ابراهیم بن حصین اسدی از اصحاب امام حسین (علیه السلام)

یکی از یاران با وفا و مخلص امام حسین (علیه السلام)، ابراهیم بن حصین اسدی است؛ وی از شیعیان مخلصی بوده است که برای یاری امام حسین (علیه السلام) به کربلا می رود و به شهادت می رسد.

جایگاه ابراهیم بن حصین اسدی

ابو اسحاق ابراهیم بن حصین اسدی در نزد امام جایگاه والایی دارد[۱]، ایشان از یاران بسیار شجاع و دلیر سید الشهدا (علیه ‌السلام) و از جمله کسانی است که به نقلی حضرت ابا عبد الله (علیه ‌السلام) در هنگام تنهایی از آن ها یاری طلبید و یکایک ایشان را نام برد

رجز ابراهیم بن حصین اسدی در میدان نبرد با دشمن

یکی از رسوم جنگ در زمان قدیم «رجز» خوانی بوده است؛ هر پهلوان وقتی به میدان نبرد با دشمن می رفت، ابتدا اشعاری را می خواند که خودش و هدفش را معرفی می کرد.

بنابراین ابراهیم بن حصین اسدی در روز عاشورا بر اساس سنت، ابتدا نزد امام حسین (علیه ‌السلام) رفت و از ایشان اجازه میدان گرفت و با خواندن رجز[۳] زیر، به سپاه دشمن حمله کرد:

أَضْرِبُ مِنْکُمْ مَفْصِلًا وَساقاً

لِیُهْرَقَ الْیَوْمَ دَمی‌ اهْراقاً

وَیُرْزقُ الْمَوْتَ أَبااسْحاقاً

أَعْنی‌ بَنی‌ الْفاجِرَهِ الْفُسَّاقاً

با شمشیر به مفصل و ساق شما می ‌زنم تا آن‌ گاه که امروز خونم ریخته شود و ابو اسحاق مرگ را روزی فرزندان بد کاره و گناه ‌کار گرداند.

ابراهیم بن حصین اسدی در نبردی شجاعانه و دلاورانه، پس از اینکه تعداد ۸۴ نفر را از لشکر ابن زیاد[۴] را به هلاکت رساند و خود به فیض شهادت نایل گردید.[۵]

محسن امین حسینی عاملی[۶]، نویسنده شهیر شیعه در کتاب «اعیان الشیعه» گفته است که «ابراهیم بن حصین اسدی» پس از کشتن نفرات زیادی به شهادت رسید[۷] ولی به تعداد خاصی اشاره نکرده است، این در حالی است که نویسنده کتاب «فرسان الهیجا» تصریح به تعداد کشته های دشمن توسط ابراهیم بن حصین کرده است، او می گوید که این صحابی جلیل القدر امام حسین (علیه السلام) پس از اینکه تعداد ۵۰ تا ۸۴ تن از دشمن پلید را به جهنم واصل نمود خود بر اثر ضربات دشمن به فیض شهادت رسید.[۸]

اشعار ابراهیم بن حصین اسدی

برخی متاخران اشعار زیر را به ابراهیم بن حصین اسدی نسبت داده ‌اند:

«اقْدِمْ حُسَیْنُ الْیَوْمَ تَلْقی احْمَدا

ثُمَّ اباکَ الطَّاهِرَ الْمُؤَیَّدا

وَالْحَسَنَ الْمَسْمُومَ ذاکَ الاسْعَدا

وَذا الْجَناحَیْنِ حَلیفَ الشُّهَدا

وَحَمْزَه اللَّیث الْکَمِیَّ السَّیِّدا

فی‌ جَنَّهِ الْفِرْدَوْسِ فازُوا سُعَدا»[۹]

پیش بیا ای حسین که امروز احمد و پدر پاک و تایید شده ‌ات را و حسن برادر به زهر کشته شده و صاحب دو بال (جعفر بن ابی طالب) را، که هم ‌پیمان شهیدان بود و حمزه شیر شجاع بزرگوار را که رستگار شدند، در بهشت برین دیدار خواهی کرد.

پی نوشت ها

[۱] . امین، محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۳۶، کرباسی، محمد صادق، دائره المعارف الحسینیه، ج۶، ص۵۴، ۳. محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجا، ج۱، ص۳۰.

[۲] . امین، محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۳۶. کرباسی، محمد صادق، دایره المعارف الحسینیه، ج۶، ص۵۴. محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجا، ج۱، ص۳۰.

[۳] . «در تعاریفی که فرهنگ نویسان از واژهء “رجز” به دست داده اند، تقریبا وجه جامع چنین است: سخنانی که در ستایش از خوبی و توانایی خویش گفته می شود؛ نام یکی از بحور شعر بر وزن سه و چهار مستفعلن؛ شعری که به هنگام جنگ در مقام مفاخرت و خودستایی می خوانده اند. در اصطلاح، می توان رجز را بر شعرهای حماسی ای اطلاق کرد که جنگاوران در میدان های نبرد می خوانده اند. معمولا رجز ابیاتی کوتاه داشته و به صورت ارتجالی و بالبداهه در میدان کار زار سروده می شده است. از این رو، گاه خطا های ادبی و دستوری هم در آن راه یافته است. رجز به معنای اضطراب و سرعت نیز آمده است. و روشن است که وجه این نامگذاری آن است که بحر رجز با تندی و هیجان و ضرب آهنگ های پرنوسان تناسب دارد؛ و چه فضا و موقعیتی مناسب تر از گرما گرم کار زار و نبرد برای عرضه چنین حالی؟» فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، نشر معروف، قم، سوم، ۱۳۷۶، ص ۱۸۴؛ غیاث اللغات، غیاث الدین رامپوری، امیر کبیر، تهران، اول، ۱۳۶۳، ص ۴۰۳

