خلافت عثمان بن عفان مخالف با سیره پیامبر(ص) و شیخین

خلافت عثمان بن عفان پس از خلافت عمر بن خطاب، از دیدگاه اهل مشروع بر طبق موازین دینی بوده است و هر کس بر خلافت عثمان خدشه کند از دیدگاه آنان کافر تلقی می شود. عثمان از جمله خلفای راشدین محسوب می گردد و از دیدگاه اهل سنت برتر از امام علی (علیه السلام) است.

با کمال تاسف عثمان در مقام خلافت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مرتکب کارهای شد که نه با کتاب الله وفق دارد و نه با سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و حتی در موارد زیادی مخالف عمل کرد دو خلیفه پیشین بود.

سوالات ما

در اینجا به عنوان نمونه چند سوال مطرح می شود که اهل سنت باید به آن ها پاسخ بدهند؟

۱. چرا از زمان خلافت عثمان حکومت قدم به قدم به سوی اشرافیت شاخه­ ای از قریش یعنی بنی امیه و شدت بهره گیری از معیارهای قبیله ای در انتخاب خلیفه و موروثی شدن خلافت پیش رفت؟ آیا عثمان نیت شوم ابوسفیان را که درهمان ابتدا خلافت عثمان به او و بنی امیه گفت که: «امر خلافت اکنون به منزلگاه خود باز گشته آن را موروثی کرده و در میان فرزندان خود بگردانید که بهشت و جهنمی درکار نیست.[۱] عملی نکرده است؟

عثمان بن عفان هم از همان ابتدا به تدریج افکار ابوسفیان را عملی کرده و در نیمه اول خلافت ۱۲ ساله خود به طور آرام در صدد پیاده کردن اهداف خود برآمد اما در نیمه دوم علنا به مسلط کردن بنی امیه بر رقاب و امور مسلمین پرداخت. او می­ گفت دو خلیفه پیش از او  صله رحم را ترک کردند ولی من به آن عمل می کنم.[۲] آیا مشروعیت خلافت عثمان بن عفان با این مطالبی که بیان شد زیر سوال نمی رود؟

۲. عثمان در جهت به قدرت رساندن بنی امیه هیچ کوتاهی نکرد و حتی کسانی را بر سر کار آورد که متجاهر به فسق بودند. سیوطی می گوید عثمان حکومت مناطق مختلف را به خویشاوندان خود واگذار کرد از جمله و لیدبن عقبه بن ابی معیط برادر مادری خود را بر کوفه مسلط کرد همو که درحال مستی نماز صبح را با مردم چهار رکعت خواند و به مردم گفت امروز بسیار مسرورم اگر خواهید چند رکعت دیگر بخوانم ؟[۳]  همو که قرآن او را فاسق خوانده[۴] او کسی بود که رسول خدا او را به جهنم وعده داده بود.[۵]  اهل سنت باوجود این مطالب خلافت عثمان بن عفان را چگونه مشروع می دانند؟

۳. حکَم بن ابی العاص را که تبعید شده رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بود و شیخین یعنی ابوبکر بن قحافه و عمر بن خطاب او را از تبعیدگاهش باز نگردانده بودند، در زمان خلافت عثمان بن عفان به مدینه بازگردانده شد و عثمان او را برای جمع آوری صدقات قبیله خزاعه به کار گماشت و صد هزار درهم از بیت المال به او داد.[۶] آیا رفتار عثمان بن عفان مخالفت صریح با پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نیست؟

۴. در زمان خلافت عثمان بن عفان حکومت مصر را به دست عبدالله بن سعد بن ا بی سرح مطرود پیامبر سپرده شد و مردم مصر مورد ظلم و ستم شدید او قرار گرفت و عثمان هیچ گونه اعتنایی به شکایت مردم در مورد ستم این فرماندار(همانند دیگر فرمانداران) خویش نمی نمود.و بلکه نامه مخفیانه به والی مصر نوشت که کسانی را که برای شکایت به مرکز خلافت آمده بودند، بکشد.[۷]

آیا عثمان با این روش خود صریحا با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مخالفت نکرده است؟ آیا او  با حاکم نمودن بنی امیه خلافت را به سلطنت مبدل نکرده است؟

پی نوشت ها

[۱] . علامه امینی ، الغدیر ج ۸، ص ۲۷۷، بیروت، دارالکتاب  العربی، چ۳، ۱۳۸۷؛  مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج ۱، ص ۶۹۹، شرکت انتشارات علمی وفرهنگی، چ ۸، ۱۳۸۷ش؛ الاغانی، ج ۶، ص ۳۵۶.

[۲] .  جلال الدین سیوطی، عبدالرحمن، تاریخ الخلفاء، ص ۱۲۴، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ۱، ۱۴۰۹ق؛ محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۶۴ ، بیروت، دار صارد، بی تا.

[۳] . جلال الدین سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص ۱۲۳.

[۴] . ر،ک :فیض کاشانی ،ملا محسن، تفسیر صافی، ج ۵، ص ۴۹، انتشارات الصدر. ذیل آیه:إن جائکم فاسق بنبإ فتبینوا( حجرات، ۶) و تفاسیر دیگر.

[۵] . مسعودی، علی بن حسن،  مروج الذهب ج ۱، ص ۶۹۱.

[۶] . ابن ابی الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، ج ۳، ص ۲۹، و ج۱، ص ۱۹۷، بیروت، دارالطباعه والنشر، چ ۲، ۱۳۸۵ق؛ مروج الذهب، ج ۱، ص ۶۹۱.

[۷] . تاریخ الخلفاء، ص۱۲۵؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه ج۱ ص ۱۹۹.