- اسلام
- قرآن
- پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)
- شیعه
- خانواده
- ادیان و مذاهب
- پرسش ها و پاسخ ها
- کتابشناسی
- کتابخانه
- چندرسانه ای
- زمان مطالعه : 3 دقیقه
- به دست رحمت الله ضیایی
- 3:41 ب.ظ
- 0 نظر

« تفسیر اثنا عشرى»، تالیف حسین بن احمد حسینى شاه عبدالعظیمى، تفسیر فارسى قرآن کریم تا آخر سوره مرسلات است. این تفسیر با زبانى ساده و قابل فهم براى تودهى مخاطبانى که با زبان عربى آشنایى ندارند، با جهتگیرى تحلیلى، و ارشادى و با رویکردى لغوى و روایى تالیف شده است.
تفسیر اثنا عشرى خلاصه تفسیرى است که مؤلف به شکل مفصل و حاوى ۲۲ جزء قرآن قبلاً نگاشته و فرصت تکمیل آن را پیدا ننموده است.
گزارش محتوا:
مفسر، کتاب را با پیشدرآمدى در باب مقدمات تفسیر مانند تعریف تفسیر، تاویل و ترجمه و فرق میان آنها، و بحثهاى روائى از قبیل، تمسک به قرآن، حاملین علم آن، منع تفسیر به راى، سبب نزول، کیفیت نزول و اقسام آن، اعجاز قرآن، اسامى آن، ثواب قرائت، آداب قرائت و نوادرى در مطالب اعتقادى نسبت به قرآن از قبیل، قراء سبعه، عدد آیات و…، شروع و سپس به تفسیر پرداخته است.
وى در تألیف اثر خود بر مصادر تفسیرى و روایى مختلفى اعتماد داشته که برخى از آنها از این قبیلند: در تفاسیر: تبیان، مجمع البیان، برهان، نور الثقلین، صافى، منهج الصادقین، روح الجنان، عیاشى و قمى و از منابع روائى: کافى، نهج البلاغه، بحار الانوار، عیون اخبار الرضا، معانى الاخبار، الغدیر و برخى منابع روایى اهل سنت.
روش چینش مطالب بدینگونه است که در آغاز سوره، اطلاعات کلى دربارهى سوره ارائه شده است که عبارتند از: مکى یا مدنى بودن، نام سوره و ترجیح آن نسبت به نامهاى دیگر، تعداد آیات، کلمات حروف، ترتیب نزول و فضیلت و ثواب تلاوت آن، تحقیقاتى دربارهى مفاهیم و معارف قرآنى که گاه جنبهى خطابى یا ادبى دارد و گاه با زبان علمى و فلسفى بیان مىشود.
در فهم آیات از اخبار و احادیث خصوصاً اخبار اهل البیت( ع) بدون ذکر سند و راوى حدیث استفاده شده است. نقد و ارزیابى اقوال و طرح دیدگاههاى تفسیرى و کلامى کمتر به چشم مىخورد.
مفسر در سیر معمولى روش خود( ذکر آیه، ترجمه، تفسیر کلمات و آیات، نقل روایات و نقل اقوال تفسیرى)، تفسیر آیه را به شکل تحلیلى در معناى آیه بیان مىدارد، بدون اینکه متعرض بحثهاى مفصل لغوى و قرائت گردد. در این باب به تدبر در قرآن و یافتن دعوت قرآنى و توجه به هدایت آن، اهتمام مىورزد.
مباحث عقایدى را نیز بدون مطرح کردن اختلافات و ادله آن در حدّ بیان آیه، دنبال مىکند. در این مباحث، دیدگاه شیعه دوازده امامى را در باب امامت، عصمت، صفات خداوند، جبر و اختیار و رؤیت خداوند، بدون خارج شدن از دایرهى تفسیر، و با استشهاد به روایات ائمه( ع) بیان مىکند.
روش وى در مباحث فقهى نیز گذرا و در حدّ بیان احکام آیات است و به استدلال اقوال و دیدگاههاى مختلف نمىپردازد بلکه به بیان تفسیرى آیه، سبب نزول و روایات منقول از ائمه( ع) در حکم فقهى آن، اکتفا مىنماید.
نسبت به اسرائیلیات و مطالبى که چهرهى انبیاء الهى و قرآن را مشوّش مىکند، بنا را بر عدم نقل گذاشته و به کسانیکه اینگونه مطالب را نقل و مطرح مىنمایند، شدیداً حمله مىکند و حق را بیان مىکند؛ به عنوان نمونه ذیل آیه ۱۰۲ سورهى بقره«و ما أنزل على الملکین ببابل هاروت و ماروت»منقولات از ابن عباس، سدى و کلبى را مطرح کرده، نقد مىنماید و با روایات ائمه( ع)، عصمت ملائکه را اثبات مىکند.
ایشان مطالب خود را در قالب تعابیرى چون، فوائد، تنبیه، تبصره، تحقیق، تنظیم و خاتمه بیان مىدارد.
وضعیت کتاب:
این اثر در سال ۱۳۳۴- ۱۳۳۹ ش، براى نخستین بار به چاپ رسید. نسخه حاضر در سال ۱۳۶۳ ش،( ۱۴۰۴ ق) در چهارده مجلد با قطع وزیرى به چاپ رسیده است.
فهرستى از مطالب کتاب بر اساس سورههاى تفسیر شده در جمیع مجلدات، انتهاى جلد اول، راهنماى محققان خواهد بود. در این نسخه، آیات و روایات اعراب گذارى شده و مدارک و منابع اقوال و آدرس آیات در پاورقى آورده شده است.
منابع:
۱- مقدمات مؤلف
۲- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى، به کوشش بهاء الدین خرمشاهى، ج ۱، ص ۶۶۳ و ص ۹۳۹
۳- المفسرون حیاتهم و منهجهم، سید محمد على ایازى، ص ۲۵۷
۴- طبقات مفسران شیعه، دکتر عقیقى بخشایشى، ج ۴، ص ۴۰۵
۵- آیینه دانشوران، سید علیرضا ریحان یزدى، ص ۵۱۶- ۵۱۷، با مقدمه و تعلیقات و اضافات ناصر باقرى بیدهندى
۶- دائره المعارف تشیع، ج ۴، صفحه ۵۷۱
منبع مقاله: کتابشناسی جامع تفاسیر نور
اشتراک گذاری