مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج

چکیده

در مذهب شیعه انتظار ظهور امام مهدی (عج الله فرجه) از عبادت شمرده می شود. این عقیده مبتنی بر احادیث معصومین (علیهم السلام) است. انتظار فرج باعث می شود که انسان آماده برای قیام حضرت مهدی باشد و عملکر خود را به گونه ای اصلاح کند که شایستگی یاری امام زمان را داشته باشد و اگر هم  ظهور حضرت را درک نکرد با آمادگی کامل از دنیا رفته است.

انتظار فرج در روایات

در برخی از روایاتی که از طرق شیعه واهل سنّت رسیده به صورت مطلق به انتظار فرج اشاره شده است بدون آنکه مقید به فرج حضرت مهدی (علیه السلام) شده باشد.

در حدیثی از رسول خدا (ص) میخوانیم: «أفضل العباده انتظار الفرج (۱)؛برترین عبادت، انتظار فرج است».

ونیز از آن حضرت نقل شده: «انتظار الفرج عباده؛انتظار فرج عبادت است» (۲)

وهمچنین در روایت دیگری از آن حضرت می خوانیم:«أفضل أعمال امّتی انتظار فرج اللَّه عزّوجلّ؛افضل اعمال امّت من انتظار فرج خداوند عزّوجلّ است»(۳)

شیخ صدوق به سندش از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که فرمود: «ما أحسن الصبر وانتظار الفرج، أما سمعت قول اللَّه عزّوجلّ: وَارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقِیبٌ، فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ المُنْتَظِرِینَ(۴) فعلیکم بالصبر فإنّه إنّما یجیء الفرج علی الیأس، فقد کان الذین من قبلکم أصبر منکم(۵)؛ چقدر نیکوست صبر وانتظار فرج، آیا نشنیده ای گفتار خداوند عزّوجلّ را که فرمود: (شما انتظار بکشید، من هم در انتظارم) و(پس شما منتظر باشید، من هم با شما انتظار میکشم) پس بر شما باد به صبر. زیرا فرج بعد از یأس وناامیدی است. به راستی کسانی که قبل از شما زندگی میکردند از شما صبورتر بودند.»(۶)

مرحوم مجلسی از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که فرمود: «من دین الأئمّه الورع والعفّه والصلاح… وانتظار الفرج بالصبر؛از دین ائمه پرهیزکاری، عفّت، رستگاری… وانتظار فرج به صبر است.»(۷)

ترمذی نیز به سندش از رسول خدا (ص) نقل کرده که فرمود: «…وأفضل العباده انتظار الفرج؛ …وبرترین عبادت انتظار فرج است.»(۸)

درظاهر مراد از انتظار فرج همان انتظار فرج حضرت مهدی (علیه السلام) است که در این روایات متعلق آن یعنی حضرت مهدی (علیه السلام) به جهت وضوح، بیان نشده است. چون در احادیث فریقین آن حضرت به عنوان نجات دهنده مردم از ظلم وبی عدالتی معرّفی شده است.

شیخ صدوق. به سندش از امام صادق (علیه السلام) نقل میکند که فرمود:«طوبی لشیعه قآئمنا المنتظرین لظهوره فی غیبته؛خوشا به حال شیعیان قائم ما، کسانی که منتظر ظهور او در عصر غیبت اویند».(۹)

این معنا برای روایات مطلق با نظر اهل سنّت نیز موافقت دارد. زیرا آنان گرچه عموماً به ولادت مهدی موعود (علیه السلام) اعتقادی ندارند ولی او را منجی بشریت از ظلم وبی عدالتی می دانند که باید مستضعفین انتظار او را بکشند.

و نیز از جمله قرائنی که می تواند مصداق احادیث مطلق را مشخّص کرده وبر حضرت مهدی (علیه السلام) وقیام او تطبیق دهد مسأله لزوم تناسب بین حکم وموضوع است. زیرا انتظار فرجی که تا این حدّ مهم برشمرده شده و تا این حدّ مورد تأکید واقع شده است به طور حتم همان انتظار روز موعود است، از آن جهت که در آن روز وعده الهی به نصرت مظلومین در سرتاسر عالم تحقق می یابد وحکومت عدل توحیدی در روی کره زمین گسترش خواهد یافت. انتظار با آن آثار وبرکاتی که دارد تنها در انتظار چنین فرجی قابل پیاده شدن است. ونیز چنین انتظاری است که می تواند از اساس دین شمرده شود، نه انتظار رفع هر گرفتاری ولو جزئی وبا هر سبب باشد.

پی نوشت:

۱. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵، ح ۱۱ . کمال الدین، ص ۲۸۷، ح۶.
۲. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۳ . جامع الصغیر، ج ۱، ص ۴۱۶، ح ۲۷۱۷ . کنزالعمال، ح ۶۵۰۹.
۳. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۲.
۴. سوره هود، آیه ۹۳.
۵. سوره اعراف، آیه ۷۱.
۶. کمال الدین، ص ۶۴۵، ح ۵.
۷. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۱.
۸. سنن ترمذی، ج ۵، ص ۲۲۵، ح ۳۶۴۲.
۹. کمال الدین، ص ۳۵۷، ح ۵۴.

منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.