[۴] . «عبید الله بن زیاد بن ابیه مشهور به ابن زیاد (۳۳ – ۶۷ق)، فرمانده نظامی مشهور امویان و از عوامل اصلی شهادت امام حسین (علیه السلام) و همراهانش بود. زیاد بن ابیه، از کنیزی به نام مرجانه زاده شد. برخی ابن زیاد را به طعنه به مادرش منسوب کرده و «ابن مرجانه» خوانده ‌اند که اشاره به اتهام ناپاکی تولد عبیدالله دارد و در برخی منابع، به بد نام و زنا کار بودن مادر او تصریح شده است.»؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، ص ۷۵؛ مفید، الاختصاص، ۱۳۷۹ق، ص۷۳.

[۵] . ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی ‌طالب، ج۳، ص۲۵۳.

[۶] . «سید محسن امین حسینی عامِلی (۱۲۸۴- ۱۳۷۱ق‌) فقیه، ادیب و شرح ‌حال‌ نگار شیعی اهل جبل عامل در لبنان است. سید محسن امین در سال ۱۲۸۴ق در خاندانی‌ مشهور از سادات‌ در قریه شقرا از جبل عامل لبنان زاده‌ شد. پدرش ‌عبد الکریم‌ عاملی‌ و مادرش دختر شیخ محمد حسن فلحه المیسی از عالمان عصر خویش بود. نسب وی به حسین ذی الدمعه فرزند زید بن علی می ‌رسد، سید محسن امین عالمی‌ پر جرات‌ در بیان‌ نظریات‌ خویش‌ بود، چنانکه‌ اقدام‌ برای‌ تصحیح‌ روش‌ عزاداری‌ در سوگ‌ امام حسین (علیه السلام)، او را در مقابله‌ ای‌ سخت‌ و اتهام‌‌ انگیز قرار داد»؛ نک: امین‌، اعیان‌ الشیعه، ج۱۰، ص۳۶۳-۳۶۱؛ حمود، الرجل‌ و العقیده، ۱۲۳-۱۲۱.

[۷] . امین، محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۳۶.

[۸] . محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجاء، ج۱، ص۳۰.

[۹] . در بندی، ملا آقا فاضل، اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات، ج۲، ص۳۴۲؛ محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجاء، ج۱، ص۳۰-۳۱، موسوی دهسرخی، محمود، رمز المصیبه، ج۲، ص۱۳۸؛ کرباسی، محمد صادق، دایره المعارف الحسینیه، ج۵، ص۱۲۱؛ موسوی زنجانی، ابراهیم، وسیله الدارین، ص۱۰۲.

منابع

1. ابن درید، محمد بن حسن، جمهره اللغه، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۸۷م.
2. صفایی، مهوش و محمدحسن سعیدی، «عاشورا»، در دایره المعارف تشیع (ج۱۱)، زیر نظر احمد صدر حاج سیدجوادی، کامران فانی و بهاء الدین خرمشاهی، تهران، موسسه انتشاراتی حکمت، چاپ دوم، ۱۳۹۰ش/۱۴۳۲ق.
3. بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۴۰۰ق.
4. مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، انتشارات کنگره جهانی شیخ مفید قم، ۱۴۱۳ق.
5. امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۲۱ق.
6. محلاتی، ذبیح‌ الله، فرسان الهیجا فی تراجم اصحاب سید الشهدا علیه ‌السلام، تحقیق و تعریب: محمد شعاع فاخر، قم، المکتبه الحیدریه، ۱۳۸۶ش/۱۴۲۸ق.
7. موسوی زنجانی، ابراهیم، وسیله الدارین، دار الاعلمی للمطبوعات، بی تا.
8. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، اول، بی تا.
9. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
10. شیروانی، آغا بن عابد، اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات، العتبه الحسینیه المقدسه. قسم الشوون الفکریه و الثقافیه – کربلای معلی – عراق، ۱۴۱۵ هجری قمری|۱۹۹۴ میلادی
11. موسوی دهسرخی، محمود، رمز المصیبه، محمود دهسرخی اصفهانی، ۱۴۱۲ق. ۱۳۷۰
12. سید ابراهیم موسوى زنجانى. وسیله الدارین فى انصار الحسین (علیه السلام)، مقدمه سید محمد صادق آل بحر العلوم. چاپ دوم: بیروت، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، ۱۴۰۲ ق. ۴۴۷ ص، رقعى.
13. ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین ابی ‌مخنف، تصحیح و ترجمه حجت ‌الله جودکی، قم، انتشارات خیمه، ۱۳۹۳.
14. حمود، محمد، «الرجل‌ و العقیده»، الثقافه الاسلامیه، دمشق‌، ۱۴۰۷ق‌،.
15. فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، نشر معروف، قم، سوم، ۱۳۷۶.
16. غیاث اللغات، غیاث الدین رامپوری، امیر کبیر، تهران، اول، ۱۳۶۳.