهً؟ قالوا: بلی یا رسول الله، قال: الحسن و الحسین جَدّهما رسول الله (صلی الله علیه و آله ) خاتم المرسلین و جَدّتهما خدیجه بنت خویلد سیده نساء‌ اهل الجنه، ألا ادلّکم علی خیر الناس عَمّاً و عَمّه؟ قالوا: بلی یا رسول الله، قال: الحسن و الحسین عَمّها جعفر بن ابی طالب و عَمّتهما أم هانی بنت ابی طالب، ایّها الناس ألا ادلّکم علی خیر الناس خالاً و خاله؟ قالوا: بلی یا رسول الله، قالوا: الحسن و الحسین خالهما القاسم بن رسول الله و خالتهما زینب بنت رسول الله، ثم قال: اللّهم انّک تعلم ان الحسن و الحسین فی الجنه و عمّهما فی الجنه و عمّتهما فی الجنه و من احبّهما فی الجنه و من ابغضهما فی النار (همان، ص ۲۷۰ – ۲۷۲).

[۹]. … حسین مِنّی و اَنا مِن حسین، احبّ اللهُ مَن احبّ حسیناً… (همان، ص ۳۱۶-۳۱۷؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۴۳، ص ۳۱۶).

[۱۰]. مَن اَحبّ أن یَنظر الی سید شباب اهل الجنه، فلْیَنظر إلی هذا – یعنی الحسین بن علی (علیه السلام) – قال سمعتُه من رسول الله (صلی الله علیه و آله ) (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسه من الصِّحاح السّته، تحقیق المجمع العالمی لأهل البیت، ج ۳، ص۲۶۴).

[۱۱]. … عن حُذَیْفَه بن الیَمان، رأیت النبی آخذاً بید الحسین بن علی و هو یقول: یا ایّها الناس؛ هذا الحسین بن علیّ فَاعْرِفُوه، فوالّذی نفسی بیده انّه لفی الجنّه و مُحبِیّه فی الجنّه و محبّی محبیّه فی الجنّه (شیخ صدوق، الأمالی، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسه البعثه، مجلس ۸۷، ح ۴، ص ۶۹۳).

[۱۲]. سُلَیْم بن قَیْس الهلالی، کتاب سُلَیْم بن قَیْس الهلالی، تحقیق محمد باقر انصاری زنجانی، ص ۴۶۱؛ خوارزمی، مقتل الحسین، تحقیق محمد سماوی، ج ۱، ص ۱۴۶؛ ابن شهر‌آشوب، مناقب آل ابی طالب، تحقیق یوسف البقاعی، ج ۴، ص ۷۸؛ قندوزی حنفی، ینابیع المودّه، تحقیق سید علی جمال اشرف حسینی، ج ۲، ص ۴۴، ۳۱۶ و ج ۳، ص ۲۹۱، ۳۹۴٫

[۱۳]. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح علی اکبر غفاری، ص ۲۶۵ و نیز با اندکی تفاوت: همو، عیون أخبار الرّضا (علیه السلام) تصحیح حسین اعلمی، ج ۲، باب ۳۱، ص ۳۴